Δύο στα δέκα παιδιά ηλικίας 0 έως 3 ετών στην Ελλάδα πέφτουν κάθε χρόνο θύματα κακοποίησης, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού (Ι.Υ.Π.), ενώ 5.000 με 10.000 παιδιά προσχολικής ηλικίας υφίστανται κάποια μορφή κακοποίησης από την οικογένειά τους ή τους συγγενείς τους. Παιδική κακοποίηση: Όταν πληγώνεται το μέλλον
της Ασπασίας Τσιώτα, Ψυχολόγου Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Παιδοψυχολόγος –
Αν και η βιαιοπραγία εις βάρος των παιδιών αποκηρύσσεται ομόφωνα και χάνει ακόμη και τον μέχρι πρότινος αποδεκτό χαρακτήρα της ως μέσου διαπαιδαγώγησης, ωστόσο φαινόμενα σωματικής κακοποίησης παιδιών προκύπτουν πολύ συχνότερα απ’ όσο θα θέλαμε να παραδεχθούμε ανοιχτά. Το ποσοστό των κακοποιημένων παιδιών που καταμετράται από φορείς ή νοσοκομεία κάθε χρόνο απέχει κατά πολύ από τον πραγματικό τους αριθμό. Αυτό συμβαίνει γιατί τα περιστατικά αποσιωπώνται τόσο από τα άτομα που συμμετέχουν, όσο και από το περιβάλλον τους.
Τι είναι η σωματική κακοποίηση
Η σωματική κακοποίηση ενός παιδιού ορίζεται ως η ηθελημένη άσκηση βίας ή άλλων (όχι τυχαίων) πράξεων που στόχο έχουν να προκαλέσουν πόνο, τραυματισμό ή βλάβη στο παιδί σε σωματικό ή αναπτυξιακό επίπεδο. Συνήθως αποτελεί ένα ενδοοικογενειακό φαινόμενο και συχνά συνυπάρχει με κακοποίηση άλλου τύπου, όπως η παραμέληση, η σεξουαλική κακοποίηση ή η συναισθηματική βία. Παρότι για χρόνια οι μελέτες που αναζητούσαν τις ρίζες του φαινομένου εστίαζαν στην παθολογία του γονέα, η σωματική κακοποίηση είναι πολυδιάστατη και επηρεάζεται από στοιχεία του γονέα, του συνολικού τρόπου αλληλεπίδρασης της οικογένειας, αλλά και των κοινωνικών συνθηκών και του ιστορικού πλαισίου.
Το προφίλ των γονέων
Οι γονείς που ασκούν σωματική βία στα παιδιά τους σκιαγραφούνται από έρευνες ως άτομα με ιδιαίτερες ανάγκες. Συχνά παρουσιάζουν περιορισμένες νοητικές ικανότητες ή πληρούν τα κριτήρια για ψυχιατρικές διαγνώσεις, όπως κατάθλιψη ή διαταραχές της προσωπικότητας, ή δυσκολεύονται να ελέγξουν τις ενορμήσεις τους και έχουν έντονες ανάγκες που συχνά αναμένουν από τα παιδιά τους να τις καλύψουν.
Συχνά τα χαρακτηριστικά αυτά διογκώνονται μέσα στο πλαίσιο κακών συζυγικών σχέσεων ή δυσκολιών στη σχέση με τα παιδιά, τους δικούς τους γονείς και τα μέλη της ευρύτερη οικογένειας. Χωρίς αυτό να αποτελεί μια επαρκή εξήγηση ή δικαιολογία για τη βίαιη συμπεριφορά, πρώτον οι συντροφικές σχέσεις με διαμάχες, αντιπαλότητα ή απόσταση που δεν καταφέρνουν να στηρίξουν τους συντρόφους στο ρόλο φροντίδας που έχουν απέναντι στα παιδιά τους, δεύτερον τα δύσκολα χαρακτηριστικά των παιδιών(όπως αυξημένη αντιδραστικότητα, που συχνά βέβαια έχουν την πηγή τους στην αλληλεπίδραση με τους γονείς τους) ή τρίτον η απουσία φροντιστικών σχέσεων με τους δικούς τους ανθρώπους δημιουργούν ένα εύφορο έδαφος, για να εκδηλωθούν οι δυσκολίες του γονέα.
