Δρόμοι του νερού στο Γεωπάρκο της Σητείας Μια διαδρομή στη φύση, τον πολιτισμό και τη μαγεία της Ανατολικής Κρήτης
♦ Ταξίδι στη φύση της Δέσποινας Παπαδήμα
Μάς δίνει ζωή. Όπου κυλά, ο άνθρωπος φωλιάζει δίπλα του και μόνο εκεί μπορεί να οργανώσει τη ζωή του. Ποτίζει τα χωράφια του, ξεδιψά τα ζώα του, με τη δύναμή του αλέθει τα δημητριακά και τα μετατρέπει σε τροφή. Ποτάμια, πηγές, λίμνες, κρήνες και νερόμυλοι, υπογραμμίζουν τη ζωογόνο δύναμη του νερού.
Στην πιο παρθένα, στην πιο γοητευτική γωνιά της Κρήτης, στο Νομό Λασιθίου, ταξιδεύουμε και ανακαλύπτουμε τα ίχνηύση του νερού και ταυτόχρονα τα ίχνη του πολιτισμού της περιοχής. Πεζοπορούμε, οδηγούμε και ψηλαφούμε τον τρόπο που το νερό καθορίζει τη γεωγραφία, τον πολιτισμό και το περιβάλλον μας.
Χρυσοπηγή
Πρώτη στάση, στην καρδιά της ενδοχώρας, στη συμβολή δύο μικρών κοιλάδων. Σ’ ένα αρχαίο πέρασμα που ενώνει τη δυτική με την ανατολική πλευρά του ορεινού όγκου της επαρχίας της Σητείας, στέκει ένα χωριουδάκι, ευλογημένο από το νερό. Αιώνες πριν, οι πρώτοι εποικιστές του βρήκαν το πολύτιμο νερό και αξιοποίησαν την μικρή εύφορη κοιλάδα που απλώνεται μπροστά του. Ενετικές πηγές του 1390 το αναφέρουν ως φέουδο του Φράγκουλου Μουντάτσιο, και εμείς φανταζόμαστε τις αρχοντοπούλες της εποχής να κουβαλούν νερό στα πήλινα κανάτια. Σήμερα θα ξαποστάσετε στην πλατεία, μπροστά στο ναό της Ζωοδόχου πηγής, που υπογραμμίζει τη δύναμη του ύδατος και το σφιχταγγάλιασμά του με την ίδια μας την ύπαρξη. Η παλιά κρήνη που διασώθηκε μέσα στο χωριό, αν και ταλαιπωρημένη από τον χρόνο, θα σας χαρίσει τη δροσιά της.
Δάφνη
Λίγο ανατολικότερα, ο οικισμός της Δάφνης, μικρός και αρχετυπικός, ψιθυρίζει αυθεντικές ιστορίες του παρελθόντος και μας υπενθυμίζει τα σημαντικά της ζωής. Μια μικρή στρογγυλή πλατεία, τόπος συνάντησης των ανθρώπων, ο τεράστιος πλάτανος, που μαρτυρά την ύπαρξη υπόγειων νερών και η κρήνη να δεσπόζει στο κέντρο. Το χωριό είχε ακμάζουσα κοινότητα κατά την οθωμανική περίοδο, και ακριβώς στην πλατεία του υπήρχε το τζαμί, όπου στην επανάσταση του 1897 οι χριστιανοί πολιόρκησαν του Τούρκους. Δίπλα του, η απαραίτητη οθωμανική κρήνη, είχε εκτός από τον πρακτικό και τελετουργικό χαρακτήρα. Οι πιστοί πριν μπουν στο τζαμί πλένονταν και εξαγνίζονταν πριν κάνουν την προσευχή τους. Σήμερα, μια νεότερη κρήνη, μαρτυρά μίση και πάθη του παρελθόντος, και τις συχνές απόπειρες να σβήσουμε κομμάτια του. Το νερό όμως που αναβλύζει, έχει μνήμη, και μας φέρνει μπροστά μας ψηφίδες της ιστορίας που συμπληρώνουν το παζλ ενός τόπου μαγευτικού.
