Παίζοντας ως μικρά παιδιά μοιράζαμε τα παιχνίδια μας, φωνάζαμε, γελούσαμε, διεκδικούσαμε, καταφέρνοντας να δημιουργήσουμε στιγμές χαράς και ικανοποίησης. Τότε, μας φαινόταν φυσική και απλή η μετάβαση στον κόσμο της φαντασίας. Απλώς σκεφτόμασταν κάτι και ευθύς γινόταν πραγματικότητα: «το τραπέζι να μετατραπεί ξαφνικά σε αερόστατο που μας μεταφέρει σε μια άλλη γη…», «το μαντήλι να γίνει ένα σκοινί που αφήνει τα σημάδια μας στο δάσος για να μη χαθούμε μέσα στη νύχτα…» και πολλές άλλες στιγμιαίες επιθυμίες που μπορούσαν να γίνουν άμεσα πραγματικότητα.
♦ Ειρήνη Τζελέπη, Συμβουλευτική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Pg.Dipl., MSc., City University, Λονδίνο, www.psychologynet.gr
Το παιχνίδι που ζούσαμε ως παιδιά αποδίδει με τον καλύτερο τρόπο τη σημασία που έχει για κάθε άνθρωπο να γεννιούνται σε ψυχικό επίπεδο εικόνες και επιθυμίες αλλά και να μπορούν να βρίσκουν άμεσα έναν δρόμο «αναπαράστασης» στην πραγματικότητα.
Η δραματοθεραπεία λοιπόν παρέχει ένα πλαίσιο στο οποίο μπορούν να γεννηθούν επιθυμίες, εικόνες, ιστορίες αλλά και να ζωντανέψει ξανά η φαντασία που έχει χαθεί στο βωμό της μακροχρόνιας εκπαίδευσης της λογικής.
Αυτός είναι και ένας σημαντικός δρόμος για να ανακαλύψει κανείς και πάλι το δημιουργικό/ καλλιτεχνικό του εαυτό. Πολλοί άνθρωποι μπορεί να θεωρούν ότι δεν χρειάζονται τη δημιουργική/ καλλιτεχνική έκφραση για να προχωρήσουν και να είναι ευτυχισμένοι στη ζωή τους.
Όμως, μπορούμε να θυμηθούμε ότι όλοι έχουμε υπάρξει μικροί καλλιτέχνες, ως παιδιά, και μετά, σαν να μεταμορφωθήκαμε σε κάτι άλλο… άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο!
Η εμπειρία λοιπόν της δημιουργικής, καλλιτεχνικής έκφρασης αποτελεί έναν βασικό πυρήνα λειτουργίας της δραματοθεραπευτικής τεχνικής. Ένα επόμενο βασικό στοιχείο της δραματοθεραπείας, το οποίο αποτελεί και μια βασική διαφοροποίηση σε σχέση με άλλες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις, είναι η λειτουργία της δραματουργικής απόστασης. Ένα συναίσθημα, μια εσωτερική σύγκρουση, ένα πρόβλημα που απασχολεί το συμμετέχοντα σε μια ομάδα δραματοθεραπείας μπορεί να «προβληθεί», για παράδειγμα, σε ένα αντικείμενο με το οποίο θα παίξει κατά τη διάρκεια της ομάδας ή μπορεί να γίνει ένας ρόλος με συγκεκριμένα στοιχεία προσωπικότητας και χαρακτηριστικά. Στην απόσταση αυτή λοιπόν, τη δραματουργική, τα συναισθήματα και τα προβλήματα δεν βιώνονται τόσο έντονα και, παράλληλα, είναι πιο εύκολα διαχειρίσιμα χωρίς να μεσολαβεί άμεση συνειδητοποίησή τους. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, το παίξιμο ενός συγκεκριμένου ρόλου μπορεί να αποφέρει συναισθηματική εκφόρτιση και διέξοδο σε εσωτερικές ψυχικές καταστάσεις. Παράλληλα, κατά τη διάρκεια ενός αυτοσχεδιασμού, υπάρχει και ο «θεατής»-συνθεραπευόμενος, ο οποίος προσφέρει μια επιπλέον «θέαση» του προβλήματος που διαδραματίζεται επί σκηνής και ο οποίος βέβαια στη συνέχεια μπορεί να αλληλεπιδράσει ή να σχολιάσει το ρόλο που έχει παιχτεί και όχι τον ίδιο το συμμετέχοντα σε προσωπικό επίπεδο. Τέλος, και ο δραματοθεραπευτής μπορεί επίσης να διαχειριστεί το πρόβλημα που αναπαρίσταται σε έναν αυτοσχεδιασμό σε καθαρά δραματουργικό επίπεδο.
