Λιπώδης διήθηση του ήπατος: ποια διατροφή είναι η κατάλληλη; Στην λιπώδη διήθηση του ήπατος, η κατάλληλη διατροφή είναι πολύ σημαντικός παράγοντας που θα βοηθήσει στην θεραπεία της πάθησης.
♦ του Δήμζα Νικόλαου DVM, RD, MSc, Στρατιωτικός Κλινικός Διαιτολόγος,
Υπ. Διδάκτωρ Ιατρικής Π.Θ., www.docdiet.gr
Τι είναι η λιπώδης διήθηση του ήπατος
Η λιπώδης διήθηση του ήπατος (Non Alcoholic Fatty Liver, NAFLD) είναι μια πάθηση στην οποία παρατηρείται αυξημένη συσσώρευση λίπους, σε περισσότερο από το 5% της συνολικής μάζας των ηπατοκυττάρων και η οποία σχετίζεται με αντίσταση στην ινσουλίνη. Διακρίνεται περαιτέρω σε δύο υποκατηγορίες, στις οποίες η πρόγνωση αλλάζει δραματικά:
- Το μη αλκοολικό λιπώδες ήπαρ (Non Alcoholic Liver), το οποίο χαρακτηρίζεται αποκλειστικά από έκτοπη παρουσία λίπους στα ηπατοκύτταρα.
- Την μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (Non Alcoholic Steatohepatitis), η οποία περιλαμβάνει και την έκτοπη παρουσία λίπους όταν πια συνυπάρχει ίνωση, κίρρωση, ή ηπατοκυτταρικός καρκίνος.
Είναι σημαντικό να τονιστεί πως για να τεθεί η διάγνωση της μη αλκοολικής λιπώδους διήθησης, θα πρέπει να αποκλειστεί η υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ, καθώς σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για αλκοολική λιπώδη διήθηση του ήπατος. Πιο συγκεκριμένα, ως υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ ορίζεται η κατανάλωση >30γρ αιθυλικής αλκοόλης/ημέρα για τους άντρες και >20γρ αιθυλικής αλκοόλης/ημέρα για τις γυναίκες. Η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί σε >2 ποτά/ημέρα για τους άντρες και >1 ποτό/ημέρα για τις γυναίκες.
Ποιοι κινδυνεύουν από λιπώδη διήθηση του ήπατος
Η λιπώδης νόσος του ήπατος είναι μία από τις συχνότερες παθήσεις στις δυτικές κοινωνίες. Υπολογίζεται μάλιστα ότι επηρεάζει το 17-46% του ενήλικου πληθυσμού. Συνήθως εμφανίζεται σε άτομα αυξημένου βάρους, άτομα που εμφανίζουν ταυτόχρονα μεταβολικό σύνδρομο ή ορισμένες από τις συνιστώσες αυτού. Ωστόσο, η μη αλκοολικής αιτιολογίας λιπώδης διήθηση του ήπατος εμφανίζεται και σε ένα ποσοστό ατόμων με φυσιολογικό βάρος, το οποίο υπολογίζεται ότι ανέρχεται στο 7%. Αυτή η ομάδα ατόμων με φυσιολογικό βάρος που εμφανίζει την πάθηση, απαρτίζεται κυρίως από γυναίκες, νεαρής ηλικίας, στις οποίες μάλιστα δεν παρατηρείται αύξηση των ηπατικών ενζύμων στις αιματολογικές εξετάσεις.
Πώς γίνεται η διάγνωση της λιπώδους διήθησης του ήπατος;
Η αρχική διερεύνηση συνήθως αρχίζει λόγω των αυξημένων τιμών των ηπατικών δεικτών ενός είναι η αμινοτρανσφεράση ενός αλανίνης και η ασπαρτική αμινοτρανσφεράση. Η διάγνωση τίθεται μέσω απεικονιστικών εξετάσεων και σε ορισμένες περιπτώσεις επιβεβαιώνεται με λήψη βιοψιών από το ήπαρ.
Ποια διατροφή οδηγεί σε λιπώδη διήθηση του ήπατος
Ο τρόπος ζωής και ειδικότερα η διατροφή των δυτικών κοινωνιών αυξάνουν το κίνδυνο και την συχνότητα εμφάνισης ενός λιπώδους διήθησης στο ήπαρ. Ακόμη και ενός Μεσογειακές χώρες ενός οποίες η διατροφή διατηρεί κάποια χαρακτηριστικά ενός Μεσογειακής διατροφής, η συχνότητα εμφάνισης ενός νόσου φαίνεται να αυξάνει διαρκώς.
