Η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Λέπρας ή νόσου του Χάνσεν γιορτάζεται κάθε χρόνο την τελευταία Κυριακή του Ιανουαρίου με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης κατά της Λέπρας (ILEP) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Στόχος είναι η ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινότητας για την ασθένειας, που πλήττει εκατομμύρια ανθρώπους σ’ όλο τον κόσμο.
♦ Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη, Ιατρός Παθολόγος
Η νόσος του Χάνσεν, γνωστή από την αρχαιότητα με τα ονόματα «λεύκη» και «ελεφαντίαση», αποτελεί χρόνια λοίμωξη με κλινικές εκδηλώσεις κυρίως από το δέρμα, το νευρικό σύστημα, το αναπνευστικό σύστημα, τα μάτια, τους όρχεις. Προκαλείται από το mycobacterium leprae. Το mycobacterium leprae είναι ένα οξεάντοχο ενδοκυττάριο βακτηρίδιο.
Μετάδοση
Για να νοσήσει κάποιος από λέπρα, απαιτείται παρατεταμένη επαφή με μολυσμένα άτομα, κυρίως κατά την παιδική ηλικία. Πολλοί άνθρωποι διαθέτουν φυσική ανοσία έναντι της λέπρας και δεν εμφανίζουν νόσο μετά από έκθεση. Η οδός της μετάδοσης δεν είναι γνωστή. Η επαφή με μολυσμένο χώμα, η εισπνοή μολυσμένων σταγονιδίων και μολυσμένα έντομα φορείς θεωρούνται βασικές πηγές μετάδοσης.
Παρά το γεγονός ότι η λέπρα ήταν σημαντικό αίτιο νοσηρότητας στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του εικοστού αιώνα, η συχνότητά της σήμερα στην Ευρώπη έχει μειωθεί σημαντικά. Η επίπτωση της νόσου είναι υψηλή σε περιοχές του αναπτυσσόμενου κόσμου, ενώ σε χώρες με προηγμένο υγειονομικό επίπεδο, παρατηρείται σποραδικά, κυρίως σε άτομα που έχουν ζήσει επί μακρόν σε ενδημικές περιοχές. Πάνω από το 80% των κρουσμάτων σήμερα τα συναντάμε στην Ινδία, την Κίνα, τη Μυανμάρ, την Ινδονησία, τη Νιγηρία, τη Μαδαγασκάρη, το Νεπάλ. Η λέπρα σήμερα είναι νόσος κυρίως των φτωχών που ζουν σε αγροτικές περιοχές. Ακριβής εκτίμηση των νέων κρουσμάτων που εμφανίζονται παγκοσμίως κάθε χρόνο δεν είναι δυνατόν να γίνει, με δεδομένο ότι πολλές από τις περιοχές όπου η νόσος ενδημεί δεν διαθέτουν σοβαρές υποδομές δημόσιας υγείας και ακριβή συστήματα καταμέτρησης.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν πάνω από είκοσι χρόνια μετά, λόγω του παρατεταμένου χρόνου επώασης που κυμαίνεται από δύο έως σαράντα χρόνια. Λόγω των δεδομένων αυτών, οι μετανάστες από περιοχές όπου ενδημεί η νόσος πρέπει να είναι σε αυξημένη επιφυλακή.
Η έναρξη της νόσου είναι ύπουλη. Αναπτύσσονται προοδευτικώς βλάβες στο δέρμα, τα νεύρα, τη μύτη, το φάρυγγα, τον λάρυγγα, τους οφθαλμούς και τους όρχεις. Οι δερματικές βλάβες μπορεί να έχουν τη μορφή ωχρών, ανώδυνων βλατίδων διαμέτρου ολίγων εκατοστών, ερυθηματωδών δερματικών οζιδίων ή διάχυτης δερματικής βλάβης. Συμπτώματα όπως πόνος, μούδιασμα, κάψιμο, ατονία, λεμφαδενοπάθεια εμφανίζονται. Η νόσος σταδιακώς μπορεί να επεκταθεί από έξω προς τα μέσα. Mε αποτέλεσμα την προσβολή των νεύρων, παρακείμενων και υποκείμενων ιστών και την εμφάνιση παραμορφώσεων με διάβρωση. Σε μη θεραπεύσιμες περιπτώσεις, η παραμόρφωση μπορεί να οδηγήσει σε έλκη, απώλεια οστού, τοπική αναισθησία, αναπηρία (π.χ. απώλεια δακτύλων).
Διακρίνουμε δύο τύπους της νόσου:
1. Τη λεπρωματώδη μορφή που παρατηρείται σε άτομα με διαταραχή της κυτταρικής ανοσίας και έχει κακοήθη πορεία, οζώδεις δερματικές βλάβες, βραδεία συμμετρική προσβολή νεύρων, άφθονους βακίλους στην δερματική βιοψία, αρνητικό test λεπρομίνης. Στους ασθενείς εμφανίζονται συμμετρικά δερματικά οζίδια, πλάκες ή διάχυτες διηθήσεις του δέρματος, ανάπτυξη λεόντειου προσωπείου, το οποίο στη συνέχεια υφίσταται απώλεια βλεφάρων, βλεφαρίδων. Η λεπρωματώδης μορφή είναι η σοβαρότερη μορφή λέπρας. Τα βακτηρίδια είναι σε μεγάλους αριθμούς στο δέρμα, εισβάλλουν στο αίμα και σε πολλά όργανα, προκαλώντας ποικίλες νευρικές παραλύσεις. Επιπλοκές, όπως νευρίτιδα, ραγοειδίτιδα, ορχίτιδα, σπειραματονεφρίτιδα, ηπατική βλάβη, έλκη, υποβαθμίζουν σημαντικά την ζωή των ασθενών.
2. Τη φυματώδη μορφή που έχει καλοηθέστερη εξέλιξη. Περιορίζεται γενικώς στο δέρμα και στα περιφερικά νεύρα, στα οποία προκαλείται ασύμμετρη μεγέθυνση, υπαισθησία και μυοπάθεια. Παρατηρείται σε άτομα με φυσιολογική κυτταρική ανοσία και χαρακτηρίζεται από βλατιδώδεις δερματικές βλάβες, ασύμμετρη προσβολή νεύρων απότομης έναρξης, λίγους δερματικούς βακίλους, θετικό test λεπρομίνης. Η μεταδοτικότητα της φυματώδους μορφής είναι χαμηλή.
Διάγνωση και θεραπεία
- Υπάρχουν ενδιάμεσες μορφές της νόσου, οι οποίες μπορεί να έχουν περισσότερο «φυματώδη» ή «λεπρωματώδη» χαρακτηριστικά.
- Η μορφή της νόσου καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την πρόγνωση, τις επιπλοκές, το είδος της θεραπείας. Η διάγνωση γίνεται με βιοψία δερματικών βλαβών και ανίχνευση του βακίλου.
- Είναι σημαντική η πρώιμη διάγνωση και θεραπεία, διότι η έγκαιρη θεραπεία σταματά την εξέλιξη και τη μετάδοση της νόσου. Δεν αποκαθιστά ωστόσο την αναπηρία από καταστροφή των νεύρων και των ιστών, όταν έχει αναπτυχθεί πριν την εφαρμογή της ενδεικνυόμενης θεραπείας.
- Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη λέπρα περιλαμβάνουν τα dapsone, rifampin, clofazimine, ofloxacin, minocycline, prednisone, thalidomide. Χορηγείται συνδυασμός φαρμάκων για αρκετούς μήνες.
Πηγή: NaturaNrg #13