Νέοι ρόλοι και συμπεριφορές
Η δραματοθεραπεία λοιπόν, με αυτές τις τεχνικές, έχει τη δυνατότητα να κινητοποιήσει άμεσα τους συμμετέχοντες και να φέρει άμεσα στην επιφάνεια συναισθήματα και εσωτερικές συγκρούσεις. Πολύ γρήγορα μπορεί κανείς να νιώσει κοντά στους άλλους, οικεία, δημιουργικά, παιχνιδιάρικα… Σε αυτό το πλαίσιο, μπορεί επίσης να δοκιμάσει και νέους ρόλους και συμπεριφορές που φοβάται να δει με μια άλλη προοπτική στην καθημερινότητά του. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, σε μια ομάδα δραματοθεραπείας μπορεί κανείς να κάνει «πρόβα» σε ρόλους και σενάρια ζωής που θέλει να δοκιμάσει στη ζωή του. Η εμπειρία και μόνο της δυνατότητας αυτής εμπνέει δύναμη και ώθηση στην καθημερινότητα και στην εξέλιξη της ζωής ενός ανθρώπου. Έτσι, ενισχύεται και το αίσθημα αυτοεκτίμησης και μπορεί κανείς να νιώθει πιο σίγουρος για τα νέα βήματά του.
Η δραματοθεραπεία, όπως και άλλες θεραπείες μέσω της Τέχνης, διαθέτει ένα πολύ δυνατό εργαλείο δουλειάς: τη δυνατότητα για συμβολοποίηση. Η επεξεργασία σε συμβολικό επίπεδο και η συμβολοποίηση γενικότερα σε συνδυασμό με τη δυνατότητα της αισθητικής απόστασης μπορούν να δώσουν στους συμμετέχοντες τη δυνατότητα να «παίξουν» ρόλους με ασφάλεια και να επεξεργαστούν ζητήματα και έννοιες που υπό άλλες συνθήκες δεν θα μπορούσαν ή θα αισθάνονταν εξαιρετικά εκτεθειμένοι και ευάλωτοι.
Αγγίζοντας τον εσωτερικό μας κόσμο
Παράλληλα, η δραματοθεραπευτική τεχνική μπορεί να λειτουργεί και σε ένα μη λεκτικό επίπεδο. Σε ορισμένες ψυχικές παθήσεις υφίστανται σε πολλές φάσεις προβλήματα στο λόγο, με εκτεταμένη διαταραχή στη σχέση που υφίσταται μεταξύ των λέξεων και των εννοιών τους. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, σε πολλές φάσεις ο δραματοθεραπευτής πρέπει να φτάσει και να «αγγίξει» τον εσωτερικό κόσμο του θεραπευόμενου, στον οποίο οι λέξεις έχουν όλων των ειδών τις παράξενες και διαστρεβλωμένες διασυνδέσεις.
Σε πολλούς ανθρώπους επίσης η σχέση με το σώμα και τα όρια του σώματος είναι σημαντικά διαταραγμένη. Η δραματοθεραπεία προσφέρει τη δυνατότητα πολλών ασκήσεων προθέρμανσης και «άσκησης» του σώματος, προκειμένου να επιτευχθεί η εισαγωγή σε μια αναπαράσταση ή δημιουργία δρώμενου. Στις ασκήσεις αυτές μπορούν να διερευνηθούν πολλά θέματα που αφορούν τη σχέση με το σώμα. Παράλληλα, ο συμμετέχων, αναπαριστώντας με το σώμα του το υλικό που θέλει να εκφράσει, το εξερευνά μέσω μιας άμεσης σωματικής εμπειρίας. Τα αισθησιοκινητικά ερεθίσματα κινητοποιούν υλικό άμεσα, χωρίς την παρέμβαση της λογικής και της γλωσσικής έκφρασης, και η επεξεργασία αυτή είναι πιο άμεση και έντονη χωρίς να είναι παράλληλα απειλητική.
Απολαμβάνοντας τα οφέλη μιας ομαδικής ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας
Γενικότερα, η δραματοθεραπεία αποτελεί μια θεραπευτική τεχνική που εμπεριέχει δράση. Η δυνατότητα αυτή αποκτά και μια συμβολική σημασία και προσομοιάζει απόλυτα την ανάγκη κινητοποίησης και αναγνώρισης ότι εμείς οι ίδιοι είμαστε υπεύθυνοι και ενεργά συμμετέχοντες στην πορεία της δικής μας ζωής… Παράλληλα, η δράση αυτή αποκτά ένα πολύ διαφορετικό νόημα όταν λαμβάνει χώρα σε ένα πλαίσιο δραματουργίας. Το δράμα (drama) είναι η μοναδική Τέχνη της οποίας το αντικείμενο είναι ο άνθρωπος σε σχέση με τους άλλους.
Η δραματοθεραπεία λοιπόν μπορεί να αποτελέσει μια εναλλακτική σκηνή αλλά και ένα ενδιάμεσο στάδιο, ένα ενδιάμεσο πλαίσιο στο οποίο ο θεραπευόμενος μπορεί να εισέλθει και να κινητοποιηθεί άμεσα λειτουργώντας με το πιο δημιουργικό και υγιές κομμάτι του εαυτού του. Μπορεί να είναι περισσότερο καλλιτέχνης και όχι μόνο ένας «άρρωστος» που έχει έρθει σε μια ομάδα για να λύσει τα προβλήματά του. Τέλος, η δραματοθεραπεία εμπεριέχει και όλα τα οφέλη μιας ομαδικής ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας. Για παράδειγμα, το αίσθημα του «ανήκειν», τη συνειδητοποίηση ότι κανείς δεν είναι μόνος στην αντιμετώπιση ενός προβλήματος κ.ο.κ., αλλά και τη δυνατότητα μιας παιγνιώδους διάθεσης που διευκολύνει ιδιαίτερα και κινητοποιεί άμεσα.
Πηγή: NaturaNrg #32
