Δίκτυα ανταλλαγής και αλληλεγγύης . H συλλογικότητα και η συνεργασία αντίδοτο στην κρίση! Ένας τρόπος να ζεις και να εργάζεσαι χωρίς χρήματα, ένα ανεξάρτητο σύστημα ανταλλαγής υπηρεσιών χωρίς τόκο και κέρδος, ένα σύστημα που βοηθάει τις τοπικές κοινωνίες να αναπνεύσουν, να ζήσουν και να αναπτυχθούν μέσα στην κρίση. Τα τοπικά δίκτυα ανταλλαγών είναι εδώ και αναπτύσσονται τον τελευταίο χρόνο με δυναμικό τρόπο!
♦ της Μαρίας Γκέκα
Επεκτείνονται τα δίκτυα ανταλλαγών και αλληλεγγύης στην Ελλάδα, με τους πολίτες κάθε ηλικίας και κοινωνικής ομάδας να δείχνουν ότι με τη συνεργασία και την αλληλεγγύη μπορεί να δοθεί μια ισχυρή απάντηση στην πρωτοφανή κρίση που μαστίζει τη χώρα. Είναι η πρόταση του «όλοι μαζί μπορούμε» ενάντια στον ατομισμό και την αποξένωση.
Στον «Ξεπεσμένο Δερβίση», το μικρό αριστούργημα του Παπαδιαμάντη, ο εξόριστος δερβίσης δέχεται από τα χέρια του σαλεπιτζή το κέρασμα που συμβολίζει την υποδοχή του ξένου από μια παράδοση -την ελληνική- που ξέρει να δέχεται τον ξένο γιατί πιστεύει στον εαυτό της. Στις δραματικές μέρες που περνά η χώρα, δεν είναι πια μόνο ο ξένος, που έφτασε ως εδώ ανήμπορος μετανάστης, αλλά και ο Έλληνας που νιώθει εξόριστος στον ίδιο του τον τόπο. Άνεργοι, υποαπασχολούμενοι και άστεγοι, ηλικιωμένοι χωρίς φροντίδα και νέοι χωρίς μέλλον, βιώνουν, πριν ακόμα και από την ανέχεια, την υποτίμηση, και την αυτοενοχοποίηση, δηλαδή την εξορία από τον ίδιο τους τον εαυτό.
Μέσα στις δύσκολες αυτές συνθήκες, πρέπει ωστόσο να υπογραμμίσουμε το γεγονός ότι υπάρχουν αυτοί που με τη σκέψη και τη δράση τους αντιστέκονται. Μιλάμε για τις νέες πρωτοβουλίες κοινωνικής αυτοοργάνωσης: τα δίκτυα ψυχολογικής και υλικής υποστήριξης των ανέργων, των αστέγων και των μεταναστών, οι ομάδες ανταλλακτικού εμπορίου και πολιτιστικής παρέμβασης, οι κινήσεις αλληλεγγύης σε διάφορα πεδία. Αποτελούν, πράγματι, μια αναδυόμενη ελληνική πραγματικότητα που, μέσα σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες, δίνουν ελπίδα εφαρμόζοντας την παρακάτω πρόταση… «ΚΑΝΕΝΑΣ ΜΟΝΟΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ»
Τα αλληλέγγυα κοινωνικά δίκτυα στον κόσμο
Μια από τις πρώτες ανάγκες που αναδύεται σε εποχές στέρησης είναι η διατροφική επάρκεια των νοικοκυριών. Το κίνημα της αστικής καλλιέργειας που βρήκε εφαρμογή στο παρελθόν σε πολλές χώρες του κόσμου επανέρχεται, επίκαιρο όσο ποτέ, στις σημερινές συνθήκες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Πρόκειται για μια παραδειγματική μορφή της αλληλέγγυας οικονομίας.
