Αλματώδη αύξηση παρουσιάζουν την τελευταία εικοσαετία στη χώρα μας τα μεταβολικά νοσήματα (σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση και καρδιαγγειακά) με αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες να χάνουν πρόωρα τη ζωή τους…
⇒ Γράφει ο Δρ. Ανδρέας Μελιδώνης, Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής και Διαβητολογικού Κέντρου Τζανείου Νοσοκομείου, πρόεδρος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας
Το μεταβολικό σύνδρομο χαρακτηρίζεται ως η νόσος του αιώνα. Αποτελεί ένα παζλ μεταβολικών διαταραχών που οδηγούν αναπόφευκτα στην αθηρωμάτωση και στην καρδιαγγειακή νόσο. Βασικές ψηφίδες αυτού του παζλ είναι η παχυσαρκία (κυρίως η κεντρικού τύπου), η δυσλιπιδαιμία, η υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης. Είναι σαφές ότι επειδή η παρουσία του μεταβολικού συνδρόμου συνοδεύεται με 2πλάσιο έως 3πλάσιο κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας και ευρύτερα καρδιαγγειακής νόσου, τα άτομα που έχουν μεταβολικό σύνδρομο διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν έμφραγμα, καρδιακή ανεπάρκεια, εγκεφαλικό επεισόδιο, κ.ά.
Όταν το 1988 ο Αμερικανός καθηγητής Τζορτζ Ρίβεν οριοθέτησε ένα νέο σύνδρομο κάνοντας λόγο για την ύποπτη συνύπαρξη μεταβολικών διαταραχών, δεν μπορούσε να φανταστεί ούτε ο ίδιος πόσο πολύ θα ασχολούνταν στο μέλλον η επιστημονική κοινότητα με την «ανακάλυψή» του. Πήρε το όνομα «σύνδρομο Χ», καθώς ελάχιστα γνώριζαν οι ειδικοί για τον παράγοντα που συνέδεε μεταξύ τους τις μεταβολικές διαταραχές που συναποτελούσαν το σύνδρομο. Σήμερα ονομάζεται «μεταβολικό σύνδρομο» και οι επιστήμονες προσδιορίζουν ως κοινό παρονομαστή των μεταβολικών διαταραχών την ινσουλινοαντίσταση, την παρουσία δηλαδή αντίστασης των περιφερικών ιστών στη δράση της ινσουλίνης.
Ένα παζλ με επικίνδυνα κομμάτια
Το μεταβολικό σύνδρομο είναι ένα παζλ μεταβολικών διαταραχών. Βασικές «ψηφίδες» αυτού του παζλ είναι:
- Η παχυσαρκία κεντρικού κυρίως τύπου, η γνωστή κοιλιακή παχυσαρκία.
- Η δυσλιπιδαιμία (αυξημένη συγκέντρωση τριγλυκεριδίων στο αίμα) και η χαμηλή ΗDL (η «καλή» χοληστερόλη).
- Η υπέρταση.
- Ο σακχαρώδης διαβήτης.
Διάγνωση και παράγοντες κινδύνου
Για τη διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου χρησιμοποιείται η ταξινόμηση που έχει προταθεί από την αμερικανική επιτροπή ειδικών (National Cholesterol Education Program), σύμφωνα με την οποία θα πρέπει τρεις ή περισσότεροι από τους παραπάνω παράγοντες κινδύνου να βρίσκονται πάνω από τα επιτρεπτά όρια. Εκτός από τις παραπάνω βασικές συνιστώσες του μεταβολικού συνδρόμου, από τους ειδικούς αναφέρεται και μια σειρά άλλων διαταραχών που, αν και δεν οριοθετούν το σύνδρομο, ωστόσο σχετίζονται με αυτό εξαιτίας της μεταβολικής τους αναφοράς που είναι η ινσουλινοαντίσταση.
Αυτές είναι 1) η υπερουριχαιμία, η υπερπαραγωγή δηλαδή ουρικού οξέος και η μειωμένη απέκκριση του από τους νεφρούς 2) λιπώδες ήπαρ 3) σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών 4) αυξημένη πηκτικότητα στο αίμα.