- Η κυριότερη αιτία για το «λίπος στο συκώτι» (ενός συνηθέστερα το ακούμε) είναι η αύξηση του βάρους σε σημείο υπερβαρίας ή παχυσαρκίας. Όταν καταναλώνουμε περισσότερες θερμίδες από όσες δαπανούμε μέσα στην ημέρα, ο οργανισμός αποθηκεύει την περίσσεια ενέργεια ως λίπος. Αρχικά υποδορίως (κάτω από το δέρμα) και έπειτα στο ήπαρ, ενός μυς και τέλος στον εγκέφαλο.
- Ακόμη, άλλη μία αιτία είναι η αυξημένη κατανάλωση απλών σακχάρων. Η κατανάλωση ενός, οδηγεί στην αυξημένη σύνθεση και εναπόθεση λίπους στο ήπαρ και τελικά στην εμφάνιση ή επιδείνωση ενός νόσου.
- Επιβαρυντική ενός για την λιπώδη διήθηση του ήπατος είναι και η αυξημένη κατανάλωση λιπαρών μέσω ενός διατροφής. Μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος όταν αυτά είναι κορεσμένα ή trans λιπαρά οξέα.
- Η έλλειψη άσκησης, ευνοεί την εμφάνιση ενός θετικού ενεργειακού ισοζυγίου και τελικά την αύξηση του βάρους. Κατ΄επέκταση, ο καθιστικός τρόπος ζωής συμβάλλει στην εμφάνιση του λιπώδους ήπατος.
- Τέλος, το μεταβολικό σύνδρομο και η αντίσταση στην ινσουλίνη (παράγοντας του μεταβολικού συνδρόμου) είναι μια από ενός κυριότερες αιτίες που σχετίζονται με την διατροφή και αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης λιπώδους διήθησης.
Απώλεια βάρους και διατροφή στην λιπώδη διήθηση του ήπατος
Ενός αρχίσουμε από τα κυριότερα. Εάν ενός διαγνωστεί με λιπώδη διήθηση του ήπατος και το βάρος σου είναι αυξημένο (δείκτης μάζας σώματος >25 kg/m2), τότε η διατροφή σου θα πρέπει να είναι τέτοια που να σε βοηθήσει να μειώσεις το βάρος σου. Αυτό γίνεται με ένα δομημένο εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής που θα σου εξασφαλίζει ένα ενεργειακό έλλειμμα ενός τάξης των 500-1000 θερμίδων ανά ημέρα. Ουσιαστικά, ζητούμενο είναι η απώλεια τουλάχιστον 7-10% του σωματικού σου βάρους. Αυτή φαίνεται να είναι η ελάχιστη απαιτούμενη απώλεια βάρους που έχει κλινική σημασία ώστε να αρχίσει να μειώνεται η ποσότητα λίπους στα ηπατοκύτταρα ενός απεικονιστικές εξετάσεις.
Διαβάστε ακόμα ⇒ Μηλόξυδο. Μπορεί να βοηθήσει στον Σακχαρώδη Διαβήτη και στην απώλεια βάρους;
3 διατροφικά πρότυπα με αποτελέσματα
Τρία είναι τα διατροφικά πρότυπα που έχουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην λιπώδη διήθηση του ήπατος. Ωστόσο, επειδή η εφαρμογή και υιοθέτηση του καθενός εξαρτάται και από το ατομικό ιατρικό ιστορικό, η επιλογή ενός εκ των τριών πρέπει να γίνει προσεκτικά.
Διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπος και αυξημένη περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες:
στην περίπτωση αυτή, η μειωμένη περιεκτικότητα σε λίπος παρέχει και μειωμένη θερμιδική πυκνότητα. Συνεπώς εξασφαλίζει με μεγαλύτερη ευκολία ενεργειακό έλλειμμα που θα σε βοηθήσει και στην απώλεια βάρους. Επίσης, ο περιορισμός των λιπαρών, απαιτεί να δώσουμε έμφαση σε ποιοτικές πηγές λίπους και πιο συγκεκριμένα σε πηγές μονοακόρεστων και πολυακόρεστων λιπαρών οξέων. Παράλληλα, η αυξημένη περιεκτικότητα της διατροφής σε υδατάνθρακες, δίνει έμφαση σε σύνθετους υδατάνθρακες και φυτικές ίνες. Αυτός ο τύπος διατροφής είναι ιδιαίτερα χρήσιμος όταν συνυπάρχει αυξημένη χοληστερίνη αλλά μάλλον ακατάλληλος όταν συνυπάρχουν αυξημένα τριγλυκερίδια.
