Τα τελευταία χρόνια οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου έχουν γίνει ο μόνιμος εφιάλτης μας και το ζήτημα της θέρμανσης πραγματική σπαζοκεφαλιά. Τα καλά νέα είναι ότι αυτό μπορεί να αλλάξει. Συγκεντρώσαμε όλες τις πληροφορίες που χρειάζεστε για ένα ζεστό, οικονομικό και οικολογικό χειμώνα.
Της Δήμητρας Τριανταφύλλου
Ποιος δε θυμάται την εικόνα που έδινε η πόλη μας τον περσινό χειμώνα; Τους πυκνούς (βλαβερούς) καπνούς στην ατμόσφαιρα που έκαναν την Αθήνα μας να θυμίζει …Βελιγράδι εν καιρώ πολέμου;
Την αιθαλομίχλη που μετέτρεψε τις γειτονιές μας σε θαλάμους αερίων; Τις ιστορίες για στρώματα που έπιαναν μούχλα και για τοίχους που ξεφλούδιζαν από την υγρασία, επειδή τα καλοριφέρ «σιωπούσαν»; Τους φίλους που με τα μπουφάν στο σαλόνι τους σκέφτονταν συνοφρυωμένοι : «Είναι δυνατόν να κρυώνουμε μέσα στο ίδιο μας το σπίτι;».
Σπίτια χωρίς μόνωση
H απάντηση δεν ήταν απλώς η δυσκολία μας να πληρώσουμε το πετρέλαιο (που πέρυσι έφτασε το € 1,30 ανά λίτρο) ή το φυσικό αέριο (που στην Ελλάδα η ρωσική Gazprom το διαθέτει 35% ακριβότερα από τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε). Η απάντηση ήταν και παραμένει πολυσύνθετη αν κατ’ αρχάς αναλογιστούμε ότι 1.000.000 σπίτια στην Αθήνα είναι χτισμένα πριν το 1980, άρα μιλάμε για σπίτια «ενεργειακά ακατάλληλα» χωρίς υποτυπώδη μόνωση.
Παράλληλα, σύμφωνα με την Greenpeace: «ένα στα πέντε νοικοκυριά στην Ελλάδα βρίσκεται στα όρια της ενεργειακής φτώχειας την ώρα που πάνω από τη μισή ενέργεια που χρειάζεται ένα σπίτι καταναλώνεται για τη θέρμανση, η οποία συνήθως προέρχεται από καυστήρες πετρελαίου ή ηλεκτρικό ρεύμα που παράχθηκε με ρυπογόνο λιγνίτη.»
Κι ας λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι όσο περισσότερη δουλειά αναλαμβάνουν να αντέξουν τα καλώδια της ΔΕΗ τόσο υψηλότερα μαγνητικά πεδία εκπέμπουν στο αστικό περιβάλλον. Συμπέρασμα;
H ενεργειακή φτώχεια συνδυάζεται σατανικά με την επιβάρυνση της υγείας μας, την καταστροφή των δασών και της ατμόσφαιρας. Δείτε για παράδειγμα τα παραδοσιακά τζάκια, άκρως δημοφιλή το χειμώνα που μας πέρασε, και τα μειονεκτήματά τους: ζεσταίνουν τοπικά και μόνο όπου φτάνει η ακτινοβολία, η καμινάδα τους ρουφάει τόσο πολύ αέρα από το σπίτι που τελικά κρυώνει, ενώ η κατανάλωση των ξύλων δεν είναι καθόλου ελεγχόμενη.
Η αλήθεια είναι ότι λίγοι από όσους τα χρησιμοποίησαν γνώριζαν για το φαινόμενο της αιθαλομίχλης ή για τις τοξικές ουσίες που απελευθερώνουν τα ακατάλληλα προς καύση ξύλα, μαζεμένα συνήθως από τα σκουπίδια με μπογιές και βερνίκια πάνω τους. Σίγουρα ακόμα λιγότεροι ήξεραν ότι η αξιοποίηση της θερμογόνου απόδοσης του ξύλου όταν καίγεται στο τζάκι είναι φτωχή (maximum 15%).
