Ακμή είναι μια παθολογική, μη μεταδοτική κατάσταση που κυρίως προσβάλλει εφήβους, σταδιακά υποχωρεί, αλλά μπορεί και να επιμένει ή να εμφανιστεί στην ενήλικη ζωή.
♦ της Ζωής Μπαγετάκου, ιατρός Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος
Πρόκειται για το συνηθέστερο δερματολογικό νόσημα που απασχολεί τα νεαρά άτομα. Έχει κοινωνικές και ψυχολογικές προεκτάσεις, επειδή εμφανίζεται κατά την εφηβική ηλικία, πάνω στην περίοδο που αναπτύσσουν οι νέοι την προσωπικότητά τους και δημιουργούν κοινωνικού τύπου επαφές.
Η ακμή εντοπίζεται κυρίως στο πρόσωπο και το θώρακα, περιοχές του δέρματος όπου αφθονούν οι σμηγματογόνοι αδένες και υπάρχει αυξημένη παραγωγή σμήγματος. Πρόκειται για φλεγμονή του τριχοσμηγματογόνου θυλάκου. Το χαρακτηριστικό είναι ο πολυμορφισμός των δερματικών βλαβών.
Κύρια αίτια της ακμής
Τα αίτια είναι πολλά, αφού εμπλέκονται:
- Γενετικοί παράγοντες: όταν η φλεγμονώδης απάντηση είναι γενετικά προκαθορισμένη. Για παράδειγμα, ένα παιδί που και οι δύο γονείς του είχαν ακμή έχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να προσβληθεί.
- Ενδοκρινικοί παράγοντες: κυκλοφορούντα ανδρογόνα, ακόμη και αν ποιοτικά ή ποσοτικά είναι σε φυσιολογικά όρια, διεγείρουν τους σμηγματογόνους αδένες να παράγουν μεγαλύτερη ποσότητα σμήγματος (σμηγματόρροια). Τα ανδρογόνα στις γυναίκες παράγονται από τις ωοθήκες και τα επινεφρίδια. Συχνά βέβαια είναι απαραίτητο να δοθεί ορμονολογικός έλεγχος σε γυναίκες που παρουσιάζουν και άλλα ευρήματα, όπως ανδρογενετικού τύπου αλωπεκία και υπερτρίχωση. Αύξηση των ανδρογόνων υπάρχει και σε νοσήματα των ωοθηκών, όπως το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
- Σμηγματόρροια: Αποικισμός των σμηγματογόνων αδένων από Propionibacterium acnes (προπιονικό βακτήριο της ακμής), το οποίο παράγει ένζυμα και φλεγμονώδεις μεσολαβητές που παίρνουν μέρος στη δημιουργία της ακμής. Αρχικά υπάρχει υπερέκκριση των σμηγματογόνων αδένων κάτω από την επίδραση των ανδρογόνων, κατακράτηση του σμήγματος, κερατινοποίηση του πόρου, έντονος πολλαπλασιασμός του προπιονικού βακτηρίου, έντονος απόφραξη του πόρου, ρήξη του τοιχώματός του και τέλος δευτερογενής φλεγμονή.
Τύποι ακμής
Ο πιο συχνός τύπος ακμής είναι η κοινή ακμή. Η ακμή χωρίζεται σε:
- Φαγεσωρική ακμή που επικρατούν οι φαγέσωρες. Μπορεί να είναι ανοιχτοί φαγέσωρες (μαύρα στίγματα) ή κλειστοί (λευκά στίγματα).
- Βλατιδοφλυκταινώδη ακμή. Εδώ επικρατούν οι βλατίδες (ερυθρές βλάβες) και οι φλύκταινες (βλάβες που παρουσιάζουν συλλογή πύου).
- Οζιδιοκυστική ακμή που επικρατούν τα οζίδια που βρίσκονται βαθιά και οι κύστεις που μπορεί να συρρέουν και να σχηματίζουν συρίγγια.
Στη βαριά ακμή υπάρχει ο κίνδυνος ουλοποίησης των βλαβών που μπορεί να είναι είτε υπερτροφικές ουλές είτε ατροφικές.