Διατροφή χαμηλή σε υδατάνθρακες με έμφαση στο λίπος και την πρωτεΐνη (πχ κετογονική διατροφή):
Η διατροφή αυτή απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και σχεδιασμό ώστε η κατανάλωση λιπαρών να μην περιλαμβάνει κορεσμένα ή trans λιπαρά οξέα. Θα πρέπει δηλαδή να σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο που να δίνει έμφαση σε άπαχες πηγές πρωτεΐνης και συγκεκριμένες πηγές ωφέλιμων λιπαρών οξέων. Η συγκεκριμένη διατροφή είναι προτιμότερη σε περιπτώσεις που συνυπάρχει σακχαρώδης διαβήτης ή αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων αλλά μάλλον ακατάλληλη σε ασθενείς με αυξημένη χοληστερίνη ή υποθυρεοειδισμό.
Μεσογειακή διατροφή:
Είναι ένα πρότυπο διατροφής που οδηγεί σε μείωση του λίπους του ήπατος όταν εφαρμόζεται ορθά. Επίσης, για τους Έλληνες είναι σχετικά πιο εύκολο να την εφαρμόσουν καθώς οι διατροφικές μας συνήθειες, η εποχικότητα φρούτων και λαχανικών και οι εικόνες από την κουζίνα της μαμάς ή της γιαγιάς μας είναι οικείες.
Τι να προσέξεις ιδιαίτερα στην διατροφή σου στην λιπώδη διήθηση του ήπατος;
Με τρεις λέξεις: αλκοόλ, καφέ και απλά σάκχαρα (ιδίως φρουκτόζη). Για το αλκοόλ όπως φαντάζεσαι η σύσταση είναι απλή. Όσο λιγότερο τόσο καλύτερα. Ωστόσο αν συνηθίζεις να πίνεις κανένα ποτηράκι, δοκίμασε για αρχή να το περιορίσεις μέσα στα όρια που ανέφερα παραπάνω. Επίσης, προτίμησε αλκοολούχα ποτά που περιέχουν αντιοξειδωτικές ουσίες όπως το κόκκινο κρασί που περιέχει ρεσβερατρόλη. Ωστόσο, σε περίπτωση που υπάρχει στεατοηπατίτιδα, δηλαδή υπάρχουν ήδη ευρήματα ίνωσης, φλεγμονής και κίρρωσης στις απεικονιστικές εξετάσεις του ήπατος, θα πρέπει να αποφύγεις εντελώς την κατανάλωση αλκοόλ.
Αντίθετα, ευχάριστα είναι τα νέα για τον καφέ. Η κατανάλωση καφεΐνης φαίνεται να βοηθά σημαντικά και να ασκεί προστατευτική δράση έναντι της λιπώδους διήθησης. Οπότε 2-3 ποτήρια καφέ την ημέρα μπορείς να πίνεις, αλλά και πάλι καλό θα ήταν να αποφύγεις τις υπερβολές. Γενικά η συμβουλή μου είναι απλή στην περίπτωση αυτή: να πίνεις καφέ όπως συνήθιζες να πίνεις γιατί σε ευχαριστεί και όχι να πίνεις σαν να πίνεις φάρμακο για να αποκομίσεις κάποιο συγκεκριμένο όφελος.
Τα απλά σάκχαρα και ιδίως την φρουκτόζη θα πρέπει να την αποφεύγεις. Παράδειγμα τροφίμων που καταναλώνουμε συχνά και περιέχουν απλά σάκχαρα είναι τα αναψυκτικά με ζάχαρη, το μέλι, η ζάχαρη, η μαρμελάδα κά. Για να αποφύγεις την φρουκτόζη θα πρέπει να διαβάζεις τις ετικέτες των τροφίμων. Γενικά έχε στο νου σου ότι την συναντάμε συχνότερα ως γλυκαντικό οπότε θα την συναντήσεις σε σιρόπια και άλλα τρόφιμα που χρησιμοποιούνται για να ενισχύσουν την γλυκιά γεύση του τροφίμου.
Άσκηση και λιπώδης διήθηση του ήπατος
Κάθε μορφή άσκησης στην πάθηση αυτή είναι ωφέλιμη. Είτε πρόκειται για αερόβια είτε για αναερόβια άσκηση με αντιστάσεις. Προσπάθησε να εμπλακείς ε κάποια μορφή άσκησης που θεωρείς ότι σου αρέσει περισσότερο για τουλάχιστον 3-5 φορές ανά εβδομάδα και φρόντισε η διάρκεια κάθε συνεδρίας άσκησης να ξεπερνά τα 50 λεπτά. Μεγαλύτερο όφελος θα αποκομίσεις από την έντονη άσκηση (πιο απλά το τρέξιμο είναι προτιμότερο από το περπάτημα), αλλά οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μας θα πρέπει να είναι μικρές και σταδιακές ώστε να καταστούν μακροπρόθεσμα διατηρήσιμες.