Επειδή τα φαινόμενα σωματικής κακοποίησης των παιδιών εκδηλώνονται συχνότερα σε οικογένειες χαμηλού οικονομικού και μορφωτικού επιπέδου, έχει διαπιστωθεί πως η έλλειψη πηγών στήριξης έξω από την οικογένεια αποτελεί έναν παράγοντα που αυξάνει την πίεση. Και επιπλέον, η έλλειψη πηγών στήριξης καταβάλλει τις αντοχές του γονέα γύρω από τα παιδιά του και το μεγάλωμα τους. Ενώ παράγοντες που σύμφωνα με έρευνες κάνουν ένα παιδί περισσότερο ευάλωτο στην πιθανότητα να πέσει θύμα σωματικής κακοποίησης είναι το να προέρχεται από μία ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη ή να έχει γεννηθεί πρόωρα, ή ή ύπαρξη κάποιου προβλήματος υγείας ή κάποιας μορφής αναπηρίας, ή το να είναι αγόρι. Αυτό το τελευταίο στοιχείο, μπορεί να γίνει πιο κατανοητό αν το μεταφράσουμε σε επίπεδο αυξημένων προσδοκιών, ή λάθος αντίληψης ότι τα αγόρια αντέχουν περισσότερο σωματικά.
Διαβάστε επίσης ⇒ Το ξύλο δεν βγήκε από τον παράδεισο
Τι να προσέχουμε και πώς να φερθούμε
Η σωματική κακοποίηση του παιδιού σπάνια λαμβάνει χώρα εκτός του σπιτιού, αυτό όμως δεν σημαίνει πως ένας γονέας δεν πρέπει να είναι ενεργοποιημένος. ‘Ετσι ώστε να αναγνωρίζει σύντομα τα σημάδια πως κάτι συμβαίνει ακόμα και εκτός σπιτιού (από άλλους ενήλικες ή συνομηλίκους). Τα παιδιά -ιδιαίτερα μέχρι κάποια ηλικία- δυσκολεύονται να εκφράσουν αυτό που νιώθουν με λόγια. Συνεπώς, μπορεί να επιστρατεύουν άλλους τρόπους, όπως η αυξημένη ή αδικαιολόγητη επιθετικότητα, ή αντίστοιχα η επίδειξη μίας διάθεσης για απομόνωση.
Καθώς από μόνα τους αδυνατούν να σκεφτούν λύσεις, μπορεί να σταματούν τον εαυτό τους από το να αναζητήσουν τη βοήθεια των μεγάλων. Ο γονέας, ή ο κάθε άλλος που θα αναρωτιέται αν κάτι συμβαίνει θα πρέπει να προσπαθήσει να τους δώσει βήμα. Για να μιλήσουν ανοιχτά για ό,τι συμβαίνει, θα πρέπει να τα ρωτήσουν για το αν υπάρχει κάτι που τα δυσκολεύει στα περιβάλλοντα που βρίσκονται ή αν κάποιο συγκεκριμένο άτομο δεν τους φέρεται καλά και να μάθει την ξεκάθαρη θέση γύρω από το αν έχει το παιδί ευθύνη για την κατάσταση, καθώς το ίδιο συχνά μπορεί να είναι βαθιά ενοχοποιημένο, αγνοώντας πως η ηλικία του το απαλλάσσει από τέτοια βάρη.
Πού να απευθυνθείτε
- Κέντρο Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας (197)
- Χαμόγελο του Παιδιού (1056)
- Ιατροδικαστική Υπηρεσία Αθηνών ( 210 3613340)
- Ιατροδικαστική Υπηρεσία Πειραιά ( 210 4177876)
- Συνήγορος του Πολίτη-Κύκλος για τα δικαιώματα του Παιδιού
( Τηλέφωνο χωρίς χρέωση για τους ανηλίκους 800 11 32000).
Πηγή: www.naturanrg.gr, Naturanrg#23
