Το φυλλικό οξύ είναι ίσως η πιο σημαντική βιταμίνη της ομάδας Β. Όπως και όλες οι άλλες βιταμίνες, είναι απαραίτητη για διάφορες βιολογικές λειτουργίες και αντιδράσεις, όμως προπάντων έχει καθοριστικό ρόλο στη σύνθεση του γενετικού υλικού DNA και του RNA, κάτι που την καθιστά Νο1 βιταμίνη για το χτίσιμο όλου του οργανισμού.
⇒ της Αφροδίτης Ραυτοπούλου
Είναι τόσο σπουδαίος ο ρόλος της που τις τελευταίες δεκαετίες χρησιμοποιείται για τον εμπλουτισμό όχι μόνο πολυβιταμινούχων συμπληρωμάτων διατροφής, αλλά και πολλών βασικών τροφίμων, όπως το ψωμί και τα δημητριακά.
Φυλλικό ή φολικό; Υπάρχει διαφορά;
Πιθανότατα έχετε ακούσει το φυλλικό οξύ να αναφέρεται και ως φολικό οξύ. Το φυλλικό οξύ είναι ουσιαστικά η τεχνητή μορφή της υδατοδιαλυτής βιταμίνης Β9. Ο οργανισμός δεν είναι σε θέση να συνθέτει μόνος του τη βιταμίνη Β9 και επομένως είναι απαραίτητο να τη λαμβάνει μέσω της διατροφής.
Η φυσική μορφή της βιταμίνης Β9 που υπάρχει σε ορισμένα τρόφιμα λέγεται φολικό οξύ, ενώ η τεχνητή μορφή της που προστίθεται σε συμπληρώματα βιταμινών και μετάλλων ή σε ορισμένες επεξεργασμένες τροφές, είναι το φυλλικό οξύ.
Πολύτιμος σύμμαχος στην εγκυμοσύνη
Το φυλλικό οξύ είναι ιδιαίτερα σημαντικό τις περιόδους σύνθεσης του γενετικού υλικού DNA και RNA και επομένως αποδεικνύεται πολύτιμο στις φάσεις της ζωής κατά τις οποίες «χτίζεται» πιο εντατικά ο οργανισμός: η παιδική ηλικία, η εφηβεία, η περίοδος της εγκυμοσύνης και του θηλασμού.
Έχει παρατηρηθεί ότι τα χαμηλά επίπεδα φολικού οξέος κατά τις πρώτες βδομάδες της κύησης, αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης διαταραχών του νευρικού σωλήνα στα έμβρυα, καθώς και δυσμορφιών του εγκέφαλου και της σπονδυλικής στήλης. Επιπλέον, σχετίζονται με εκδήλωση αυτισμού και γλωσσικού και χειλικού χαλινού.
Αντιθέτως, έρευνες έχουν δείξει ότι η πρόσληψη συμπληρώματος φυλλικού οξέος από γυναίκες την περίοδο πριν τη σύλληψη, μειώνει κατά 50-70% τις πιθανότητες αιφνίδιας πρόωρης γέννας.
Ασπίδα κατά του καρκίνου
Έχει διαπιστωθεί σε κάποιες μελέτες ότι το φυλλικό οξύ μπορεί να προστατέψει από την ανάπτυξη διαφόρων κακοηθειών, όπως καρκίνο του κόλον, του στομάχου, του παγκρέατος, του στήθους και των πνευμόνων. Αυτό φαίνεται ότι σχετίζεται με τον ρόλο του φολικού οξέος στην έκφραση των γονιδίων, καθώς ελέγχει πότε τα γονίδια ενεργοποιούνται ή αδρανοποιούνται.
Αρκετοί επιστήμονες πιστεύουν ότι τα χαμηλά επίπεδα φολικού οξέος αυξάνουν τον κίνδυνο ανώμαλης κυτταρικής ανάπτυξης και κακοήθειας. Επιπλέον, η έλλειψη φολικού οξέος συμβάλλει στον σχηματισμό ασταθούς και εύθραυστου DNA, που με τη σειρά του αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου.
Μείωση των επιπέδων ομοκυστεΐνης
Το φολικό οξύ εργάζεται σε συνεργασία με τις βιταμίνες Β6 και Β12 για τον έλεγχο των επιπέδων της ομοκυστεΐνης, ένα φλεγμονώδες μόριο που συνδέεται με διάφορες παθήσεις του καρδιαγγειακού συστήματος. Το φολικό οξύ μειώνει τα επίπεδα της ομοκυστεΐνης, καθώς χρησιμοποιείται από αυτήν για τη μετατροπή της σε ένα άλλο μόριο που λέγεται μεθιονίνη. Όταν υπάρχει έλλειψη φολικού οξέως, αυτή η μετατροπή επιβραδύνεται και τα επίπεδα της ομοκυστεΐνης ανεβαίνουν.
