Κατανοώντας τον προδιαβήτη Πρώιμα συμπτώματα -Παράγοντες κινδύνου
Ως προδιαβήτης, ορίζεται η κατάσταση κατά την οποία τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα είναι μεν πάνω από τα φυσιολογικά, δεν πληρούν όμως τα κριτήρια για να τεθεί η διάγνωση του Σακχαρώδη Διαβήτη.
♠ Της Μαρίας Γκέκα
Σύγχρονα επιδημιολογικά δεδομένα καταδεικνύουν ότι στον ανεπτυγμένο κόσμο, το 1/3 περίπου του πληθυσμού εμφανίζει προδιαβήτη. Το εντυπωσιακό αυτό ποσοστό αντικατοπτρίζει την ολοένα και αυξανόμενη επίπτωση της παχυσαρκίας στις δυτικές κοινωνίες, δεδομένης της στενής σχέσης μεταξύ προδιαβήτη και υψηλού σωματικού βάρους. Τα άτομα με προδιαβήτη έχουν αυξημένο κίνδυνο για την εμφάνιση Σακχαρώδη Διαβήτη, o οποίος υπολογίζεται περίπου στο 25-30% μέσα στα επόμενα 3-5 έτη, εάν δεν εφαρμοστούν οι κατάλληλες παρεμβάσεις. Δεν είναι ωστόσο βέβαιο ότι ο προδιαβήτης θα εξελιχθεί σε Σακχαρώδη Διαβήτη σε όλες τις περιπτώσεις.
Σε αυτή την περίπτωση τι να πρέπει να κάνουμε για να μειώσουμε τον κίνδυνο; Υπάρχει πρόληψη;
Κατά τη φάση του προδιαβήτη, το πάγκρεας εξακολουθεί να παράγει αρκετή ινσουλίνη ως απόκριση στους υδατάνθρακες που καταναλώνονται. Αλλά η ινσουλίνη είναι λιγότερο αποτελεσματική στην απομάκρυνση του σακχάρου από την κυκλοφορία του αίματος, επομένως το σάκχαρο στο αίμα παραμένει υψηλό. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται αντίσταση στην ινσουλίνη. Εάν έχετε προδιαβήτη, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι δεν είστε μόνοι. Το 2019, εκτιμήθηκε ότι 96 εκατομμύρια ενήλικες στις Ηνωμένες Πολιτείες διαγνώστηκαν με προδιαβήτη, ο οποίος μεταφράζεται σε περίπου 1 στους 3 ενήλικες.
Έχοντας προδιαβήτη δεν σημαίνει ότι σίγουρα θα αναπτύξετε διαβήτη. Αλλά είναι σημαντικό να κάνετε άμεσες αλλαγές στη διατροφή και τον τρόπο ζωής σας για να αποτρέψετε τον κίνδυνο. Συγκεκριμένα, εκτιμάται ότι μεταξύ 25% – 30% των ατόμων με προδιαβήτη θα αναπτύξουν διαβήτη μέσα στα επόμενα 3-5 χρόνια, εάν δεν γίνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής. (1)
Έχει συμπτώματα ο προδιαβήτης;
Στον προδιαβήτη συνήθως δεν υπάρχουν εμφανή συμπτώματα και μπορεί να εξελιχτεί αθόρυβα. Ωστόσο, κάποιες φορές ενδέχεται να παρουσιαστούν κάποια κοινά συμπτώματα διαβήτη όπως αίσθημα δίψας, συχνουρία, αίσθημα κόπωσης, ζάλη και θολή όραση.
Επίσης, κάποια άτομα με προδιαβήτη μπορεί να αναπτύξουν μελανίζουσα ακάνθωση, μια κατάσταση που σχετίζεται με την αντίσταση στην ινσουλίνη, κατά την οποία το δέρμα γίνεται πιο σκούρο και πιο σκληρό.
Τέλος, κάποια άτομα με προδιαβήτη παρουσιάζουν αντιδραστική υπογλυκαιμία 2-3 ώρες μετά το γεύμα τους, εμφανίζοντας τα χαρακτηριστικά συμπτώματά της, όπως αίσθημα νευρικότητας, εφίδρωση, αίσθημα υπνηλίας ή κόπωσης, ζάλη κ.λπ.
Γενικά πάντως, στον προδιαβήτη απουσιάζουν τα ιδιαίτερα, παθογνωμονικά συμπτώματα, με αποτέλεσμα κάποιες φορές να γίνεται η διάγνωσή του κατά την νοσηλεία επιπλοκής που οφείλεται σε αυτόν όπως είναι η νοσηλεία για καρδιαγγειακή νόσο (π.χ. έμφραγμα μυοκαρδίου).