Η λύση; Η αντιμετώπιση της ενεργειακής σπατάλης
Όπως όμως επισημαίνει η Greenpeace, η αντιμετώπιση του προβλήματος δεν είναι το επίδομα θέρμανσης ή η αλλαγή της φορολογίας, αφού πρέπει να περάσουν πολλά χρόνια σε αυτή τη χώρα για να αντέξουμε να αγοράσουμε το πετρέλαιο, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι προς το παρόν η Ελλάδα εισάγει πετρέλαιο και φυσικό αέριο γι’ αυτό κι οι τιμές των παραπάνω προϊόντων παραμένουν ασταθείς.
Η λύση λοιπόν είναι η αντιμετώπιση της ενεργειακής σπατάλης. Η μαγική λέξη εδώ είναι: «θερμομόνωση» κι αποτελεί την πιο σίγουρη και οικολογική λύση, αφού εμποδίζει την είσοδο του κρύου αέρα στο σπίτι, ενώ μειώνει τις απώλειες θερμότητας προς το περιβάλλον. Αν υιοθετηθεί σε μεγάλο βαθμό, μπορεί να συντελέσει μέχρι και στη μείωση 50% των εξόδων θέρμανσης και ψύξης.
Ιδού μερικά παραδείγματα για σπίτια και διαμερίσματα που χτίστηκαν πριν το 1980: θερμομόνωση εξωτερικών τοίχων και στέγης ή σημείων που υπάρχουν ορατές ελλείψεις, τρύπες ή κενά με υλικά όπως ο υαλοβάμβακας, ο πετροβάμβακας, ο φελλός κ.ά, τοποθέτηση στεγανωτικών στο κάτω μέρος του παραθύρου ή και στόκου περιμετρικά του τζαμιού για μείωση της εισροής του κρύου αέρα.
Ιδανική λύση θα ήταν κι η μετατροπή της κεντρικής θέρμανσης μιας πολυκατοικίας σε αυτόνομη. Αν ρωτήσουν οι υπόλοιποι ένοικοι, ενημερώστε τους ότι για κάθε θερμαντικό σώμα του σπιτιού αντιστοιχεί περίπου ένα κόστος μετατροπής της τάξης των € 100, ενώ για τα συστήματα που τοποθετούνται στο λεβητοστάσιο και στο κλιμακοστάσιο το κόστος φτάνει τα € 1.400 και το μοιράζονται από κοινού όλα τα διαμερίσματα. Το σύστημα λειτουργεί με θερμιδομέτρηση, η οποία εξετάζει τις αποδιδόμενες θερμοκρασίες στο διαμέρισμα, τη διαφορετική αποδιδόμενη θερμότητα από δωμάτιο σε δωμάτιο κ.τ.λ.
Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος θέρμανσης στη νέα «μεταπετρελαϊκή» εποχή;
Αν μιλάμε για το δικό σας σπίτι, μακροπρόθεσμα οι αντλίες θερμότητας, και μετά το πέλλετ και το ενεργειακό τζάκι. Στις παραπάνω περιπτώσεις το κόστος απόκτησης κι εγκατάστασης είναι υψηλό αλλά η απόσβεση επιτυγχάνεται μέσα σε 4- 5 χρόνια. Από την άλλη, η θέρμανση μέσω ηλεκτρικής ενέργειας (κλιματιστικά, καλοριφέρ λαδιού, αερόθερμα κ.τ.λ) έχει χαμηλό κόστος απόκτησης κι εγκατάστασης, αλλά υψηλό κόστος χρήσης, ειδικά αν λάβουμε υπ’ όψιν μας το πρόσφατο γεγονός της αύξησης του τέλους ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που θα επιβαρύνει με € 18 το τετράμηνο το λογαριασμό της ΔΕΗ.
Στην περίπτωση τώρα που είστε ένοικος παλιάς πολυκατοικίας, στεγανοποιήστε όσο περισσότερο μπορείτε το σπίτι σας κι ύστερα εξετάστε τις επιλογές για μια σόμπα πέλλετ (αν έχετε χώρο για την αποθήκευσή τους), ένα πάρα πολύ καλό κλιματιστικό ή ένα πάνελ υπέρυθρης ακτινοβολίας για τοπική θέρμανση.
Ειδικά τα τελευταία, που τον περσινό χειμώνα έκαναν θραύση, ο μηχανολόγος Παύλος Χατζόπουλος τα θεωρεί μια καλή λύση, υπό προϋποθέσεις. «Ένας χώρος 10 τ.μ χρειάζεται ένα πάνελ 800-900 watt κι όχι ένα 500 watt που λανθασμένα λανσάρουν πολλά μεγαλοκαταστήματα για να προσελκύσουν αγοραστές.
