Λειψυδρία και κλιματική αλλαγή . Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις 25 χώρες παγκοσμίως που αντιμετωπίζουν επικίνδυνη έλλειψη νερού!
♠ Γράφει η Μαρία Γκέκα
Γνώριζες ότι στην Ελλάδα καταναλώνουμε πάνω από το 80% του νερού που παράγουμε;
Η έλλειψη νερού δεν είναι κάτι καινούργιο για την Ελλάδα. Οι ειδικοί ανησυχούν ότι οι δυσοίωνες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε συνδυασμό με τα πρότυπα κατανάλωσης νερού στην Ελλάδα, τις απαρχαιωμένες υποδομές, την ανεπαρκή διαχείριση του νερού και την έλλειψη σωστής εφαρμογής των κανονισμών θα δημιουργήσουν την «τέλεια καταιγίδα»!
Η κλιματική αλλαγή είναι πρωτίστως μια κρίση νερού. Αισθανόμαστε τις επιπτώσεις του μέσω της επιδείνωσης των πλημμυρών, της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, της συρρίκνωσης των πεδίων πάγου, των πυρκαγιών και της ξηρασίας. Ωστόσο, το νερό μπορεί να καταπολεμήσει την κλιματική αλλαγή. Για το λόγο αυτό η αειφόρος διαχείριση των υδάτων αποτελεί θέμα κεντρικής σημασίας για την οικοδόμηση της ανθεκτικότητας των κοινωνιών και των οικοσυστημάτων και για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα.
Η λειψυδρία στον κόσμο σε αριθμούς και συνέπειες
- Περίπου δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό σήμερα (Έκθεση SDG 2022) και περίπου ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός αντιμετωπίζει σοβαρή λειψυδρία για τουλάχιστον ένα μέρος του έτους (IPCC). Αυτοί οι αριθμοί αναμένεται να αυξηθούν, επιδεινούμενοι από την κλιματική αλλαγή και την αύξηση του πληθυσμού (Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός -WMO).
- Μόνο το 0,5 τοις εκατό του νερού στη Γη είναι χρησιμοποιήσιμο και διαθέσιμο γλυκό νερό και η κλιματική αλλαγή επηρεάζει επικίνδυνα αυτή την παροχή. Τα τελευταία είκοσι χρόνια, η χερσαία αποθήκευση νερού – συμπεριλαμβανομένης της υγρασίας του εδάφους, του χιονιού και του πάγου – έχει μειωθεί με ρυθμό 1 cm ετησίως, με σημαντικές επιπτώσεις στην ασφάλεια του νερού. (WMO)
- Τα αποθέματα νερού που αποθηκεύονται σε παγετώνες και χιονοκάλυψη προβλέπεται να μειωθούν περαιτέρω κατά τη διάρκεια του αιώνα. Μειώνεται έτσι η διαθεσιμότητα νερού κατά τις θερμές και ξηρές περιόδους, σε περιοχές που τροφοδοτούνται από λιωμένο νερό από μεγάλες οροσειρές, όπου ζει περισσότερο από το ένα έκτο του παγκόσμιου πληθυσμού. (Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή -IPCC)
- Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας προβλέπεται να επεκτείνει την αλάτωση των υπόγειων υδάτων, μειώνοντας τη διαθεσιμότητα γλυκού νερού για τον άνθρωπο και τα οικοσυστήματα, στις παράκτιες περιοχές. (IPCC)
- Ο περιορισμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5°C σε σύγκριση με τους 2°C θα μείωνε περίπου στο μισό το ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού που αναμένεται να υποφέρει από λειψυδρία, αν και υπάρχει σημαντική διακύμανση μεταξύ των περιοχών. (IPCC)
- Η ποιότητα του νερού επηρεάζεται επίσης από την κλιματική αλλαγή, καθώς οι υψηλότερες θερμοκρασίες του νερού και οι συχνότερες πλημμύρες και ξηρασίες αναμένεται να επιδεινώσουν πολλές μορφές ρύπανσης των υδάτων – από ιζήματα έως παθογόνα και φυτοφάρμακα. (IPCC)
Κλιματική αλλαγή, αύξηση του πληθυσμού και αυξανόμενη λειψυδρία θα ασκήσουν πίεση στην παροχή τροφίμων, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του γλυκού νερού που χρησιμοποιείται, περίπου το 70% κατά μέσο όρο, χρησιμοποιείται για τη γεωργία -χρειάζονται μεταξύ 2000 και 5000 λίτρα νερού για την παραγωγή καθημερινού φαγητού. (Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών -FAO)
Η λειψυδρία στην Ελλάδα
Η έλλειψη νερού δεν είναι κάτι καινούργιο για την Ελλάδα. Οι ειδικοί ανησυχούν ότι οι μακροπρόθεσμες προβλέψεις γύρω από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε συνδυασμό με τις απαρχαιωμένες υποδομές, την κακή διαχείριση του νερού και την έλλειψη σωστής εφαρμογής των κανονισμών θα οδηγήσουν σε μια σοβαρή και δυσεπίλυτη κρίση νερού.
