Μπορoύμε να ζήσουμε χαρούμενες γιορτές χωρίς την υλική αφθονία; Εξαντλημένοι και βαθιά απογοητευμένοι από τα όσα συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό, πολλοί αναρωτιούνται πώς θα είναι τα φετινά Χριστούγεννα. Η απογοήτευση μεγαλώνει καθώς γίνεται αντιληπτό ότι τα δεδομένα έχουν σαφώς αλλάξει και πώς το ίδιο μονοπάτι θα πρέπει να ακολουθήσουν παραδόσεις και συνήθειες χρόνων.
της Ασπασίας Γ. Τσιώτα – Ψυχολόγος
Μήπως τελικά δεν μετρά το πόσο μεγάλα ή ακριβά δώρα θα προσφέρουμε στα αγαπημένα μας πρόσωπα, αλλά η διάθεση να είμαστε κοντά τους και ο χρόνος που θα περάσουμε μαζί;
Τα Χριστούγεννα κατέχουν μία ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις εορταστικές περιόδους, ίσως την πρώτη. Καμία άλλη γιορτή δεν φέρνει τόσο έντονες και εμφανείς αλλαγές στο περιβάλλον και στη συμπεριφορά των ανθρώπων. Τα μαγαζιά, οι πλατείες και οι δρόμοι στολίζονται και η διάθεση μαλακώνει και γλυκαίνει. Οι άνθρωποι βρίσκονται πιο κοντά, πραγματοποιούν συναντήσεις και γεύματα, τα παιδιά τραγουδoύν κάλαντα και οι οικογένειες στολίζουν το σπίτι.
Τα τελευταία χρόνια όμως, όλες αυτές οι δραστηριότητες είχαν αποκτήσει έντονο υλιστικό χαρακτήρα. Θα’λεγε κανείς ότι έχουμε απομακρυνθεί από το θρησκευτικό χαρακτήρα των Χριστουγέννων εστιάζοντας μάλλον σε έναν «Άγιο Βασίλη» που συνδέεται με την υλική αφθονία, αφού έχει γίνει σύμβολο στα χέρια του καταναλωτισμού.
Ίσως οι κοινωνικές συνθήκες επέτρεπαν να κινείται κανείς στην υλική πλευρά των Χριστουγέννων, χωρίς να χρειάζεται να αναρωτηθεί. Όμως σήμερα το ερώτημα γίνεται πλέον επιτακτικό. Μπορεί κανείς να κάνει χαρούμενα Χριστούγεννα χωρίς την υλική αφθονία;
Τι μας κάνει πραγματικά ευτυχισμένους;
Σύμφωνα με μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Ολλανδία (περιβάλλον εκτός οικονομικής κρίσης) με αντικείμενο την αναζήτηση των παραγόντων που οδηγούν σε μία αίσθηση ευτυχίας και ικανοποίησης από τις γιορτές των Χριστουγέννων προέκυψαν κάποια πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα που ίσως είναι χρήσιμα σε όσους βρίσκονται σε ελληνικό έδαφος (δηλαδή εντός οικονομικής κρίσης):
- Η εκπαίδευση και το εισόδημα δεν βρέθηκαν να σχετίζονται με το πόσο καλά νιώθει κανείς ή ευχαριστιέται την περίοδο των Χριστουγέννων.
- Η ικανοποίηση που αντλεί κανείς από τις γιορτές συνδέεται με τις μεγαλύτερες ηλικίες περισσότερο από ό,τι συνδέεται με τις νεότερες.
- Η αυξημένη πνευματική (θρησκευτική) δραστηριότητα προέβλεπε τη μεγαλύτερη ικανοποίηση από τις γιορτές.
- Η αυξημένη εμπλοκή με την οικογένεια προέβλεπε επίσης μεγαλύτερη ικανοποίηση από τις γιορτές.
- Οι εμπειρίες που συνδυάζονταν με το υλικό στοιχείο (δώρα, αγορές κ.ά.) συνδέονταν με χαμηλότερα επίπεδα ευχαρίστησης και με αυξημένη αρνητική επίδραση στα άτομα που ανέφεραν ότι εμπλέκονταν ιδιαίτερα σε αυτές.
- Όσοι εμπλέκονται σε περισσότερο φιλικές για το περιβάλλον πρακτικές κατανάλωσης ένιωθαν πιο ικανοποιημένοι από τις γιορτές.
Αναζητώντας τη χαρά της γιορτής
Τα αποτελέσματα αυτά είναι συνεπή με προϋπάρχοντα ερευνητικά ευρήματα.
Συγκεκριμένα, έχει βρεθεί πως η ισχυρή εστίαση σε στόχους που αφορούν στα χρήματα και την κοινωνική ανέλιξη υπονομεύει την ικανότητα ενός ανθρώπου για ευχαρίστηση και ικανοποίηση.
Αντίθετα, οι άνθρωποι που εστιάζουν το ενδιαφέρον τους στην οικειότητα και έχουν μία θετική αίσθηση συλλογικότητας σκοράρουν υψηλότερα στις τιμές θετικής αίσθησης εαυτού, όπως επιβεβαιώνεται και από το τρίτο εύρημα.
Συνεχίζοντας, το εύρημα που αναφέρεται στην ηλικία συνδέεται με το γεγονός πως οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι προσεγγίζουν τις γιορτές με μεγαλύτερη θρησκευτική διάθεση. Η διάθεση χρόνου σε εμπειρίες θρησκευτικού περιεχομένου συνδέεται με υψηλότερα επίπεδα άντλησης ευχαρίστησης από τις γιορτές. Τέλος, η συσχέτιση της ικανοποίησης με την περιβαλλοντική συνείδηση που επιδεικνύει κανείς κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, προέκυψε από τη διερεύνηση του αν ο αυξημένος ρυθμός κατανάλωσης αγαθών (και άρα απόρριψης μεγάλου όγκου σκουπιδιών κατά τη διάρκεια των εορτών) συνδέεται με τη θετικότερη βίωση της περιόδου. Η υπόθεση απορρίφθηκε, καθώς δεν βρέθηκε συσχέτιση.
Μήπως λοιπόν, ευκαιρίας δοθείσης, είναι η στιγμή να κατευθύνει κανείς το ενδιαφέρον του από την απογοήτευση και την αναστάτωση που προκαλεί η συνεχής μετάφραση της ζωής του σε οικονομικά μεγέθη, στη διεκδίκηση της ευχαρίστησης και της ανακούφισης που προσφέρει η αναζήτηση νοήματος σε άλλα πεδία; Ίσως τελικά δεν μετρά το πόσο μεγάλα ή ακριβά δώρα θα προσφέρουμε στα αγαπημένα μας πρόσωπα, αλλά η διάθεσή μας να είμαστε κοντά τους και στο χρόνο που θα περάσουμε μαζί; Μήπως κάποιες φορές κοπιάζει κανείς άδικα, ακόμα και αν οι διάφορες διαφημιστικές καμπάνιες υπόσχονται πως η ευτυχία περνάει αποκλειστικά και μόνο μέσα από την ικανότητά του να καταναλώνει;
Καλά Χριστούγεννα!
