Της Στέλλας Μπανούση
«Στο ναυάγιο των Αντικυθήρων, ουσιαστικά γεννήθηκε η ενάλια αρχαιολογία στην Ελλάδα. Εκεί καταλάβαμε πως η θάλασσα κρύβει θησαυρούς» δήλωσε στους δημοσιογράφους ο αρχαιολόγος Δημήτρης Κουρκουμέλης, που εδώ και χρόνια ερευνά την περιοχή των Αντικυθήρων.
Η ιστορία του πιο διάσημου ναυαγίου ξεκινά το 1900, όταν Συμαίοι σφουγγαράδες ανακαλύπτουν τον περίφημο μηχανισμό, τα αγάλματα του εφήβου των Αντικυθήρων και του Φιλοσόφου, καθώς και άλλα αριστουργήματα. Την περιοχή εξερεύνησε και ο Ζακ Ιβ Κουστώ, όμως φαίνεται, πως ο βυθός κρύβει κι άλλα μυστικά.
Γι’ αυτό οι επιστήμονες επέστρεψαν για ένα ακόμη καλοκαίρι στη θάλασσα που ενώνει το Αιγαίο με το Ιόνιο. Όμως αυτή τη φόρα, οι αρχαιολόγοι της «Εφορίας Εναλίων Αρχαιοτήτων» ένωσαν τις δυνάμεις τους με τους ερευνητές του «Woods Hole Oceanographic Institute» της Μασαχουσέτης. Οι Αμερικανοί ερευνητές έφεραν μαζί τους τη στολή Εxosuit, βάρους 240 κιλών που επιτρέπει στους δύτες να παραμείνουν στο βυθό για πολλές ώρες, ακόμη και σε βάθος 300 μέτρων. Πολλοί την χαρακτηρίζουν ως τον «Iron Man» των θαλασσών. Μάλλον όχι άδικα, αφού πραγματοποιεί αποστολές που λίγα χρόνια πριν, αποτελούσαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Το κόστος κατασκευής της στολής ξεπέρασε το 1,5 εκατομμύριο ευρώ.
Οι δυνατοί βόρειοι άνεμοι δεν επέτρεψαν στους αρχαιολόγους να χρησιμοποιήσουν την exosuit όπως θα ήθελαν. Όμως αυτό δεν σημαίνει πως η νέα έρευνα δεν απέδωσε καρπούς. Οι δύτες ανακάλυψαν χάλκινο δόρυ που πρόερχεται από χάλκινο ή μαρμάρινο άγαλμα, μολύβδινο στύπο άγκυρας του σκάφους καθώς και έναν αμφορέα. Οι αρχαιολόγοι είναι πεπεισμένοι πως ο βυθός κρύβει κι άλλα μυστικά. Θεωρούν δεδομένο πως στην ίδια περιοχή υπάρχει κι άλλο ναυάγιο, αν όχι ναυάγια. Γι’ αυτό και θα συνεχίσουν την έρευνά τους, το καλοκαίρι του 2015. «Η έρευνα στα Αντικύθηρα έχει και συμβολική διάσταση. Οι αρχαιολόγοι επιστρέφουν με τα πλεόν σύγχρονα μέσα και αποτίουν φόρο τιμής στους σφουγγαράδες, που με γυμνά χέρια, ανέσυραν από το βυθό πολύτιμους θησαυρούς» δήλωσε στους δημοσιογράφους ο αρχαιολόγος Θεοτόκης Θεοδούλου, που εκπαιδεύτηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, ώστε να χρησιμοποιεί την Exosuit.
Κι ενώ το ναυάγιο των Αντικυθήρων αποκαλύπτει τα μυστικά του, δεκάδες άλλα ναυάγια περιμένουν τους αρχαιολόγους. Όμως τα τελευταία χρόνια το προσωπικό έχει μειωθεί, ενώ και η χρηματοδότηση έχει περιοριστεί σημαντικά. Η επιστημονική κοινότητα ελπίζει πως η πρόσφατη δημοσιότητα γύρω από την Αμφίπολη και τα Αντικύθηρα, θα πείσει την πολιτεία πως απαιτούνται πρόσθετοι πόροι και προσλήψεις αρχαιολόγων, ώστε να αναδείξουμε τους θησαυρούς που υπομονετικά περιμένουν στο βυθό. Άλλωστε, οι ελληνικές θάλασσες είναι το μεγαλύτερο, ανεξερεύνητο μουσείο της Ευρώπης.