Στο μέτωπο της κλιματικής αλλαγής, το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ξηρασίας εξέδωσε εν μέσω του καλοκαιριού προειδοποιήσεις για ξηρασία και συνθήκες συναγερμού ξηρασίας στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας μας. Εν τω μεταξύ, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η Ελλάδα θα δει μείωση των βροχοπτώσεων κατά 10-30% έως το 2050. Έτσι το 30% της χώρας να αντιμετωπίζει πιθανώς την ερημοποίηση μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Αυτά τα προβλήματα θα μπορούσαν να επιδεινωθούν από το αλμυρό νερό που μολύνει τα αποθέματα νερού ως αποτέλεσμα της ανόδου της στάθμης της θάλασσας.
Διαβάστε ακόμα ⇒ Οι πόλεις-«σφουγγάρια», βιώσιμη λύση για τη λειψυδρία
Τα ελληνικά νοικοκυριά έχουν την 4η υψηλότερη κατανάλωση νερού κατά κεφαλήν στην Ευρώπη, με 177 λίτρα την ημέρα. Επιπλέον, αυτά τα ποσοστά κατανάλωσης δεν λαμβάνουν υπόψη τον αντίκτυπο της διαρκώς αναπτυσσόμενης τουριστικής βιομηχανίας της Ελλάδας.
Ακόμη και χωρίς τις πιθανές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η Ελλάδα αντιμετωπίζει υψηλό επίπεδο κινδύνου για το νερό επειδή καταναλώνει πάνω από το 80% του νερού που παράγει. Αυτό την τοποθετεί στις 25 κορυφαίες χώρες παγκοσμίως για την καταπόνηση του νερού, σύμφωνα με τον Άτλαντα Κινδύνου Υδάτων του Υδραγωγείου. Η απειλή της λειψυδρίας για τη χώρα επιβεβαιώθηκε από την Εθελοντική Εθνική Ανασκόπηση της Ελλάδας για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) για το 2022.
Τα ελληνικά νησιά είναι στην πρώτη γραμμή όσον αφορά στο υδάτινο στρες. Το πρόσφατο καλοκαίρι, καθώς η χώρα βρισκόταν στην τουριστική αιχμή της και οι γεωτρήσεις στέγνωσαν, τα νησιά Λέρος και Σίφνος βρέθηκαν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Τα αποθέματα νερού άρχισαν να πέφτουν κάτω από τα ασφαλή όρια στη Νάξο, τη Σέριφο, τη Μύκονο, τη Λευκάδα, τη Κεφαλονιά, την Κρήτη, τη Σαντορίνη, την Εύβοια…
Η στάθμη του νερού στη δεξαμενή του Μόρνου, η οποία τροφοδοτεί την ευρύτερη περιοχή Αθηνών-Πειραιά με μεγάλο μέρος του πόσιμου νερού της, είναι επίσης 15% έως 20% κάτω από το μέσο όρο 14 ετών, αναγκάζοντας την Αττική να αρχίσει να αντλεί νερό από άλλα αποθέματα και 17 γεωτρήσεις για την κάλυψη των αναγκών του.
Τι επιφυλάσσει το μέλλον;
Ο καθηγητής Γεωλογίας και Φυσικών Καταστροφών Ευθύμιος Λέκκας, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου.