Αδρόμυλοι
Αν κινηθείτε νοτιοανατολικά, στο χαμηλότερο σημείο της κοιλάδας των Λιθινών, βρίσκεται ο εγκαταλελειμμένος οικισμός των Αρδόμυλων, ανάμεσα σε πανύψηλα πλατάνια και χαρουπιές.
Το όνομά του αποτελεί παραφθορά της λέξης «Υδρόμυλοι», από τους πολυάριθμους νερόμυλους που δέσποζαν στην περιοχή. Ιστορίες με τους χωρικούς που έφερναν με τα ζωντανά τους το σιτάρι τους για άλεσμα είναι ακόμη ζωντανές στην περιοχή. Λίγο πιο κάτω από τον οικισμό, μια πηγή, ένα εκκλησάκι, κυπαρίσσια και χαρουπιές, δημιουργούν ένα σκηνικό που θαρρείς ότι βγήκε από παραμύθι. Το εκκλησάκι, που χτίστηκε το 1415, όπως μας πληροφορεί η κτητορική επιγραφή, είναι αφιερωμένο στους Άγιους Απόστολους και είναι εξαίσια αγιογραφημένο.
Διαβάστε ακόμα ⇒ Αγροτουρισμός: επιστροφή στη φύση και στις ρίζες της τροφής μας
Υδάτινες ιστορίες μέσα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σητείας
Μικρό, περιφερειακό, αλλά φιλόξενο και με εντυπωσιακό περιεχόμενο. Μην φύγετε από την περιοχή αν δεν κάνετε μία στάση στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σητείας. Αφιερώστε του χρόνο και απολαύστε, τόσο τα εκατοντάδες ευρήματα, όσο και τις τεκμηριώσεις στα πληρέστατα κείμενα που συνοδεύουν τα εκθέματα. Το μουσείο είναι γεμάτο με εντυπωσιακά κεραμικά που απεικονίζουν όλο το μεγαλείου του υδάτινου κόσμου. Σχεδόν 35 αιώνες πριν, ένας Μινωίτης τεχνίτης ζωγράφιζε περίτεχνα χταπόδια πάνω σε αγγεία αποθήκευσης λαδιού, κρασιού και σιτηρών. Κάποιος άλλος, ζωντάνευε λεπτεπίλεπτες φιγούρες ψαριών πάνω σε ανακτορικές λάρνακες. Πανέμορφα αγγεία κρασιού για τα μινωικά συμπόσια αλλά και για τις απλές κουζίνες των σπιτιών, μεγαλειώδεις αμφορείς, κύπελλα που τα κράτησε στο χέρι του κάποιος Μινωίτης και απόλαυσε ένα δειλινό το κρασί που έβγαζε αυτή η ευλογημένη γη.
Ένα σύμπαν ολόκληρο, που ξεκινά από το 3.500 π.Χ. ξετυλίγεται μέσα στο Μουσείο και αποκαλύπτει αμέτρητες ιστορίες αυτής της μαγικής γωνιάς του κόσμου.
Αυτοί που νοιάζονται για το μέλλον
Αν θέλετε να ανακαλύψετε περισσότερες πληροφορίες για την περιοχή, για τα μονοπάτια, τα μνημεία, τους γεωλογικούς σχηματισμούς, τα φαράγγια, μπείτε στο site του Γεωπάρκου της Σητείας, ή επισκεφθείτε το info point του, στην καρδιά της πόλης της Σητείας. Εκεί θα γνωρίσετε μια ορεξάτη ομάδα που δουλεύει συστηματικά και ακούραστα: εκπαιδευτικές δράσεις, δικτύωση επαγγελματιών, ουσιαστική μέριμνα για την ισόρροπη ανάπτυξη της περιοχής και πάνω απ’ όλα δράσεις ευαισθητοποίησης για το μεγάλο μας σπίτι, για το περιβάλλον.
Οι δράσεις του Γεωπάρκου βασίζονται στη λογική που υπαγορεύει ότι σεβόμαστε, προσέχουμε, φροντίζουμε κάτι, μόνο αν το γνωρίσουμε και το αγαπήσουμε
ΠΗΓΗ : naturanrg 135ο www. naturanrg.gr