Η ακμή… ενηλικιώνεται
Η ηλικία που εμφανίζεται η ακμή σε μεγαλύτερη συχνότητα για τα κορίτσια είναι μεταξύ 14-17 ετών και για τα αγόρια μεταξύ 16-19 ετών. Στους περισσότερους η κλινική ακμή έχει περάσει στην ηλικία των 25 ετών, αλλά μπορεί να επιμένει μέχρι την τέταρτη δεκαετία της ζωής τους ή και αργότερα.
Παράγοντες που την επηρεάζουν
- Έμμηνος ρύση: παρατηρείται στις γυναίκες μια επιδείνωση της ακμής μερικές ημέρες πριν από την έμμηνο ρύση.
- Εγκυμοσύνη: άλλοτε υπάρχει βελτίωση της ακμής και άλλοτε επιδείνωση.
- Ηλιακή ακτινοβολία: σε γενικές γραμμές ο ήλιος βελτιώνει την ακμή, ασκώντας αντιφλεγμονώδη δράση, αυξάνει την απολέπιση του δέρματος και ελαττώνει τα λιπίδια του σμήγματος. Αν όμως η ηλιακή ακτινοβολία συνδυαστεί με υγρασία ή αυξημένη εφίδρωση, η ακμή όχι μόνο δεν βελτιώνεται αλλά επιδεινώνεται, όπως επίσης επιδεινώνεται η μεταφλεγμονώδης μελάγχρωση των ήδη υπαρχουσών βλαβών.
- Στρες: Το συγκινησιακό στρες επιδεινώνει την ακμή.
- Παχυσαρκία: Η αύξηση του σωματικού βάρους επιδεινώνει την ακμή.
- Φάρμακα: η κορτιζόνη, τα αναβολικά στεροειδή, τα φάρμακα που περιέχουν χλώριο, βρώμιο, ιώδιο, τα αντιεπιληπτικά χάπια και άλλα.
- Τροφές: Υπάρχουν ορισμένες κατηγορίες τροφών που επιδεινώνουν την ακμή, ή προκαλούν έξαρσή της, σε άτομα που είναι επιρρεπή σε αυτή (σοκολάτα, λιπαρά).
Αντιμετώπιση
Η σύγχρονη Ιατρική Δερματολογία έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει όλες τις μορφές ακμής, απαλλάσσοντας τον πάσχοντα και από το αισθητικό πρόβλημα. Κάποιοι γενικού τύπου κανόνες που πρέπει να ακολουθούνται από τον ασθενή είναι οι εξής:
- Θα πρέπει να γίνεται τακτικός καθαρισμός του δέρματος με καθαριστικά gel, lotion ή δερματολογικά σαπούνια κατάλληλα για ακνεϊκά δέρματα.
- Δεν θα πρέπει να γίνεται χρήση ερεθιστικών καλλυντικών ή λαδιών.
- Τα δερμοκαλλυντικά προϊόντα θα πρέπει να έχουν επιλεγεί βάσει της ιδιότητάς τους, να μην είναι φαγεσωρογόνα, (δηλαδή να μην προάγουν τη δημιουργία φαγεσώρων) και να έχουν παρασκευασθεί για ακνεϊκά δέρματα. Έτσι θα μπορούν να αντισταθμίσουν την ξηρότητα του δέρματος μετά τη χρήση των τοπικών φαρμάκων.
- Χειρισμοί που αφορούν την κακοποίηση και σύνθλιψη των στοιχείων της ακμής απαγορεύονται λόγω πιθανής μετατροπής τους από μη φλεγμονώδεις βλάβες σε φλεγμονώδεις.
- Χρειάζεται υπομονή για κάποιο χρονικό διάστημα, μέχρι να γίνουν εμφανή τα αποτελέσματα της θεραπευτικής αγωγής.
Εκείνο που προέχει της θεραπευτικής αγωγής είναι η ενημέρωση από το δερματολόγο για τον τύπο της ακμής, την αιτιολογία, την πορεία της πάθησης και για τους ενδεχόμενους επιβαρυντικούς παράγοντες. Βάσει της βαρύτητας της νόσου χρησιμοποιούνται ανάλογα θεραπευτικά μέσα.
Πηγή: NaturaNrg #69
