Κρίση, λουκέτα, απαισιοδοξία. Δίχως αμφιβολία, βρισκόμαστε στην καρδιά της οικονομικής κρίσης και λύσεις δεν φαίνεται πως υπάρχουν. Όμως η χώρα μας, που αντιμετωπίζει τόσα προβλήματα, διαθέτει και πλεονεκτήματα που δεν εκμεταλλεύεται επαρκώς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αιολική ενέργεια που θα μπορούσε να βοηθήσει αποφασιστικά στην ανόρθωση της Ελληνικής οικονομίας.
ρεπορτάζ: Απόστολoς Στάικος
Όλοι μας στη διάρκεια κάποιου ταξιδιού με αυτοκίνητο έχουμε αντικρύσει μεγάλες, εντυπωσιακές ανεμογεννήτριες που μετατρέπουν την αιολική ενέργεια σε ηλεκτρική. Θα έπρεπε όμως να συναντούμε πολύ πιο συχνά ανεμογεννήτριες και όχι να προκαλεί εντύπωση σε εμάς και δέος στα παιδιά. Γιατί πολύ απλά ζούμε στην Ελλάδα. ‘‘Η αιολική ενέργεια είναι μια πρακτικά ανεξάντλητη πηγή ενέργειας. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, η Ελλάδα πρωτοπορούσε, τοποθετώντας τις πρώτες ανεμογεννήτριες στα νησιά του Αιγαίου. Σήμερα, είμαστε στην τελευταία θέση και δεν βλέπω καμία προσπάθεια ή διάθεση να πρωταγωνιστήσουμε σε ένα πεδίο που είναι προνομιακό για εμάς’’, υποστηρίζει ο Αρίστος Βούρος, μηχανολόγος μηχανικός που κατασκευάζει αιολικά πάρκα εδώ και τριάντα χρόνια.
Πού και πώς στην Ελλάδα
Η αιολική ενέργεια μετατρέπεται σε ηλεκτρική με μια ανεμογεννήτρια. Η ενέργεια που υπάρχει στην κίνηση του ανέμου μετατρέπεται σε ηλεκτρική, αφού ο άνεμος περιστρέφει τα πτερύγια, τα οποία με τη σειρά τους περιστρέφουν ένα μοτέρ το οποίο παράγει ρεύμα. Το ρεύμα αυτό μπορεί να διοχετεύεται κατευθείαν στο κεντρικό δίκτυο ρεύματος ή να αποθηκεύεται σε συσσωρευτές ή και να θερμαίνει νερό. Οι ανεμογεννήτριες δεν είναι κατάλληλες για αστικό περιβάλλον και πρέπει να τοποθετηθούν όσο το δυνατόν υψηλότερα, όπου ο άνεμος είναι και πολύ ισχυρότερος και πιο σταθερός.
Οι πιο ευνοημένες, από πλευράς αιολικού δυναμικού περιοχές στην Ελλάδα βρίσκονται στο Αιγαίο, κυρίως στην περιοχή των Κυκλάδων, της Κρήτης (βόρειο τμήμα του νησιού), στην Ανατολική και Νοτιανατολική Πελοπόννησο και στην Εύβοια. Σε αυτές τις περιοχές συναντούμε και τα περισσότερα αιολικά πάρκα, τα οποία αποτελούνται από συστοιχίες ανεμογεννητριών σε βέλτιστη διάταξη για την καλύτερη δυνατή εκμετάλλευση του αιολικού δυναμικού. Η αιολική ενέργεια είναι φιλική προς το περιβάλλον και συμβάλλει καθοριστικά στην εξοικονόμηση ενέργειας. Πιο συγκεκριμένα:
- 1 MW αιολικής ενέργειας καλύπτει τις ανάγκες περίπου 350 οικιακών καταναλωτών ή 1000 ατόμων και εξοικονομεί περίπου 300 τόνους ισοδύναμου πετρελαίου.
- Μια γιγαβατώρα αιολικής ενέργειας εξοικονομεί 600 τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2).
- Η ποσότητα CO2, που εκλύεται κατά την κατασκευή και εγκατάσταση μιας ανεμογεννήτριας με χρόνο ζωής τα 20 έτη, μπορεί να κάνει απόσβεση μέσα στους πρώτους 3 με 6 μήνες λειτουργίας της.
