Η αρτηριακή πίεση είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στο εσωτερικό τοίχωμα των μεγάλων αρτηριών του σώματος που μεταφέρουν το αίμα από την καρδιά σε όλα τα όργανα του σώματος. Η υπέρταση σημαίνει ότι η αρτηριακή πίεση είναι σταθερά αυξημένη πάνω από τα φυσιολογικά όρια. Αρτηριακή Υπέρταση: Πού οφείλεται και πώς αντιμετωπίζεται
♦ του Κωνσταντίνου Τζιώλα,
Ειδικός Καρδιολόγος, www.tziolaskostas.gr
Η αρτηριακή πίεση καταγράφεται με δύο αριθμούς. Ο μεγαλύτερος αριθμός είναι η συστολική πίεση που είναι γνωστή ως «μεγάλη» και ο μικρότερος η διαστολική ή «μικρή» πίεση. Συστολική είναι η πίεση που ασκείται στις αρτηρίες όταν η καρδιά συσπάται για να προωθήσει το αίμα μέσω των αρτηριών προς τα όργανα του σώματος και διαστολική όταν η καρδιά χαλαρώνει για να δεχθεί νέο αίμα. Αρτηριακή Υπέρταση: Πού οφείλεται και πώς αντιμετωπίζεται
Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές της αρτηριακής πίεσης;
Σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υπέρτασης, οι φυσιολογικές τιμές της πίεσης για τους ενηλίκους είναι η συστολική πίεση 120-129 mmHg και η διαστολική 80-84 mmHg. Οι τιμές αυτές βασίζονται σε μετρήσεις της πίεσης σε τουλάχιστον 2 επισκέψεις σε γιατρό. Σε κάθε επίσκεψη γίνονται τουλάχιστον 2 μετρήσεις μετά από λίγα λεπτά ανάπαυση σε καθιστή θέση.
Ας σημειωθεί ότι στις πρόσφατες οδηγίες για την Υπέρταση η συστολική πίεση 120-139 mmHg και η διαστολική 80-89 mmHg χαρακτηρίζονται ως “προϋπέρταση”. Η υιοθέτηση του όρου αυτού στοχεύει στη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση του κοινού και των γιατρών στα πρώιμα στάδια της υπέρτασης, με την προσδοκία ότι αυτή θα συμβάλει στην ευρύτερη εφαρμογή μη φαρμακευτικών μέσων για την πρόληψη της υπέρτασης.
Πού οφείλεται η υπέρταση;
Στη μεγάλη πλειονότητά τους (95%) οι υπερτασικοί εμφανίζουν τη λεγόμενη «ιδιοπαθή» υπέρταση. Πρόκειται για υπέρταση άγνωστης αιτίας που έχει σχέση κυρίως με την κληρονομικότητα καθώς και με άλλους παράγοντες. Τέτοιοι παράγοντες είναι η παχυσαρκία, η μακροχρόνια πρόσληψη αυξημένης ποσότητας αλατιού, η καθιστική ζωή, κλπ. Συνήθως εμφανίζεται μετά την ηλικία των 30 ετών, αλλά μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και σε παιδιά.
Σε άτομα με υπερτασικούς και τους δύο γονείς η πιθανότητα εμφάνισης υπέρτασης ξεπερνά το 70%. Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι σε άτομα με ένα γονιό υπερτασικό η πιθανότητα είναι περίπου 30% και σε όσους δεν έχουν υπερτασικούς γονείς περίπου 15%. Επίσης, σε λίγες περιπτώσεις (5%) η υπέρταση οφείλεται σε κάποιο συγκεκριμένο νόσημα (δευτεροπαθής υπέρταση), το οποίο μπορεί να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί με αποτέλεσμα την εξαφάνιση της υπέρτασης. Συχνότερα αίτια δευτεροπαθούς υπέρτασης είναι η χρόνια νεφροπάθεια, η άπνοια κατά τον ύπνο και η στένωση των νεφρικών αρτηριών. Άλλα σπάνια αίτια είναι ο πρωτοπαθής αλδοστερονισμός, το φαιοχρωμοκύττωμα, το σύνδρομο Cushing, η στένωση του ισθμού της αορτής, κ.α.
Διαβάστε επίσης ⇒ Πώς τα λιπαρά οξέα ωφελούν τον εγκέφαλο και την ψυχική υγεία
Πώς γίνεται η διάγνωση της υπέρτασης;
H διάγνωση της υπέρτασης τίθεται από γιατρό με μετρήσεις της πίεσης στο ιατρείο. Συνήθως χρειάζονται διαδοχικές μετρήσεις σε τουλάχιστον 2-3 επισκέψεις. Μια μόνο επίσκεψη σχεδόν ποτέ δεν αρκεί για να τεθεί με βεβαιότητα η διάγνωση. Η διάγνωση της υπέρτασης τίθεται όταν η πίεση είναι σταθερά αυξημένη στο ιατρείο. Από 140 mmHg και πάνω η συστολική, ή από 90 mmHg και πάνω η διαστολική, ή και τα δύο.
