της Μαλαμώς Κορμπέτη
Να σας πω μια ρομαντική ιστορία; Ρομαντική γιατί έχει τις ομορφιές της: μπλε ουρανό, φτερά, αγάπη για τον διπλανό. Ρομαντική, επίσης, γιατί έχει δράμα: ρίσκο, αγώνα, θάνατο. Είναι η ιστορία των μεταναστευτικών πουλιών που με έχει μαγέψει από τότε που άρχισα να δουλεύω στην Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία.
Τα μεταναστευτικά πουλιά δεν έχουν καμία επιλογή όπως εμείς οι άνθρωποι που ζούμε σε ασφαλή περιβάλλοντα! Δυο φορές τον χρόνο, άνοιξη και φθινόπωρο, είναι αναγκασμένα να έρχονται αντιμέτωπα με τις προκλήσεις και τους κινδύνους κατά το ταξίδι της μετανάστευσης προκειμένου να επιβιώσουν. Εκατομμύρια από αυτά μεταναστεύουν μεταξύ των περιοχής φωλεοποίησης και διαχείμασης, και δίνουν τον καλύτερο «εαυτό τους» για να διαιωνίσουν το είδος τους.
Στο δύσκολο ταξίδι της άνοιξης, όταν έρχονται δηλαδή από την Αφρική και κατευθύνονται προς τη Βόρεια Ευρώπη να φωλιάσουν, κάνουν την τιμή να σταματούν στη χώρα μας για ξεκούραση και τροφή. Γι’ αυτό και έχουν τον νόμο με το μέρος τους: η Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα Πουλιά απαγορεύει το κυνήγι την άνοιξη προκειμένου τα πουλιά να μπορέσουν να φτάσουν στις χώρες όπου θα αναπαραχθούν.
Δυστυχώς, όμως, η παράνομη θανάτωση πουλιών στην περιοχή της Μεσογείου αποτελεί ευρέως διαδεδομένη πρακτική. Πρόκειται για μια σοβαρή απειλή για τη διατήρηση πολλών ειδών πουλιών. Τα πουλιά που θανατώνονται παράνομα είναι στην πλειονότητά τους μεταναστευτικά, συνεπώς ανήκουν στην κατηγορία που, μέσα στα τελευταία 40 χρόνια, έχει εμφανίσει σημαντική τάση μείωσης πληθυσμού. Αυτή η μείωση οφείλεται επιπλέον και στην απώλεια των βιοτόπων τους στην Αφρική και τη Βόρεια Ευρώπη, καθώς οι χρήσεις γης αλλάζουν ραγδαία από τη δεκαετία του ’60 και έπειτα, με την εντατικοποίηση της γεωργίας.
Γιατί όμως οι άνθρωποι επιμένουν στη λαθροθηρία ακόμη;
Στο παρελθόν, τα πουλιά, που εμφανίζονταν κάθε χρόνο σε πολυάριθμα σμήνη κατά τη διάρκεια της μετανάστευσης, αποτελούσαν σημαντική πηγή πρωτεϊνών ή εισοδήματος για τους κατοίκους της Μεσογείου. Στις μέρες μας, ωστόσο, τα πράγματα κάθε άλλο παρά έτσι είναι.
Ειδικά στις βόρειες ακτές της Μεσογείου, η θανάτωση πουλιών που τελούν υπό την προστασία της Ευρωπαϊκής Οδηγίας και της εθνικής νομοθεσίας δικαιώνεται με το πρόσχημα της «πολιτιστικής παράδοσης».
Οι παραδόσεις είναι μεν σημαντικές, αλλά ο ανθρώπινος πολιτισμός εξελίσσεται και πολλές «παραδόσεις», όπως οι δημόσιες εκτελέσεις ή η απαγόρευση να δουλεύουν οι γυναίκες, έχουν εγκαταλειφθεί ως απαράδεκτες. Η μη βιώσιμη και παράνομη θανάτωση των μεταναστευτικών πουλιών έχει σταματήσει πλέον να είναι αποδεκτή «παράδοση».
Ειδικά στα Ιόνια νησιά όπου η λαθροθηρία την άνοιξη ανθεί, η «παράδοση» αυτή είναι πια εντελώς παρωχημένη. Ποιος μπορεί να ονομάσει «παράδοση» την παραοικονομία της ενοικίασης γης για πόστα λαθροθήρων;
Επίσης
ποιος μπορεί να ονομάσει «παράδοση» τη θανάτωση 50 Τρυγονιών τη μέρα όταν δε θα φαγωθούν; Ποιος μπορεί να ονομάσει κάτι «παράδοση» όταν αυτή η ίδια η παράδοση καταστρέφει το θήραμα που θα επιστρέψει το φθινόπωρο στην Αφρική όπου μπορεί να κυνηγιέται νόμιμα;
Μιλάμε για μία απαράδεκτη κατάσταση ασυδοσίας και αποδοχής της παρανομίας από τους τοπικούς πολιτικούς. Όπως μας ανέφερε και πέρσι στα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ του Προγράμματος «Με ένα Σμπάρο Δυο Τρυγόνια» ο Αντιπεριφερειάρχης Ζακύνθου, Διονύσης Μυλωνάς, «το κυνήγι την άνοιξη αποτελεί εθιμικό δίκαιο… μπορούμε να αποδεχτούμε και κάποια πράγματα…».
