Οι 6 «άυλοι» ελληνικοί πολιτιστικοί θησαυροί

Πολιτιστική κληρονομιά δεν είναι μόνο τα μνημεία ή τα αγάλματα. Είναι οι εκφράσεις, οι δεξιότητες και η γνώση, όσα περνούν από γενιά σε γενιά και αποτελούν κομμάτι μιας πολιτιστικής ταυτότητας.

H Σύμβαση για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO δίνει στα κράτη τη δυνατότητα να προβάλλουν και να διαφυλάξουν διάφορες πτυχές του πολιτισμού τους. Η Ελλάδα μέχρι σήμερα έχει εγγράψει τους εξής άυλους πολιτιστικούς θησαυρούς:

 1. Το Ρεμπέτικο

Το Ρεμπέτικο αποτελεί αστικό λαϊκό μουσικό είδος που άκμασε το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Με επιρροές από το δημοτικό και το μικρασιάτικο τραγούδι, αντικατοπτρίζει το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο της εποχής όπου αναπτύχθηκε και ιδιαιτέρως τη ζωή του περιθωρίου. Στην πορεία η κοινωνική του βάση επεκτάθηκε στους πρόσφυγες, στην εργατική και τη μεσοαστική τάξη, ενώ στις μέρες μας αναγνωρίζεται ως δημοφιλής πολιτιστική κληρονομιά που ανήκει σε όλους τους Έλληνες.

Πρόκειται για μουσική-πολιτισμική έκφραση, άμεσα συνδεδεμένη με τον λόγο και τον χορό, που διαδόθηκε σταδιακά στα αστικά λαϊκά στρώματα τις πρώτες δεκαετίες του 20^ού αι. Εξελίχθηκε μεταπολεμικά σε μουσικό είδος ευρείας απήχησης, λειτουργώντας ως ισχυρό σύμβολο ταυτότητας και ιδεολογίας για την ελληνική λαϊκή μουσική παράδοση.

Eγγράφηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2016 και στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO το 2017.

2.  Η τέχνη της ξερολιθιάς

Πρόκειται, για την κατασκευή κτισμάτων με λίθους χωρίς κανένα συνδετικό υλικό – εν ξηρώ. Μια τεχνική, που κρατάει από την αρχαιότητα, καθώς από τότε οι ξερολιθιές στήριζαν τα εδάφη για τη γεωργική χρήση τους.Οι ξερολιθικές κατασκευές συνδέονται άμεσα με την παραδοσιακή οργάνωση του παραγωγικού χώρου των αγροτικών κοινοτήτων και με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα κάθε τόπου. Αποτελούν παγκόσμιο σύμβολο και τεκμήριο της σχέσης που συγκροτήθηκε ιστορικά μεταξύ ανθρώπου και περιβάλλοντος, καθώς είναι οι πανταχού παρόντες μάρτυρες του ανθρώπινου μόχθου.

Σε κάθε τους μορφή – μονοπάτια, γεφύρια, αναβαθμίδες, εντυπωσιακά σύνολα καλλιεργειών σε πεζούλες, ταπεινά κτίσματα γεωργοκτηνοτροφικής χρήσης, ποικίλες κατασκευές που υποστηρίζουν συστήματα διαχείρισης του νερού, τοίχοι αντιστήριξης, περιφράξεις, διαμόρφωση χωραφιών και κήπων, οδικά δίκτυα– οι ξερολιθικές κατασκευές συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στην οικολογική ισορροπία, ειδικά σε περιοχές που μαστίζονται από την εδαφική διάβρωση και άλλες δυσμενείς κλιματικές και εδαφικές συνθήκες.

 3. ⇒ Η μαστιχοκαλλιέργεια στη Χίο:

Η καλλιέργεια και η εξαγωγή της αρωματικής μαστίχας είναι μία μοναδική παγκοσμίως παραδοσιακή καλλιέργεια.

Η καλλιέργεια του μαστιχοφόρου θάμνου στη Νότια Χίο και η εξαγωγή της αρωματικής μαστίχας συνιστά μια μοναδική παγκοσμίως παραδοσιακή καλλιέργεια, που μεταβιβάζεται προφορικά και εμπειρικά από γενιά σε γενιά, και διαμορφώνει εδώ και αιώνες το πολιτισμικό (αρχιτεκτονικό, κοινωνικό και φυσικό) τοπίο των 24 Μαστιχοχωρίων.

Η Τεχνογνωσία της Παραδοσιακής Μαστιχοκαλλιέργειας στη Χίο εγγράφηκε:

– το 2013 στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας,

– το 2014 στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO (Representative List of Intangible Cultural Heritage of Humanity – UNESCO)

4. Τηνιακή Μαρμαροτεχνία

6. ⇒ Η μεσογειακή διατροφή

Είναι εμπνευσμένη από τις διατροφικές συνήθειες στην Ελλάδα, τη νότια Ιταλία, τη Γαλλία και την Ισπανία στη δεκαετία του 1940 και του 1950.

Πηγή: Naturanrg#101o, www.naturanrg.gr