Ποια είναι τα όρια επιφυλακής;
Ποια είναι τα όρια επιφυλακής;Τα «όρια επιφυλακής» που ορίζονται διεθνώς για τους παράγοντες κινδύνου, δηλαδή οι τιμές χοληστερόλης, αρτηριακής πίεσης, σακχάρου αλλά και η διάμετρος μέσης είναι οι εξής:
1) Ομφαλική περίμετρος (δείκτης κοιλιακής παχυσαρκίας): τα 102 cm για τους άνδρες και τα 88 cm για τις γυναίκες (πρόσφατοι προσδιορισμοί για το Μ.Σ. κατεβάζουν τα όρια στα 94 για τους άνδρες και 80 για τις γυναίκες).
2) Αρτηριακή πίεση: τα 130 mmHg για τη συστολική πίεση και τα 85 mmHg για τη διαστολική.
3) Σακχαρώδης διαβήτης: Τα 110 mg% για το σάκχαρο νηστείας (από έτους κριτήριο για το Μ.Σ. επίπεδα σακχάρου >100 mg%).
4) Τριγλυκερίδια: Τα 150 mg%
5) HDL (ή προστατευτική χοληστερόλη). Τα 40 mg% για τους άνδρες και τα 50 mg% για τις γυναίκες. Ειδικά για την HDL τιμές μικρότερες αυτών των ορίων θεωρούνται ενδεικτικές παθολογικής HDL.
Ποιους κινδύνους κρύβει για την υγεία;
Το μεταβολικό σύνδρομο συμβάλλει ιδιαίτερα στην αυξημένη εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου, όπως επίσης διαβήτη (σ’ αυτούς που έχουν μεταβολικό σύνδρομο, αλλά δεν έχουν διαβήτη), συνδρόμου υπνικής άπνοιας (sleep apnea σύνδρομο), λιπώδους ήπατος, πολυκυστικών ωοθηκών, κ.λπ.
Τι συμβαίνει στη χώρα μας;
Κατά καιρούς έχουν πραγματοποιηθεί έρευνες στη χώρα μας που καταδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος. Σύμφωνα μ’ αυτές η συχνότητα του Μ.Σ. στην Ελλάδα είναι 24-25% με αυξητική τάση με την αύξηση της ηλικίας. Έτσι, σε ηλικίες μεγαλύτερες των 60 ετών, ο επιπολασμός του Μ.Σ. υπερβαίνει το 45%.
Γνωρίζετε ότι:
Η ανθυγιεινή διατροφή και η μειωμένη έως ανύπαρκτη σωματική δραστηριότητα διαμορφώνουν ένα «τοξικό» περιβάλλον που ραγδαία αυξάνει τη συχνότητα εμφάνισης του μεταβολικού συνδρόμου;
Αλλάξτε το τοξικό περιβάλλον της ζωής σας
Το μεταβολικό σύνδρομο είναι άμεσα συνδεδεμένο με τον τρόπο ζωής. Για τον λόγο αυτό οι ιατρικές συμβουλές που θα δίναμε προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος εκδήλωσης μεταβολικού συνδρόμου αφορούν βασικές αλλαγές που πρέπει να κάνουμε στη ζωή μας
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την αλλαγή του τρόπου ζωής (ελάττωση του σωματικού βάρους και μέτρια καθημερινή σωματική άσκηση), καθώς και με την αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου που συνυπάρχουν (υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, κυρίως μείωση της LDL, διαβήτης).
Η δίαιτα έχει μεγάλη συμβολή στη θεραπεία του μεταβολικού συνδρόμου, αφού οι υποθερμιδικές δίαιτες μειώνουν το σωματικό βάρος, την αρτηριακή πίεση, ενώ βελτιώνουν το λιπιδαιμικό προφίλ και το γλυκαιμικό έλεγχο.
Μείωση 5-7% του αρχικού βάρους σε παχύσαρκους είναι ικανή για να βελτιώσει σημαντικά όλες τις παραμέτρους του μεταβολικού συνδρόμου.
Έμφαση τελευταία δίνεται στη μεσογειακή δίαιτα, η οποία μπορεί να μειώσει κατά 50-70% τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων σ’ αυτούς που την ακολουθούν (όπως έδειξε η μελέτη LYON).
Αύξηση της σωματικής δραστηριότητας (γρήγορο περπάτημα, ποδήλατο ή κολύμπι για τουλάχιστον 30 λεπτά την ημέρα).