Ποια άτομα θα πρέπει να ελεγχθούν για ύπαρξη προδιαβήτη;
Οποιοσδήποτε από τους παρακάτω παράγοντες κινδύνου μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες να αναπτύξετε διαβήτη:
- Αν είστε υπέρβαροι ή παχύσαρκοι (Δείκτης Μάζας Σώματος/ΒΜΙ > 25 kg/m2) – ανεξάρτητα από την ηλικία τους
- Αν είστε σωματικά ανενεργοί έχετε ηλικία 45 ετών και άνω
- Αν έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση ή υψηλά επίπεδα χοληστερόλης
- Αν έχετε ένα στενό μέλος της οικογένειας με διαβήτη τύπου 2
- Αν έχετε ιστορικό καρδιακής νόσου, εγκεφαλικού επεισοδίου, λοίμωξη με HIV.
- Γυναίκες με ιστορικό διαβήτη κύησης ή σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
Πώς θα προσδιορίσετε αν έχετε προδιαβήτη
Ο προδιαβήτης είναι μια σιωπηλή κατάσταση, επομένως η τακτική εξέταση είναι σημαντική για την έγκαιρη διάγνωση. Εάν πιστεύετε ότι μπορεί να έχετε οριακό διαβήτη, είναι καλύτερο να συζητήσετε τις ανησυχίες σας με έναν γιατρό.
Εάν ο γιατρός σας υποψιάζεται ότι μπορεί να έχετε προδιαβήτη, πιθανότατα θα σας υποδείξει να κάνετε μια εξέταση αιμοσφαιρίνης A1c (HbA1c) ή δοκιμή ανοχής γλυκόζης από το στόμα (OGTT).
Η HbA1c είναι ένας δείκτης του ελέγχου του σακχάρου στο αίμα σας τους τελευταίους 3 μήνες, επομένως αποτελεί συχνά μια καλύτερη εικόνα από έναν μεμονωμένο έλεγχο σακχάρου σε νηστεία. Ένα επίπεδο HbA1c μεταξύ 5,7 και 6,4 υποδηλώνει προδιαβήτη.
Πιθανές επιπλοκές του προδιαβήτη
Τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, ειδικά αν αφεθούν χωρίς θεραπεία, μπορούν να επηρεάσουν άλλα συστήματα στο σώμα σας. Αυτό μπορεί να σας αφήσει ευάλωτους σε διάφορους κινδύνους για την υγεία και σε χρόνιες παθήσεις. Για παράδειγμα, ο μη ελεγχόμενος διαβήτης μπορεί να οδηγήσει σε: απώλεια όρασης, νευρική βλάβη, νεφρική βλάβη, καρδιαγγειακή νόσο. (2)
Διαβάστε ακόμα ⇒ Διαβήτης τύπου 2: 10 υγιεινά σνακ
Πώς να μειώσετε τον κίνδυνο
Μια μεγάλη, διεθνής, πολυκεντρική ερευνητική μελέτη που ονομάζεται «Πρόγραμμα Πρόληψης Διαβήτη» εξέτασε το πώς οι αλλαγές στον τρόπο ζωής θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην πρόληψη του διαβήτη. Αυτό που βρήκαν έδωσε στους ανθρώπους που διατρέχουν κίνδυνο διαβήτη πολλές ελπίδες. (3)
Συγκεκριμένα, με μια μέτρια απώλεια βάρους και άσκηση, οι συμμετέχοντες στη μελέτη μείωσαν τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη κατά 58% σε διάστημα 3 ετών. Επομένως, η πραγματοποίηση αλλαγών στη διατροφή και τον τρόπο ζωής είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για άτομα με προδιαβήτη. Μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα αλλά και στη συνολική υγεία.
Ισορροπημένη διατροφή
Επικεντρωθείτε σε τρόφιμα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, όπως φρούτα, λαχανικά, άπαχες πρωτεΐνες και λιπαρά που είναι υγιεινά για την καρδιά. Όταν επιλέγετε δημητριακά, φροντίστε να επιλέγετε σύνθετους υδατάνθρακες, όπως τα δημητριακά ολικής αλέσεως. Θα πρέπει επίσης να επιδιώξετε να μειώσετε δραστικά την πρόσληψη πρόσθετων σακχάρων, όπως αυτά σε επεξεργασμένα αρτοσκευάσματα ή ποτά με ζάχαρη. Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε πρόσθετη ζάχαρη μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα ενώ επίσης στερούνται σημαντικά θρεπτικά συστατικά.