Βέβαια, οικονομικότερα όλων είναι τα κλιματιστικά, αφού πληρώνοντας μια κιλοβατώρα ρεύματος κερδίζεις πενταπλάσια ισχύ ρεύματος όταν με τα πάνελ, τους θερμοπομπούς και τους θερμοσυσσωρευτές η παραπάνω αναλογία είναι 1 προς 1.
Από την άλλη, οι καταναλωτές πρέπει να λάβουν υπ’ όψιν τους ότι τα κλιματιστικά και οι θερμοπομποί- θερμοσυσσωρευτές ξηραίνουν την ατμόσφαιρα (αφού ζεσταίνουν τον αέρα) ενώ τα πάνελ (που ζεσταίνουν αντικείμενα) όχι. Υπάρχει βέβαια κλιματιστικό που θεωρώ εξαιρετική επιλογή για θέρμανση –αρκετά ακριβότερο- γιατί εισάγει νωπό αέρα από το περιβάλλον.
Στην πραγματικότητα οι καταναλωτές πριν προχωρήσουν στην αγορά οποιουδήποτε μέσου θέρμανσης θα πρέπει να καλέσουν ένα μηχανολόγο στο σπίτι τους για να το αξιολογήσει ενεργειακά κι ύστερα να υποδείξει την ιδανική επιλογή θέρμανσης σε κόστος και απόδοση. Κάθε σπίτι έχει το δικό του προφίλ, δεν κάνουν όλες οι συσκευές για όλα τα σπίτια κι η σωστή επένδυση στο σωστό μηχάνημα είναι πολύ σημαντική στην περίοδο της κρίσης.»
Μια καινοτόμα λύση έρχεται… από το ταβάνι
Η συντριπτική πλειοψηφία των πάνελ υπέρυθρης ακτινοβολίας που κυκλοφορούν στην αγορά είναι επιτοίχια. Η καινοτόμα λύση όμως είναι τα πάνελ που τοποθετούνται στο ταβάνι και το γιατί μας το εξηγεί η Κωνσταντίνα Μπίμπα, περιβαλλοντολόγος και ιδιοκτήτρια της Ecoexpert (www.ecoexpert.gr), εταιρείας που αναλαμβάνει ενεργειακές ανακινήσεις σπιτιών και κτηρίων.
«Τα θερμαντικά αυτά σώματα προέρχονται από τη Γαλλία, όπου η χρήση τους είναι πολύ διαδεδομένη. Σε κάθε δωμάτιο –ανά 25 τ.μ- τοποθετείται στο ταβάνι ένα πάνελ μαζί με τον θερμοστάτη του. Η τοποθέτηση αυτή έχει το μεγάλο θετικό ότι επιτρέπει στην θέρμανση να «ανοίγει» στο χώρο σαν μανιτάρι. Με τα επιτοίχια πάνελ υπάρχουν δυστυχώς απώλειες θέρμανσης από την αριστερή και δεξιά πλευρά και η «ομπρέλα θέρμανσης» δεν έχει μεγάλο άνοιγμα.
Ανάμεσα στα άλλα πλεονεκτήματα των σωμάτων που τοποθετούνται στο ταβάνι είναι ότι τα εξαιρετικά φίλτρα τους επιτρέπουν μόνο στην καλή, υγιεινή ακτινοβολία του ηλίου να ζεσταίνει το χώρο. Επίσης θερμαίνοντας κάθε χώρο ξεχωριστά κάνεις καλύτερη διαχείριση ενέργειας, βλέπεις επιτόπου τις κιλοβατώρες που ξοδεύεις κι επιλέγεις τη θερμοκρασία που θες για κάθε χώρο.
Σημειώστε ακόμα τη δυνατότητα της απομακρυσμένης λειτουργίας αφού με συγκεκριμένο μηχανισμό που επικοινωνεί με το internet μπορείς από το κινητό σου η έναν υπολογιστή να κάνεις απομακρυσμένη επανεκκίνηση μισή ώρα π.χ πριν φτάσεις σπίτι σου.»
Οι λύσεις του μέλλοντος στη θέρμανση
CRASH TEST ΕΠΙΛΟΓΩΝ
Ηλεκτρική ενέργεια
Κλιματιστικά
I.D: αντλίες θερμότητας αέρος-αέρος
Συν: μικρό κόστος αγοράς/ μικρό κόστος συντήρησης/ αν το κλιματιστικό είναι inverter και υψηλής ενεργειακής κλάσης, τότε έχουμε συγκριτικά μικρό κόστος λειτουργίας.