- Οι σύγχρονες αιολικές μηχανές είναι «αθόρυβες». Σε απόσταση 40 μέτρων από μία ανεμογεννήτρια, η στάθμη θορύβου είναι 50-60 dB(A). Σε απόσταση 200 μέτρων, μειώνεται στα 44 dB(Α). Συγκριτικά, ο θόρυβος στο εσωτερικό αυτοκινήτου είναι περίπου 80 dB(Α), στο εσωτερικό οικίας 50 dB(A) και σε υπνοδωμάτιο 30 dB(A).
Στο σκοτάδι… η αιολική ενέργεια
‘‘Στην Ελλάδα του 2011 δεν έχουμε σαφές νομοθετικό πλαίσιο, ενώ συνήθως οι άνθρωποι που διορίζουν οι κυβερνήσεις, για να χειριστούν τα θέματα αυτά, είναι γραφειοκράτες και δεν έχουν καμία σχέση με την αγορά. Τον τελευταίο καιρό, έχω μετρήσει 25 υπουργικές αποφάσεις που προσπαθούν να επιλύσουν ένα θέμα σχετικό με τις ανεμογεννήτριες και δεν το έχουν καταφέρει’’, σημειώνει ο Αρίστος Βούρος.
Ενώ λοιπόν η αιολική ενέργεια αποτελεί μια ελκυστική λύση στο πρόβλημα της ηλεκτροπαραγωγής, η χώρα μας αδυνατεί να εκμεταλλευτεί τα ακόλουθα πλεονεκτήματα του ανέμου:
- Το ‘‘καύσιμο’’ είναι άφθονο, αποκεντρωμένο και δωρεάν.
- Δεν εκλύονται αέρια θερμοκηπίου και άλλοι ρύποι.
- Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον είναι μικρές σε σύγκριση με τα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής από συμβατικά καύσιμα.
- Η τεχνολογία των ανεμογεννητριών έχει προχωρήσει τόσο, ώστε να εγγυάται την απρόσκοπτη και αξιόπιστη λειτουργία τους.
Προβλήματα στον… αέρα
Αν και τα αιολικά πάρκα έχουν σχετικά μικρή επίπτωση στο περιβάλλον σε σύγκριση με άλλες συμβατικές εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας, υπάρχει προβληματισμός για το θόρυβο που παράγεται από τις λεπίδες του ηλεκτρικού κινητήρα (ρότορα), για την αισθητική (οπτική) επίπτωση. Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα αφορά τα πουλιά που σκοτώνονται, καθώς πετούν προς τους ηλεκτρικούς κινητήρες. Βεβαίως, γι’ αυτό δεν ευθύνονται τα πτηνά, αλλά η δημιουργία των αιολικών πάρκων σε απομακρυσμένα σημεία, όπου ζουν και τρέφονται άγρια πτηνά. ‘‘Δυστυχώς έχουμε πολλά περιστατικά πουλιών που έχουν τραυματιστεί ή έχουν σκοτωθεί πέφτοντας πάνω σε ανεμογγενήτριες.
Η δημιουργία ενός αιολικού πάρκου συνοδεύεται από τη δημιουργία δρόμων και απαιτεί την καθημερινή παρουσία των εργαζομένων. Τα πτηνά χάνουν τον ζωτικό τους χώρο’’, υποστηρίζει η Μαρία Γανωτή, συντονίστρια δράσεων του Συλλόγου Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής, ΑΝΙΜΑ. Την άποψη της ΑΝΙΜΑ συμμερίζεται απολύτως και η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, η οποία το 2008 δημοσίευσε έκθεση με θέμα: ‘‘Επιπτώσεις Αιολικών Πάρκων στα πουλιά’’ των Μαρία Αναγνωστοπούλου και Δημήτρη Μπούσμπουρα. Σε αυτή την έκθεση μελετώνται οι θάνατοι πουλιών σε πολλές χώρες του εξωτερικού, όπως η Ισπανία, όπου το διάστημα 2000-2007 καταγράφηκαν εκατοντάδες θάνατοι όρνιων μετά από πρόσκρουση σε ανεμογεννήτριες. Υπολογίζεται ότι το 5% των ανεμογεννητριών ευθύνεται για το 60% των θανάτων των γυπών στην Ισπανία τα τελευταία χρόνια.
Ας προσέξουμε τα πουλιά
Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία θεωρεί απαραίτητη τη συστηματική παρακολούθηση μετά την έναρξη λειτουργίας σε κάθε αιολικό πάρκο χρησιμοποιώντας τις παρακάτω τεχνικές:
- Ανθρώπινη παρατήρηση (από ξηράς ή από θαλάσσης ανάλογα με τη θέση του αιολικού πάρκου).
