Μόλις εξασθενίσει το φως της ημέρας, η επίφυση, ένας μικρός αδένας που βρίσκεται στο κέντρο του εγκεφάλου, κοντά στον υποθάλαμο, αρχίζει να εκκρίνει μελατονίνη. Αυτή η ουσία, η οποία είναι μια φυσική ορμόνη, προετοιμάζει το σώμα μας για ύπνο και ξεκούραση. Ναι, η μελατονίνη είναι φάρμακο για την αϋπνία και όχι μόνο…
♦ της Μαρίας Γκέκα
Πράγματι, η επίφυση συνδέεται άμεσα με τα οπτικά νεύρα: βρίσκεται σε άμεση επαφή με το φως. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η μελατονίνη είναι γνωστή ως η ορμόνη που ρυθμίζει το βιολογικό μας ρολόι, που ονομάζεται επίσης ρυθμός ύπνου-ξυπνήματος ή κιρκαδικός ρυθμός. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι τυφλοί συχνά έχουν πρόβλημα στον ύπνο.
Όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί διαθέτουν, χωρίς εξαίρεση, μελατονίνη: ζώα, φυτά, άλγη, βακτήρια κ.λπ. Αυτό τους επιτρέπει να προσαρμοστούν στην ημέρα και τη νύχτα, αλλά και στις εποχές. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η μελατονίνη συνδέεται με την εμφάνιση της ζωής στη γη και ένα από τα παλαιότερα μόρια, που παρέμεινε αμετάβλητο από την αυγή της ανθρωπότητας.
Πώς ακριβώς λειτουργεί;
Όπως αναφέραμε, συνεργάζεται με το κιρκαδικό ρυθμό του σώματός μας. Με απλά λόγια, ο κιρκαδικός ρυθμός μάς ενημερώνει πότε πρέπει να κοιμηθούμε, να ξυπνήσουμε και να φάμε.
Επίσης, δεσμεύεται με υποδοχείς στο σώμα και μπορεί να μας βοηθήσει να χαλαρώσουμε. Για παράδειγμα, η μελατονίνη δεσμεύεται με υποδοχείς στον εγκέφαλο για να βοηθήσει στη μείωση της νευρικής δραστηριότητας. Στα μάτια, μπορεί να βοηθήσει στημείωση των επιπέδων ντοπαμίνης, μια ορμόνη που μας βοηθά να μείνουμε ξύπνιοι.
Αντίθετα, το φως καταστέλλει την παραγωγή μελατονίνης. Αυτός είναι ένας τρόπος που το σώμα αντιλαμβάνεται ότι είναι η ώρα να ξυπνήσουμε.
Παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγή μελατονίνης
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν χαμηλά επίπεδα μελατονίνης κατά τη διάρκεια της νύχτας. Το άγχος, το κάπνισμα, η έκθεση σε υπερβολικό φως τη νύχτα (συμπεριλαμβανομένου του μπλε φωτός), η μη λήψη αρκετού φυσικού φωτός κατά τη διάρκεια της ημέρας, τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα, τα φάρμακα, η αλλαγή εργασίας και η γήρανση επηρεάζουν την παραγωγή μελατονίνης.
Οφέλη για την υγεία
Η μελατονίνη είναι επίσης ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό, το οποίο μπορεί να προσφέρει διάφορα άλλα οφέλη.
♦ Υποστηρίζει την υγεία των ματιών
Τα υγιή επίπεδα μελατονίνης συμβάλλουν στην υγεία των ματιών. Έχει ισχυρά αντιοξειδωτικά οφέλη που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου οφθαλμικών παθήσεων, όπως η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας που σχετίζεται με την ηλικία.
♦ Μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία του έλκους του στομάχου και της καούρας
Μια μελέτη με 21 συμμετέχοντες διαπίστωσε ότι η λήψη μελατονίνης και τρυπτοφάνης μαζί με την ομεπραζόλη – ένα κοινό φάρμακο για την παλινδρόμηση οξέος – βοήθησε στην ταχύτερη θεραπεία των ελκών του στομάχου που προκλήθηκαν από τα βακτήρια Η. Pylori.
♦ Μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα της εμβοής
Είναι ενδιαφέρον ότι η λήψη μελατονίνης μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων της εμβοής και να σας βοηθήσει να κοιμηθείτε.
Σε μία μελέτη, 61 ενήλικες με εμβοές έλαβαν 3 mg μελατονίνης πριν πάνε για ύπνο για 30 ημέρες. Βοήθησε σημαντικά να μειώσει τις επιπτώσεις της εμβοής, προσφέροντας επίσης, βελτιωμένη ποιότητα ύπνου.
♦ Μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση των ορμονών ανάπτυξης στους άνδρες
Η αυξητική ορμόνη απελευθερώνεται φυσικά στους ανθρώπους κατά τη διάρκεια του ύπνου. Σε υγιείς νέους άνδρες, η λήψη μελατονίνης μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση των επιπέδων της αυξητικής ορμόνης.
Μελέτες έχουν δείξει ότι η μελατονίνη μπορεί να κάνει τον αδένα της υπόφυσης, το όργανο που απελευθερώνει αυξητική ορμόνη, πιο ευαίσθητο. Επιπλέον, μελέτες έχουν δείξει ότι τόσο χαμηλότερες (0,5 mg) όσο και υψηλότερες (5,0 mg) δόσεις μελατονίνης είναι αποτελεσματικές στην διέγερση απελευθέρωσης αυξητικής ορμόνης.
♦ Μπορεί να βοηθήσει στην εποχιακή κατάθλιψη
Η εποχιακή κατάθλιψη είναι κοινώς γνωστή ως εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (SAD). Μπορεί να επηρεάσει μέχρι και 20% των ενηλίκων στο δυτικό κόσμο. Ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι η εποχική κατάθλιψη επηρεάζεται από τις αλλαγές στον φωτισμό και τους κύκλους ύπνου. Έτσι, η μελατονίνη θα μπορούσε ενδεχομένως να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων της εποχικής κατάθλιψης, βοηθώντας στον κύκλο του ύπνου.
Εάν θέλετε να δοκιμάσετε τη μελατονίνη, ξεκινήστε με ένα συμπλήρωμα χαμηλότερης δόσης.
Για παράδειγμα, ξεκινήστε με 0,5 mg (500 mcg) ή 1 mg 30 λεπτά πριν πάτε για ύπνο. Εάν αυτό δεν σας βοηθήσει να κοιμηθείτε, προσπαθήστε να αυξήσετε τη δόση σας στα 3-5 mg.
Η λήψη μεγαλύτερης δόσης πιθανόν δεν θα σας βοηθήσει να κοιμηθείτε γρηγορότερα. Ο στόχος είναι να βρείτε τη χαμηλότερη δόση που θα σας βοηθήσει να κοιμηθείτε. Ωστόσο, είναι καλύτερο να ακολουθήσετε τις οδηγίες που συνοδεύουν το συμπλήρωμα. Η μελατονίνη είναι ευρέως διαθέσιμη στις ΗΠΑ. Θα χρειαστείτε συνταγή για την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Αυστραλία.
Ασφάλεια και παρενέργειες
Τα τρέχοντα στοιχεία δείχνουν ότι τα συμπληρώματα μελατονίνης είναι ασφαλή, μη τοξικά και όχι εθιστικά. Παρόλα αυτά, μερικοί άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν ήπιες παρενέργειες, όπως υπνηλία, ζάλη, πονοκεφάλους και ναυτία.