- Σας ενδιαφέρει: Είναι η Ομοκυστεΐνη η νέα Χοληστερίνη;
Προστασία της κυκλοφορίας του αίματος, της ακοής και της όρασης
Το φολικό οξύ συμμετέχει ενεργά στον σχηματισμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων του αίματος, εξασφαλίζοντας έτσι την καλή ροή οξυγόνου σε όλον τον οργανισμό. Επιπλέον, επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι προλαμβάνει και από την απώλεια της ακοής και την εμφάνιση της ωχράς κηλίδας, που σχετίζονται με τη διαδικασία γήρανσης.
Πηγές φολικού και φυλλικού οξέoς
Οι φυσικές πηγές πρόσληψης φολικού οξέoς είναι το συκώτι, οι φακές, τα φασόλια, τα σπαράγγια, τα λαχανάκια Βρυξελλών, το σπανάκι, το μπρόκολο, τα εσπεριδοειδή και οι αγκινάρες. Οι τροφές που είναι συνήθως ενισχυμένες ή εμπλουτισμένες με φυλλικό οξύ είναι:
- ψωμί,
- δημητριακά πρωινού,
- κέικ και τα μπισκότα,
- κράκερ και οι μπάρες πρωτεΐνης,
- λευκά ζυμαρικά και το λευκό ρύζι,
- ενεργειακά ποτά (energy drinks).
Πώς εκδηλώνεται η έλλειψη;
Χαμηλά επίπεδα φολικού οξέος παρουσιάζουν συχνά όσοι υποφέρουν από σακχαρώδη διαβήτη, σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, κοιλιοκάκη, αλκοολισμό, ή ακολουθούν θεραπευτική αγωγή με αντιβιοτικά ή χημειοθεραπευτικά φάρμακα.
Η έλλειψη φολικού οξέως στον οργανισμό εκδηλώνεται με αδυναμία, υπνηλία, έλκη στη στοματική κοιλότητα, απώλεια γεύσης, διαταραχές μνήμης, μακροκυτταρική και μεγαλοβλαστική αναιμία, νευρολογικές διαταραχές ή καρδιαγγειακές παθήσεις. Επίσης, τα χαμηλά επίπεδα φολικού οξέoς αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης κλινικής κατάθλιψης, αλλεργιών, ενώ μακροπρόθεσμα υπάρχει και ο κίνδυνος εκδήλωσης χαμηλής οστικής πυκνότητας. Για να διαπιστώσετε αν έχετε χαμηλά επίπεδα φολικού οξέoς, αρκεί μία απλή εξέταση αίματος.
Ποιοι πρέπει να λαμβάνουν φυλλικό οξύ;
Δεδομένης της καθοριστικής σημασίας του φολικού οξέoς στην υγιή ανάπτυξη των εμβρύων, όλες οι γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας που σχεδιάζουν να συλλάβουν ή έχουν μείνει ήδη έγκυες, πρέπει να λαμβάνουν 400-600mcg συμπληρώματος φυλλικού οξέoς ημερησίως, πάντα βέβαια σε συνεννόηση με τον γυναικολόγο τους. Συστήνεται επίσης η συνέχιση της αγωγής και την περίοδο του θηλασμού.
Το φυλλικό οξύ είναι ωφέλιμο όμως και για τους άντρες: καταπολεμά την αναιμία και ενισχύει τη μυϊκή δύναμη, καθώς συμμετέχει στη σύνθεση πρωτεϊνών. Επιπλέον, έχει την ιδιότητα να ρευστοποιεί το αίμα, γι’ αυτό συστήνεται συχνά ως συμπλήρωμα διατροφής σε όσους υποφέρουν από διαταραχές πηκτικότητας του αίματος.
Τέλος, το φυλλικό οξύ χορηγείται συχνά υποστηρικτικά σε όσους ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή με μεθοτρεξάτη για ρευματοειδή αρθρίτιδα, καθώς πρόκειται για ουσία που προκαλεί αποβολή φολικού οξέoς από τον οργανισμό και επιφέρει γαστρεντερικές διαταραχές. Έχει αποδειχτεί ότι το συμπλήρωμα φυλλικού οξέoς μπορεί να ανακουφίσει τις γαστρεντερικές διαταραχές της μεθοτρεξάτης κατά 79%.
Πηγή: www.naturanrg.gr, Natura Nrg #111