Είναι απορίας άξιο πώς, τώρα που υποτίθεται ότι «πατάσσεται η διαφθορά», ορισμένοι πολιτικοί αρχηγοί μένουν ανέγγιχτοι. Αυτοί είναι η ζωντανή απόδειξη ότι δεν πρόκειται για «καθάρισμα διαφθοράς», αλλά «ξεκαθάρισμα λογαριασμών» μεταξύ διαφορετικών τάσεων μέσα στο ελληνικό κράτος.
Αλλά ποτέ εμείς δεν περιμέναμε να δούμε σε τι χέρια θα πέσουν τα περιβαλλοντικά θέματα. Γι’ αυτό οι εταίροι της BirdLife International στην Ιταλία (LIPU), την Ελλάδα (ΕΟΕ) και την Ισπανία (SEO), κρίνοντας τις συντονισμένες δράσεις και την από κοινού προσέγγιση ως προαπαιτούμενα για την αντιμετώπιση του προβλήματος, εξασφάλισαν το 2012 την οικονομική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω ενός προγράμματος LIFE + Communication. Σκοπός του προγράμματος είναι η αλλαγή της νοοτροπίας των τοπικών κοινωνιών σε πέντε περιοχές της Μεσογείου: το Σούλτσις (ΝΔ Σαρδηνία), τα Ιόνια νησιά, την Καταλονία, τη Βαλένθια και τη ΝΑ Αραγονία (Ισπανία).
Σε καθεμία από τις παραπάνω περιοχές εφαρμόζεται μια ιδιαίτερη μέθοδος παράνομης θανάτωσης πουλιών:
στο Σούλτσις στήνονται δόκανα, παγίδες και ψεύτικες φωλιές, για να σκοτώσουν κυρίως Κελαηδότσιχλες, Κότσυφες και άλλα είδη Τσίχλας, το κύριο συστατικό για το «γκρίβε», μια τοπική σπεσιαλιτέ με ψητά πουλιά, που σερβίρεται την περίοδο των Χριστουγέννων.
Στην Ισπανία, τα πουλιά αιχμαλωτίζονται σε “parany”, περίπλοκες κατασκευές με ξόβεργες τοποθετημένες σε δέντρα. Στην Ελλάδα, η λαθροθηρία την άνοιξη στοχεύει στα Τρυγόνια που φτάνουν, εξουθενωμένα μετά τη διάσχιση της Μεσογείου, στα Ιόνια νησιά όπου και δέχονται ένα «ζεστό καλωσόρισμα» από χιλιάδες τουφεκιές.
Αν και σε όλες τις περιπτώσεις οι δραστηριότητες είναι εκτός νόμου, οι τοπικές αρχές τείνουν να εθελοτυφλούν ή, όπως συνέβη πρόσφατα με την Generalidad Valenciana, το ανώτατο διοικητικό όργανο της Βαλένθια, προσπαθούν να τις νομιμοποιήσουν.
Για να αλλάξουν όλα αυτά τα πολύ θλιβερά χαρακτηριστικά της ανθρωπότητας πρέπει ο καθένας μας να σκέφτεται την ευθύνη που του αναλογεί.
Εμείς, ως εταίροι της BirdLife International, υλοποιούμε αυτή τη στιγμή την εκστρατεία «Το ταξίδι είναι ζωή», με στόχο να εξηγήσουμε σε παιδιά και ενήλικες ότι τα μεταναστευτικά πουλιά έχουν δικαίωμα στη μετανάστευση και ότι πρέπει επιτέλους να δοθεί τέλος στην παράνομη θανάτωσή τους.
Έχουμε βρει πολλούς αρωγούς σε αυτή την προσπάθεια, οι οποίοι μας δίνουν κουράγιο: ηθοποιοί όπως ο Αντώνης Καφετζόπουλος, ο οποίος παραχώρησε τη φωνή του σε ραδιοφωνικό σποτ, ορισμένοι τοπικοί άρχοντες των Ιόνιων νησιών, ιδιοκτήτες τουριστικών επιχειρήσεων που βλάπτονται από την παράνομη δραστηριότητα καθώς μειώνει την τουριστική περίοδο, αλλά και ευσυνείδητοι κυνηγοί!
Μέχρι στιγμής, το μήνυμα της εκστρατείας έχει φτάσει σε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλη την Ευρώπη, ενώ αναμένεται αύξηση του αριθμού αυτού μέχρι το τέλος του προγράμματος, χάρη σε νέες διαδραστικές διαδικτυακές εφαρμογές.
Θέλουμε η εκστρατεία αυτή να βάλει τέλος στην ιστορική αντιμαχία μεταξύ των «οικολόγων» και των «κυνηγών» και να υπάρξει ευρεία παραδοχή ότι στην Ελλάδα του 2014 δεν γίνεται να θανατώνονται παράνομα τουλάχιστον 200,000 μεταναστευτικά πουλιά τον χρόνο. Όχι όταν θέλουμε να λεγόμαστε «φιλόξενοι». Ούτε όταν το Τρυγόνι έχει μειωθεί κατά 70% από το 1980. Όχι όταν ορισμένες «παραδόσεις» πρέπει απλά να ανήκουν στο παρελθόν.
Περισσότερα για το πρόγραμμα:
http://www.leavingisliving.org
https://www.facebook.com/safehavenforwildbirds
Μαλαμώ Κορμπέτη
Διαχειρίστρια Προγράμματος