Η πίεση δεν είναι τόσο σταθερή όπως η χοληστερίνη ή το βάρος του σώματος, αλλά μπορεί να αλλάζει γρήγορα από μέτρηση σε μέτρηση. Είναι συχνό φαινόμενο η πίεση να είναι αυξημένη στην πρώτη ή τη δεύτερη επίσκεψη στο ιατρείο, αλλά σε επόμενες επισκέψεις να υποχωρεί στα φυσιολογικά επίπεδα χωρίς καμιά θεραπεία. Γι’ αυτό, η διάγνωση της υπέρτασης και ακόμα περισσότερο η έναρξη αντιυπερτασικής φαρμακευτικής θεραπείας, δεν πρέπει να γίνονται με βάση περιστασιακές μετρήσεις της πίεσης.
Συμπτώματα
Η αυξημένη αρτηριακή πίεση κατά κανόνα δεν γίνεται αισθητή και δεν προκαλεί κανένα ενόχλημα. Τα ενοχλήματα, όταν υπάρχουν, οφείλονται στις επιπλοκές της, που συνήθως εμφανίζονται μετά από χρόνια. Γι’ αυτό στην Αμερική η υπέρταση είναι γνωστή ως «βουβός δολοφόνος» (silent killer).
Ο πονοκέφαλος, η ζάλη, τα βουητά στα αυτιά, οι εξάψεις κ.λπ. δεν οφείλονται στην υπέρταση. Ακόμα και όταν η πίεση είναι πολύ αυξημένη. Το αντίστροφο μπορεί να συμβεί. Δηλαδή, η ανησυχία, λόγω της λανθασμένης αντίληψης ότι τα συμπτώματα οφείλονται στην αυξημένη πίεση η οποία συνεπάγεται άμεσο κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο, μπορεί να ανεβάσει την πίεση.
Οι ρινορραγίες (αιμορραγίες από τη μύτη) επίσης δεν οφείλονται στην υπέρταση. H μεγάλη αύξηση της πίεσης που συχνά παρατηρείται σε τέτοιες περιπτώσεις είναι αποτέλεσμα της αναστάτωσης (συχνά του πανικού) λόγω της αιμορραγίας και μειώνεται χωρίς φάρμακα μόλις ηρεμήσει ο άρρωστος.
Θεραπεύεται η υπέρταση;
Ουσιαστικά, η ίαση της υπέρτασης δεν είναι δυνατή. Με άλλα λόγια, ένας υπερτασικός δεν μπορεί «να γίνει καλά», όπως ένας άρρωστος με πνευμονία. Είναι, όμως, δυνατό η πίεση να ελαττωθεί στα φυσιολογικά επίπεδα, κυρίως με τακτική και συνεχή λήψη αντιυπερτασικών φαρμάκων.
Πώς μπορεί να μειωθεί χωρίς φάρμακα;
Εκτός από τα φάρμακα, διάφορα άλλα μέσα μπορούν να μειώσουν σε κάποιο βαθμό την πίεση. Τα μέσα αυτά είναι χρήσιμα σε όλα τα υπερτασικά άτομα, ανεξάρτητα από το αν παίρνουν ή όχι αντιυπερτασικά φάρμακα. Η ελάττωση του σωματικού βάρους στους υπέρβαρους υπερτασικούς είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος για τη μείωση της πίεσης χωρίς φάρμακα. Ακόμα και μικρή απώλεια βάρους (π.χ., 5 κιλά) μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της πίεσης αλλά και στη βελτίωση άλλων παραγόντων που οδηγούν σε καρδιαγγειακό επεισόδιο, όπως είναι η χοληστερίνη και το σάκχαρο.
Δίαιτα με πολλά φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά χωρίς λίπη. Μία διατροφή πλούσια σε κάλιο και ασβέστιο, μπορεί επίσης να βοηθήσει στη μείωση της πίεσης (γνωστή ως δίαιτα DASH).
Η μείωση της πρόσληψης αλατιού με το φαγητό μειώνει την πίεση κυρίως στους υπερτασικούς μεγαλύτερης ηλικίας. Επιπλέον ενισχύει την αποτελεσματικότητα των αντιυπερτασικών φαρμάκων, κυρίως των διουρητικών, των αναστολέων του μετατρεπτικού ενζύμου και των ανταγωνιστών της αγγειοτασίνης. Ο περιορισμός της κατανάλωσης οινοπνευματωδών ποτών (μέχρι δύο ποτά την ημέρα για τους άνδρες και ένα για τις γυναίκες) επίσης μειώνει την αρτηριακή πίεση σε αυτούς που κάνουν κατάχρηση.
Η σωματική άσκηση (γρήγορο περπάτημα ή ποδήλατο για τουλάχιστον μισή ώρα τη μέρα τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας), μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της πίεσης. Επίσης, μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση άλλων παραγόντων κινδύνου, όπως είναι η αυξημένη χοληστερίνη και το σάκχαρο.
Το κάπνισμα επηρεάζει ελάχιστα την αρτηριακή πίεση. Όμως, η διακοπή του αποτελεί τον πρώτο στόχο στους υπερτασικούς καπνιστές. Το κάπνισμα είναι εξίσου σημαντικός και σε μερικές περιπτώσεις σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για θάνατο, έμφραγμα, εγκεφαλικό ή άλλο καρδιαγγειακό επεισόδιο σε σύγκριση με την υπέρταση.
Πηγή: Naturanrg131o, www.naturanrg.gr