Πλην: ανασηκώνουν τη σκόνη στο χώρο γι’ αυτό κι είναι ακατάλληλα για άτομα με αλλεργίες ή αναπνευστικά προβλήματα/ ξηραίνουν την ατμόσφαιρα/ο χώρος κρυώνει γρήγορα μετά τη διακοπή της λειτουργίας τους/ ανομοιόμορφη κατανομή θέρμανσης
( κρύο πάτωμα, ζεστή οροφή)/ όσο περισσότερο «δουλεύουν» τόσο αυξάνονται κι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τις ρυπογόνες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής.
Tip: Όπως εξηγεί η Greenpeace: «Διάλεξε ένα κλιματιστικό με ενεργειακή κλάση που μπορεί να φτάσει πλέον μέχρι και Α+++. Είναι κατά 50% πιο αποδοτικά (και οικονομικά από ένα απλό κλιματιστικό κλάσης Α. Τοποθέτησε την εξωτερική μονάδα σε σκιά ή φτιάξε ένα μικρό σκίαστρο από πάνω, αν αυτό δεν είναι δυνατό.»
Κόστος : € 200-€ 1.600
Θερμοπομποί
I.D : Αποθηκεύουν σε υλικά μεγάλης θερμικής μάζας (πυρότουβλα) θερμική ενέργεια κατά τη διάρκεια της νύχτας (αξιοποιώντας το νυχτερινό τιμολόγιο της ΔΕΗ) και τη διανέμουν στο χώρο στη διάρκεια του 24ωρου.
Συν: Σχετικά οικονομικό λειτουργικό κόστος.
Πλην: ζεσταίνουν μόνο ότι έρχεται σε επαφή με το ρεύμα αέρα που διανέμουν/ ξηραίνουν την ατμόσφαιρα/ η λειτουργία τους είναι άμεσα εξαρτημένη από την πολιτική των μειωμένων τιμολογίων (νυχτερινό).
Κόστος: € 70-€250
Πάνελ υπέρυθρης ακτινοβολίας
I.D: Πρόκειται λοιπόν για μια τεχνολογία με αρκετές καινοτομίες, η οποία στην ουσία περιλαμβάνει την εκπομπή υπέρυθρης θερμότητας στο ίδιο μήκος κύματος με αυτή που εκπέμπει ο ήλιος, αλλά και το ανθρώπινο σώμα.
Συν: Με τη συγκεκριμένη τεχνολογία, τα στερεά σώματα, είτε πρόκειται για οργανικά είτε για ανόργανα (άνθρωποι, ζώα, αντικείμενα) θερμαίνονται απευθείας, χωρίς να απαιτείται η θέρμανση του ενδιάμεσου αέρα.Η εκπομπή αυτής της ενέργειας είναι επίσης γνωστή και ως Βιογενετικό Υπέρυθρο, ενώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι έχει αποδειχθεί επιστημονικά η ευεργετική της επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό.Δεν υπάρχει διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ ταβανιού και πατώματος/ μεγάλη διάρκεια ζωής/ ασφαλής λύση για τα παιδιά (δεν καίγονται)/ υγιεινή θέρμανση αφού τα πάνελ στεγνώνουν την υγρασία από τους τοίχους.
Πλην: Απαιτείται η σωστή μελέτη χώρου και αναγκών (μόνο από μηχανικό). Ετσι μπορεί υπό προϋποθέσεις να επιτευχθεί κάποια οικονομία στην κατανάλωση σε σχέση με το πετρέλαιο. Σε καμία περίπτωση όμως στα ποσοστά που διαφημίζουν ορισμένοι (40-80%)! Μια μείωση στα έξοδα θέρμανσης κατά 15-20% είναι όμως εφικτή (για το ίδιο αποτέλεσμα θερμικής άνεσης.
Tip. Σημαντικό είναι να μην τοποθετούνται πάνω σε εξωτερικό τοίχο και να μην βλέπουν σε απέναντι παράθυρο (όπου και στο βαθμό που είναι εφικτό φυσικά – πολύ συχνά το ιδανικό είναι ανέφικτο στο 100%). Τέλος, είναι σημαντικό να υπάρχουν μπροστά από τα πάνελ αντικείμενα τα οποία μπορούν να θερμανθούν από τη θερμότητα που εκπέμπει το πάνελ, ώστε και αυτά στη συνέχεια να την ακτινοβολήσουν στο χώρο και να ζεστάνουν και τον αέρα.