- Καταγραφή των πτηνών της περιοχής με απλή κάμερα σε συνδυασμό με αισθητήρα υπερύθρων.
- Μεμονωμένη ή συνδυασμένη χρήση ραντάρ, κάμερας υπερύθρων ακτινοβολιών και ακουστικής παρακολούθησης (στις ακουστικές τεχνικές ηχογραφήσεις αναλύονται με το αυτί ή με φασματογραφία).
- Κατά καιρούς έχουν ακουστεί φόβοι και παράπονα για προβλήματα στα μελίσσια, τα πρόβατα και τις αγελάδες, αλλά δεν υπάρχει καμιά επιστημονική μελέτη που να τα δικαιολογεί. Αντίθετα, η εμπειρία των ανθρώπων που μένουν κοντά σε ανεμογεννήτριες είναι καθησυχαστική και υποστηρίζουν ότι υπάρχουν μελίσσια ακόμα και μέσα σε αιολικά πάρκα.
Το στοίχημα
Πριν από δέκα χρόνια η Ελλάδα κατείχε τη 10η θέση παγκοσμίως όσον αφορά το ρυθμό ανάπτυξης αιολικών πάρκων (31%). Σήμερα βρίσκεται σε πολύ χειρότερη θέση, ενώ χώρες, όπως η Πορτογαλία, αναδείχθηκαν πρωτοπόρες στην αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας. Οι Πορτογάλοι το 2003 έβλεπαν την πλάτη της Ελλάδας, αφού είχαν 296 MW από αιολική ενέργεια έναντι 371 της χώρας μας. Την επόμενη χρονιά κιόλας μάς ξεπέρασαν: 522 έναντι 465. Από’ κει και πέρα άρχισαν μια κούρσα ταχύτητας, όπου σχεδόν διπλασίαζαν την εγκατεστημένη ισχύ κάθε χρόνο. Αποτέλεσμα: το 2007 έφτασαν τα 2.150 MW, ενώ η Ελλάδα έμεινε καθηλωμένη στα 871.
Το μυστικό είναι απλό: πολιτική βούληση. Ήδη η Πορτογαλία –παρά τα οικονομικά της προβλήματα- δημιουργεί θέσεις εργασίας στις ΑΠΕ, ενώ θέτει ως στόχο τη συμμετοχή της «πράσινης ενέργειας» κατά 45% μέχρι το 2020, 25% περισσότερο από τον κοινό ευρωπαϊκό στόχο! Σήμερα, η εγκατεστημένη αιολική ισχύς στην Ελλάδα ανέρχεται σε 465 MW, από αυτά, 36.5 MW ανήκουν στη ΔΕΗ και τα υπόλοιπα σε ιδιώτες.
Ανανεώσιμα και οικονομικά
Οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου έχουν μόνιμα ανοδική πορεία και αυτή η πορεία θα επιταχυνθεί, γιατί τα αποθέματά τους σταδιακά εξαντλούνται. Η αιολική ενέργεια οδηγεί σε απεξάρτηση από ακριβά εισαγόμενα καύσιμα, έλκει την εισροή ξένων επενδύσεων και ενισχύει την περιφερειακή ανάπτυξη. Η αιολική ενέργεια συμβάλλει ακόμη στη δημιουργία πολλών νέων θέσεων εργασίας, αφού εκτιμάται ότι για κάθε νέο Μεγαβάτ δημιουργούνται 14 νέες θέσεις εργασίας. Μέχρι σήμερα βέβαια, τίποτα από αυτά δεν έχουμε συνειδητοποιήσει, πόσο μάλλον εφαρμόσει στην Ελλάδα. Δυστυχώς δεν έχουμε ακόμα συνειδητοποιήσει την αξία της αιολικής ενέργειας, γι’ αυτό και δεν έχουμε συγκροτημένο σχέδιο δημιουργίας αιολικών πάρκων.
Η Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ) υποστηρίζει πως αν εκμεταλλευτούμε το δώρο που μάς έδωσε η φύση, η αιολική ενέργεια μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην αναζωογόνηση της ελληνικής οικονομίας. Για να γίνει όμως αυτό, πρέπει να ξεπεραστούν τα γραφειοκρατικά εμπόδια και να δοθούν κίνητρα σε επιχειρηματίες που επιθυμούν να επενδύσουν στις ανεμογεννήτριες. Την ίδια στιγμή δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τις ευαισθησίες περιβαλλοντικών και φιλοζωικών οργανώσεων, με το επιχείρημα ότι έχουμε κρίση και όλα επιτρέπονται…