Στο Βανκούβερ του Καναδά, για παράδειγμα, περίπου το 44% των κατοίκων καλλιεργούν εδώδιμα προϊόντα στις αυλές, τα μπαλκόνια τους, αλλά και στους 17 κήπους της πόλης, που παραχωρήθηκαν από την πολιτεία. Στην Αργεντινή, στο Περού, στο Εκουαδόρ, στη Ζιμπάμπουε, στην Τζακάρτα της Ινδονησίας, στη Νέα Ορλεάνη, στο Πεκίνο, στο Ντιτρόϊτ, στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας και αλλού, η αστική καλλιέργεια είναι ένας διαδεδομένος τρόπος παραγωγής και κατανάλωσης.
Στην Αργεντινή, στο διάστημα της μεγάλης οικονομικής κρίσης, αναπτύχθηκαν από τους πολίτες εναλλακτικές μορφές οικονομίας στην προσπάθειά τους να επιβιώσουν. Για παράδειγμα, το κίνημα των piqueteros, στην εποχή του δικού τους ΔΝΤ, συγκροτήθηκε από οργανώσεις φτωχών και ανέργων που χρησιμοποίησαν ως βασικό μέσο διαβίωσης τα επιδόματα της πρόνοιας και την προσωπική εργασία για τη δημιουργία εναλλακτικών δομών στις γειτονιές: μαγειρεία, αρτοποιεία, συλλογικές κουζίνες, εργαστήρια λαϊκής επιμόρφωσης, βιβλιοθήκες, φεστιβάλ, λαχανόκηπους κ.λπ.
Στην Αργεντινή άνθισε, επίσης, ένα μεγάλο ανταλλακτικό παζάρι αγαθών και υπηρεσιών, το «Τρουέκε» δηλαδή ένα σύστημα που λειτούργησε χωρίς τη διαμεσολάβηση του χρήματος. Έτσι ανταλλάσσονταν φρέσκα λαχανικά με μαθήματα μουσικής, παπούτσια ή ρούχα με οικοδομικές εργασίες, κ.λπ. Υπολογίζεται ότι 10 εκατομμύρια κάτοικοι της Αργεντινής κατέφυγαν στο Τρουέκε, που έλαβε μεγάλες διαστάσεις στη χώρα. Τα μέλη του, μάλιστα, υποστήριζαν ότι μ’ αυτόν τον τρόπο αποφεύχθηκε η αιματοχυσία και η βία από τους ανθρώπους που προσπαθούσαν να επιβιώσουν σε μια χώρα πτωχευμένη.
Δίκτυο Ανταλλαγών και Αλληλεγγύης Μαγνησίας
Μία εναλλακτική κοινωνική οικονομία εφαρμόζεται εδώ και αρκετό καιρό στη Μαγνησία, που φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά, γιατί όπως λένε οι ίδιοι «Ανταλλαγή σημαίνει και Αλληλεγγύη». Πρόκειται για μια πρωτοβουλία ανεξάρτητων πολιτών, που αριθμεί πάνω από 400 μέλη, οι οποίοι παίρνουν τη ζωή τους στα χέρια τους, δημιουργούν ευκαιρίες απασχόλησης, δίνουν αξία στα τοπικά προϊόντα, βοηθούν τις οικογένειές τους και τις επιχειρήσεις τους να επιβιώσουν. Ως μέσο ανταλλαγής δεν χρησιμοποιούν το ευρώ, αλλά την Τοπική Εναλλακτική Μονάδα (ΤΕΜ). Οι συναλλαγές γίνονται κυρίως από το διαδίκτυο αλλά υπάρχουν και 3 σημεία συναλλαγής στην πόλη –κυρίως το Σάββατο- για όσους δεν έχουν ηλεκτρονική πρόσβαση. Κι όπως λένε οι ίδιοι, όλα είναι βασισμένα στην ισοτιμία, στην ανοιχτή διαδικασία και διαφάνεια. www.tem-magnisia.gr
Κοινωνικό νόμισμα “οβολός”