Κόστος: €100- €800
Βιομάζα
I.D: Tα γνωστά μας πια pellets είναι ένα τυποποιημένο κυλινδρικό βιολογικό καύσιμο που παρασκευάζεται με τη συμπίεση ξηρών πριονιδιών. Τα pellets καίγονται σε: σύγχρονους λέβητες υψηλής τεχνολογίας, ενεργειακά τζάκια, οικιακές ξυλόσομπες, συστήματα κεντρικής θέρμανσης.
Παράδειγμα: Το ενεργειακό τζάκι εκμεταλλεύεται τη ροή του ζεστού αέρα από την καύση του ξύλου μέσα στον θερμοθάλαμο. Στη συνέχεια διανέμει τη θερμότητα στο χώρο διατηρώντας τη για αρκετή ώρα μετά την παύση της λειτουργίας του.
Συν: Αξιόπιστη κι ανταγωνιστική επιλογή/ αποδίδει περισσότερο από το 90 % της ενέργειας που περιέχεται στο ξύλο για θέρμανση/ ανάλογα με το σύστημα
μπορείτε να έχετε και ζεστό νερό/ πολύ οικονομική λύση όταν τεθεί σε λειτουργία.
Πλην: απαιτείται πολύς χώρος για την αποθήκευση των πέλλετ/ απαιτούνται μετατροπές στο σπίτι (στον τοίχο, στο ταβάνι) για την εξαγωγή των καυσαερίων.
Κόστος σόμπας pellet: €.1000- € 3.000/ Κόστος ενεργειακού τζακιού: μετατροπή του συμβατικού τζακιού σε ενεργειακό από € 2.000-€ 5.000, αγορά νέου ενεργειακού τζακιού (σημειώστε ότι εδώ υπάρχουν πολλοί τύποι, το ενεργειακό τζάκι καλοριφέρ, η μαντεμένια εστία κ.ά): € 280- € 6.000
Υγραέριο
I.D: Υπάρχει η κλασική σόμπα υγραερίου, τα τζάκια αερίου κι η εγκατάσταση υγραερίου. Η τελευταία περιλαμβάνει: λέβητα, καυστήρα, δίκτυο σωληνώσεων υγραερίου (εξωτερικό ή/και εσωτερικό) και ειδική δεξαμενή (υπόγεια ή υπέργεια).
Συν: Ο καταναλωτής απολαμβάνει όλες τις ανέσεις στη θέρμανση που μας προσφέρει το φυσικό αέριο σε περιοχές που δεν υπάρχει δίκτυο φυσικού αερίου. Το μέσο κόστος του υγραερίου αυτή τη στιγμή ανέρχεται στα € 0,80 ανά λίτρο ενώ η οικιακή φιάλη 10 κιλών κοστίζει περίπου 21 €. Οι φιάλες υγραερίου είναι πλέον διαθέσιμες σε κάθε περιοχή στη χώρα μας, θα λέγαμε σε κάθε γειτονιά ενώ υπάρχει και η επιλογή της κατ’ οίκον παράδοσης από πολλά καταστήματα αλλά και από την εταιρεία Coral Gas.
Πλην: στην περίπτωση της δεξαμενής υγραερίου χρειάζεται ελεύθερος χώρος τουλάχιστον 3μ γύρω από την δεξαμενή (απαιτούμενος χώρος δεξαμενής περίπου 8m x 7m). Είναι σημαντικό να λαμβάνονται υπόψη όλοι οι κανόνες ασφαλείας, πάντως η παλαιότερη αντίληψη περί διαρροής υγραερίου από σόμπα θέρμανσης δεν υφίσταται πλέον, γιατί οι σύγχρονες θερμάστρες που διαθέτουν ευρωπαϊκά πιστοποιητικά κατασκευής λειτουργούν με 2- 3 βαθμίδες ασφαλείας για απόλυτη προστασία.
Κόστος: για την αγορά της δεξαμενής υγραερίου € 1.200 – 1.300, συν το κόστος εγκατάστασης. Για σόμπα υγραερίου € 80- € 150, για τζάκι αερίου κλειστού τύπου από € 350