Το διατροφικό σας πρόγραμμα θα πρέπει να περιλαμβάνει κυρίως πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, όπως άπαχα κρέατα, ψάρια και ασπράδια αυγών. Επίσης φυτικές ίνες (όπως λαχανικά, άγουρα φρούτα και δημητριακά ολικής άλεσης), καλά λιπαρά οξέα (από σολομό, αμύγδαλα, αβοκάντο) και θα πρέπει να περιορίζει τα σάκχαρα (ζάχαρη, γλυκά), τα αμυλούχα τρόφιμα (όπως πατάτα, ζυμαρικά, ψωμί) και τα ζωικά λίπη (όπως χοιρινό κρέας, αλλαντικά κ.λπ.). Επίσης, η έλλειψη μαγνησίου είναι μια από τις σημαντικές ανεπάρκειες θρεπτικών ουσιών σε ενήλικες, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε άλλες ανεπάρκειες θρεπτικών ουσιών, προβλήματα ύπνου και υπέρταση που αποτελούν παράγοντες κινδύνου εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη. Σημαντικές πηγές μαγνησίου αποτελούν τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, το αβοκάντο, τα όσπρια, και οι ξηροί καρποί.
Για βοήθεια στον προγραμματισμό γευμάτων, σκεφτείτε να προγραμματίσετε ένα ραντεβού με έναν διαιτολόγο.
Σωματική δραστηριότητα
Όπως και με τις διατροφικές αλλαγές, μπορείτε να βάλετε μια βασική σωματική άσκηση στη ζωή σας, όπως περπάτημα και στη συνέχεια να προχωρήσετε σε περισσότερη άσκηση.
Εάν δεν είστε πολύ δραστήριοι, μπορεί να μπορείτε να ξεκινήσετε παρκάροντας πιο μακριά από την είσοδο ενός κτιρίου ή ανεβαίνοντας τις σκάλες αντί για κυλιόμενη σκάλα ή ανελκυστήρα. Το να κάνετε μια βόλτα γύρω από το τετράγωνο με την οικογένειά σας ή έναν γείτονα μετά το δείπνο είναι ένας άλλος πολύ καλός τρόπος για να προσθέσετε λίγη άσκηση στη μέρα σας.
Επιδιώξτε 150 λεπτά άσκησης σε εβδομαδιαία βάση. Υπολογίστε περίπου 30 λεπτά άσκησης για 5 ημέρες την εβδομάδα. Μόλις αισθανθείτε πιο άνετα με τη φυσική σας κατάσταση, μπορείτε να αρχίσετε να κάνετε πιο έντονες δραστηριότητες, όπως, ποδηλασία, κολύμπι, πεζοπορία ή χορό. Θυμηθείτε να λαμβάνετε πάντα την έγκριση ενός γιατρού πριν ξεκινήσετε μια νέα ρουτίνα προπόνησης. Εκείνος θα σας ενημερώσει εάν υπάρχουν δραστηριότητες που πρέπει να αποφύγετε ή πράγματα που πρέπει να παρακολουθείτε, (όπως ο καρδιακός σας ρυθμός).
Διατηρήστε ένα μέτριο βάρος
Η ισορροπημένη διατροφή και η άσκηση μπορούν να σας βοηθήσουν να χάσετε κιλά και να διατηρήσετε ένα μέτριο βάρος. Μπορείτε να συνεργαστείτε με έναν γιατρό ή διαιτολόγο για να καθορίσετε πόσες θερμίδες θα τρώτε κάθε μέρα. Οι περιοριστικές δίαιτες και τα ακραία σχέδια προπόνησης δεν είναι βιώσιμα ή ρεαλιστικά για μακροχρόνια συντήρηση. Συχνά είναι επίσης ανθυγιεινά. Ένας γιατρός ή διαιτολόγος μπορεί να συστήσει ένα σχέδιο που θα σας βοηθήσει να χάσετε βάρος με λογικό ρυθμό.
Ξεκινήστε σήμερα!
Ο προδιαβήτης αποτελεί ένα ισχυρό σήμα κινδύνου για την κατάσταση της υγείας, το οποίο θα πρέπει να αξιολογείται και να αντιμετωπίζεται με τη δέουσα προσοχή. Εάν ληφθούν εγκαίρως τα κατάλληλα μέτρα, είναι εφικτό να προλάβετε την εξέλιξή του σε Σακχαρώδη Διαβήτη αλλά και να αντιμετωπίσετε αποτελεσματικά τυχόν συννοσηρότητες. Για τους λόγους αυτούς, μιλήστε άμεσα με το γιατρό σας.
Λάβετε υπόψη ότι η διάγνωση με προδιαβήτη δεν σημαίνει ότι θα αναπτύξετε διαβήτη. Αντιθέτως, οι προσαρμογές που θα κάνετε στη διατροφή και τον τρόπο ζωής σας μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της εξέλιξης του προδιαβήτη. Παράλληλα θα βελτιώσουν σημαντικά τη γενική σας υγεία.
