Ένας νεαρός Μαυρόγυπας, είδος απειλούμενο με εξαφάνιση, προστέθηκε στη μακρά λίστα των θυμάτων δηλητηρίασης της άγριας ζωής στη χώρα μας.
Ο Μαυρόγυπας έφερε την ονομασία «Ostrava» και είχε απελευθερωθεί το καλοκαίρι του 2018 στη Βουλγαρία, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος LIFE «Vultures back to LIFE» (LIFE 14 NAT/BG/649). Οι κινήσεις του πουλιού παρακολουθούνταν στενά από τους επιστήμονες χάρη στον δορυφορικό πομπό που είχε τοποθετηθεί στην πλάτη του.
Aπό το Νοέμβριο του 2018, αφότου είχε περιπλανηθεί στα Βαλκάνια, επέλεξε να διαχειμάσει στη Νότια Πελοπόννησο και συγκεκριμένα στην περιοχή της Ανατολικής Μάνης. Δυστυχώς, στα μέσα Φεβρουαρίου, ο πομπός έδειξε πως ο γύπας βρισκόταν στο ίδιο σημείο για κάποιες ημέρες, ένδειξη που πιθανότατα σήμαινε ότι ήταν νεκρός. Τον Μαυρόγυπα εντόπισαν μέλη του Περιβαλλοντικού Πολιτιστικού Ομίλου Μάνης (ΠΕΡΙ.ΠΟΛ.Ο. Μάνης).
Πρόκειται για τον δεύτερο Μαυρόγυπα που εντοπίζεται νεκρός στη χώρα μας σε διάστημα μόλις λίγων ημερών.
Ο γύπας βρέθηκε με υπολείμματα τροφής στο ράμφος (κομμάτι κρέας περίπου 300 γρ.), γεγονός που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο θάνατος του πουλιού προήλθε κατά πάσα πιθανότητα από δηλητηρίαση. Κατόπιν της άμεσης κινητοποίησης του Δασαρχείου Γυθείου, ο Μαυρόγυπας εστάλη μέσω της Περιφερειακής Δ/νσης Κτηνιατρικής στο Κέντρο Κτηνιατρικών Ιδρυμάτων Αθηνών για νεκροψία και διενέργεια της απαραίτητης τοξικολογικής ανάλυσης, ώστε να διαπιστωθεί η δηλητηρίαση και να ταυτοποιηθεί η δηλητηριώδης ουσία. Στην περιοχή της Ανατολικής Μάνης τοποθετούνται συχνά παρανόμως δηλητηριασμένα δολώματα, πιθανώς για την εξόντωση τσακαλιών, αλεπούδων αλλά και αδέσποτων σκύλων.
Ο Μαυρόγυπας αποτελεί αυστηρά προστατευόμενο είδος και στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται ως «Κινδυνεύον», δηλαδή αντιμετωπίζει πολύ υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης στο φυσικό του περιβάλλον στο άμεσο μέλλον.
Παρότι μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1950 ήταν σχετικά κοινό είδος, η συρρίκνωση του πληθυσμού του που ακολούθησε, κυρίως εξαιτίας της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων, ήταν δραματική. Σήμερα, το Εθνικό Πάρκο Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου φιλοξενεί τον μοναδικό αναπαραγόμενο πληθυσμό Mαυρόγυπα στα Βαλκάνια.
Δεδομένα τηλεμετρίας των τελευταίων ετών αποδεικνύουν ότι αρκετοί γύπες, κυρίως Όρνια και λιγότερο Μαυρόγυπες από άλλες Βαλκανικές χώρες, επισκέπτονται διαρκώς ενεργές αποικίες, όπως στα Ακαρνανικά Όρη αλλά και εγκαταλελειμμένες –εξαιτίας των δηλητηριασμένων δολωμάτων– αποικίες γυπών στην Πίνδο και σε άλλες περιοχές. Η ανάκαμψη του πληθυσμού των γυπών στην Ελλάδα είναι εφικτή, με την προϋπόθεση βέβαια να περιοριστεί αποτελεσματικά η παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων και οι βιότοποί τους να μην υποστούν σημαντική υποβάθμιση από την ανεξέλεγκτη χωροθέτηση αιολικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Για την αποτελεσματική προστασία των πτωματοφάγων αρπακτικών πουλιών κρίνεται επιτακτική η ενεργοποίηση της Υπουργικής Απόφασης σχετικά με τα Τοπικά Σχέδια Δράσης για την καταπολέμηση της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων αλλά και η υιοθέτηση μιας Εθνικής Στρατηγικής για την ενιαία αντιμετώπιση του φαινομένου.
Το Πρόγραμμα κατά της Δηλητηρίασης BAPP
Το Βαλκανικό Πρόγραμμα Κατά της Δηλητηρίασης (BAPP) αποτελεί μέρος του αντίστοιχου Μεσογειακού Προγράμματος Κατά της Δηλητηρίασης (MAPP), που συντονίζεται από το Ίδρυμα για τη Διατήρηση των Γυπών (VCF) και χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα MAVA.
Ξεκίνησε στις αρχές του 2018 με σκοπό να εξασφαλίσει την ουσιαστική και συνεχή δέσμευση των αρμόδιων εθνικών κυβερνητικών/διοικητικών αρχών στην περιοχή των Βαλκανίων κατά της παράνομης δηλητηρίασης της άγριας ζωής και να αυξήσει την ικανότητά τους να περιορίσουν αυτή την πρακτική.
Το Πρόγραμμα BAPP συμβάλλει άμεσα στην εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης για τους Γύπες, ένα έγγραφο στρατηγικής σημασίας για τη διατήρηση των γυπών της Ευρασίας και της Αφρικής, εφαρμόζοντας δράσεις κατά της δηλητηρίασης στην Αλβανία, τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, την Κροατία, την Ελλάδα και την πΓΔΜ.