«Το θέμα της λειψυδρίας είναι ένα κυρίαρχο θέμα σε πολλές περιοχές της χώρας μας, αλλά όπως βλέπουμε να διαγράφεται το όλο θέμα της κλιματικής κρίσης θα είναι μείζον και τα επόμενα χρόνια.
Εάν δεν έχουμε βροχοπτώσεις ή αν έχουμε βροχοπτώσεις πολύ έντονες δεν είναι θετικό. Είναι αρνητικό γιατί δεν προλαβαίνει το νερό να διεισδύσει στο έδαφος, συνεπώς δεν τροφοδοτεί τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες. Συνεπώς, πρέπει να έχουμε βροχοπτώσεις, παρατεταμένες αλλά ήπιες, έτσι ώστε να ενισχύονται τα υδάτινα αποθέματα.
Αν δε βρέξει φέτος δε θα έχει νερό του χρόνου, με τεράστιες επιπτώσεις στον τουριστικό, κοινωνικό, οικονομικό και αγροτικό τομέα. Το πόσο σοβαρό είναι το ζήτημα θα διαπιστωθεί από τις βροχοπτώσεις οι οποίες θα υπάρχουν στις περιοχές του Μόρνου, κυρίως γιατί εκεί είναι ο κύριος ταμιευτήρας του νερού για την Αττική.
Έτσι λοιπόν τα πράγματα δεν διαγράφονται καθόλου αισιόδοξα. Βρισκόμαστε σε περίοδο έκτακτης ανάγκης. Η έκτακτη ανάγκη σημαίνει ότι πρέπει οι υπηρεσίες, δηλαδή οι δήμοι, οι περιφέρειες και η κεντρική διοίκηση να προβούν σε ενέργειες ξεπερνώντας τη γραφειοκρατία. Ακριβώς αυτό σημαίνει έκτακτη ανάγκη. Σημαίνει έκτακτες διαδικασίες, οι οποίες σε κανονική περίοδο θα έπαιρναν πολύ χρόνο να δρομολογηθούν και να υλοποιηθούν κάποιες δράσεις, οι οποίες είναι απαραίτητες.»
Προσέχουμε το Υδατικό μας αποτύπωμα!
Έρευνα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων αποκαλύπτει ότι ενώ οι Έλληνες κατανοούν καλά τον αντίκτυπο και τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής, ιδιαίτερα σε σχέση με την ανθρώπινη υγεία και την επισιτιστική ασφάλεια. Υστερούν όμως σε σχέση με τους Ευρωπαίους στο να κάνουν τη διαφορά.
Κάνοντας την διαφορά στην Καθημερινή Ζωή:
Τρώμε έξυπνα:
Επιλέγουμε τοπικά εποχιακά προϊόντα και μειώνουμε την κατανάλωση κρέατος. Γνωρίζατε ότι η γεωργία αντιπροσωπεύει το 70-80% της συνολικής κατανάλωσης νερού, καθώς είναι απαραίτητο για την άρδευση, τη συντήρηση των ζώων και την επεξεργασία τροφίμων; Τι λέτε για το γεγονός ότι χρειάζονται περίπου 13.000 λίτρα νερό για να παραχθεί 1 κιλό βοδινό κρέας και μόλις 1.250 λίτρα για να παραχθεί ένα κιλό φακές;
Στο σπίτι, διορθώνουμε τις διαρροές:
Επισκευάζουμε τις βρύσες, τις τουαλέτες και τους σωλήνες. Τοποθετούμε ντους χαμηλής ροής, βρύσες και τουαλέτες. Και φυσικά κλείνουμε τις βρύσες όταν δεν τις χρησιμοποιούμε…
Χρησιμοποιούμε το πλυντήριο πιάτων
μόνο όταν είναι γεμάτο. Τα πλυντήρια πιάτων φιλτράρουν και ανακυκλώνουν για να χρησιμοποιήσουν περίπου 8 λίτρα νερού ανά πλύση, σε σύγκριση με 60 λίτρα για το πλύσιμο των χεριών στο νεροχύτη!
Ελαχιστοποιούμε την περιττή χρήση νερού:
για παράδειγμα χρησιμοποιούμε ένα μπολ για να ξεπλύνουμε τα λαχανικά και τα φρούτα και όχι κάτω από τρεχούμενο νερό.