Μέσα από την κοινότητα του www.ovolos.gr, ο καθένας μπορεί πλέον να εκτιμήσει και να αγοράσει αγαθά και υπηρεσίες. Με το ανταλλάξιμο κοινωνικό νόμισμα «οβολός» κάθε πολίτης και κάθε επιχείρηση μπορεί να παρέχει υπηρεσίες, να εμπορεύεται, να πουλά και να αγοράζει προϊόντα και υπηρεσίες χωρίς την ανάγκη χρήσης του ευρώ. Στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του είναι εγγεγραμμένα απάνω από 5.000 μέλη. Ιστορικά ο οβολός ήταν το πρώτο στοιχειώδες νόμισμα που λειτούργησε στη χώρα μας και έθεσε τη βάση για τη δραχμή, ενώ επίσης συχνά αναφέρεται ως ένα συμβολικό ποσό που δίδεται από κάποιον. www.ovolos.gr
Το Καερέτι στην Ιεράπετρα
Από τον Αύγουστο στην Ιεράπετρα λειτουργεί το Καερέτι. Προέρχεται από την τούρκικη λέξη “gayret” που σημαίνει προσφέρω μια μικρή βοήθεια σε κάποιον (ψυχικό), και η ρίζα της είναι αραβική. Στο δίκτυο προσφέρονται κάθε είδους υπηρεσίες και αγαθά, π.χ. υπηρεσίες ηλεκτρολόγου, υδραυλικού, ράπτη, τοποθέτησης πλακιδίων, ελαιοχρωματισμού, ξυλουργικών εργασιών, κηπουρικών εργασιών, ιατρικές υπηρεσίες, γραφιστικές εργασίες, εκμάθηση ξένων γλωσσών, χορού, υπολογιστών, μαθημάτων γυμνασίου – λυκείου, τοπογραφικές συμβουλές, νομικές συμβουλές, λογιστικές υπηρεσίες αγροτικές εργασίες και αγαθά και πολλά άλλα. Κάποιοι από τα μέλη έχουν και αυτοκίνητο και μπορούν να μεταφέρουν ανθρώπους σε διάφορους προορισμούς, ή έχουν ελεύθερο χρόνο να προσέξουν το παιδί κάποιου. Η λειτουργία του δικτύου είναι ηλεκτρονική, αλλά και γι αυτούς που δεν έχουν πρόσβαση υπάρχουν τα κέντρα εξυπηρέτησης, ώστε να μπορούν να συμμετέχουν.
Εκτός από την Ιεράπετρα, αντίστοιχο δίκτυο έχει ήδη στηθεί και στα Χανιά, ενώ παράλληλα ξεκινά η δημιουργία κοινωνικών νομισμάτων στο Ρέθυμνο, στο Ηράκλειο, στη Σητεία και τον Άγιο Νικόλαο. www. kaereti.gr
Υπάρχει μια Ελλάδα που ζει χωρίς ευρώ!
Φαίνεται πως η κρίση γεννά αλληλεγγύη, καθώς τον τελευταίο χρόνο πληθαίνουν τα κοινωνικά δίκτυα αλληλοβοήθειας, τόσο στο διαδίκτυο όσο και στις πόλεις. Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε: το Ιατρείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ρεθύμνου, το Εναλλακτικό Πολιτιστικό Εργαστήρι στην Κέρκυρα, τα σχολεία εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας για μετανάστες, την αυτοδιαχειριζόμενη Δημοτική Αγορά της Κυψέλης, τον Αυτόνομο Κοινωνικό χώρο και Βοτανικό Κήπο Πετρούπολης, τις συλλογικές κουζίνες, τα χαριστικά παζάρια, τις γιορτές, τις καλλιτεχνικές παραστάσεις, τις μορφές ανταλλακτικής οικονομίας, που θα δούμε παρακάτω, μέσα από τα οποία δοκιμάζεται η συλλογική αντίδραση στην κρίση.
ΜΚΟ motherearth στην Κατερίνη
Μετά το Βόλο και οι κάτοικοι της Πιερίας έχουν αρχίσει να λειτουργούν το δικό τους δίκτυο, υπό την αιγίδα της ΜΚΟ motherearth. Πρόκειται για το Δίκτυο Ανταλλαγών και Αλληλεγγύης Πιερίας. Είναι μια εναλλακτική πρόταση κοινωνικής οικονομίας, όπου τα ευρώ αντικαθίστανται με «Ήλιους», σύμβολο ενέργειας και ευημερίας- όπως τονίζουν οι διοργανωτές. Όπως εξήγησε στη NATURAnrg, ο κ. Γρηγόρης Καλόμοιρος, καθηγητής Χημείας και μέλος του Δικτύου Ανταλλαγών Πιερίας, «το Δίκτυο Ανταλλαγών και Αλληλεγγύης Πιερίας, αποτελεί μια δράση που ξαναζωντανεύει τις τοπικές κοινωνίες, δημιουργεί ευκαιρίες απασχόλησης, δίνει αξία στα τοπικά προϊόντα ενώ αποκλείει το ενδεχόμενο πλουτισμού. Κάθε βδομάδα εδώ και 4 μήνες πραγματοποιούμε ανταλλακτικό και χαριστικό παζάρι ικανοποιώντας πολλές καθημερινές μας ανάγκες.
Στο δίκτυο συμμετέχουν βιοκαλλιεργητές, ερασιτέχνες καλλιεργητές, ιατροί, υπηρεσίες αισθητικής, κομμωτικής, νοσηλευτικής, καθηγητές, χημικοί, ζωγράφοι και καταστήματα». www.motherearth.gr
Το Φασούλι …της Αθήνας
Το κάθε μέλος του δικτύου προσφέρει στους άλλους υπηρεσίες και προϊόντα. Οι προσφορές του ανακοινώνονται στο δίκτυο μέσα από ταξινομημένες αγγελίες. Η πληρωμή του γίνεται σε «Φασούλια», ένα εικονικό νόμισμα που η χρήση του περιορίζεται μέσα στο δίκτυο. Η διαφορά είναι ότι σκοπός εδώ δεν είναι να μαζέψεις όσα πιο πολλά μπορείς, αλλά μάλλον να προσπαθείς να παίρνεις όσα περίπου Φασούλια έχεις δώσει. Δηλαδή εδώ δεν ισχύει το «φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι» αλλά μάλλον το «κράτα με να σε κρατώ να ανεβούμε το βουνό». fasouli.wordpress.com
Γιώργος Σταθάκης (αντιπρύτανης Παν/μίου Κρήτης) μιλά στη Natura ngr
Ο καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Γιώργος Σταθάκης, μάς μιλά για τον καταλυτικό ρόλο των ανταλλακτικών δικτύων ειδικά στην περίοδο της κρίσης: «Τα δίκτυα ανταλλαγής έχουν ζωή ένα με ενάμιση χρόνο στην Ελλάδα. Είναι κάτι πολύ νέο και ελπιδοφόρο, γιατί απαντούν με πολύ πειστικό τρόπο στις ανάγκες ανθρώπων που δεν μπορούν να διαθέσουν χρήματα για να καλύψουν τις ανάγκες τους, ανέργων, ανθρώπων που αντιμετωπίζουν ακραία φτώχεια και μεγάλες κοινωνικές ανισότητες. Τα εναλλακτικά δίκτυα δημιουργούν απασχόληση και θέτουν τις προϋποθέσεις επιβίωσης κοινωνικών ομάδων που βρίσκονται εκτός της αγοράς.
Υπάρχει ένα ιδανικό μέγεθος κατά τη γνώμη μου μεταξύ των 300 και 1.000 μελών για να λειτουργεί ιδανικά ένα τοπικό δίκτυο. Οι δυνατότητές τους πλέον αυξάνονται εκθετικά και είναι πια αναγκαία και η νομοθετική τους κάλυψη ώστε να καλύπτονται νομικά οι ανταλλαγές χωρίς χρήμα».
Πηγή: NaturaNrg #24
