Τα προϊόντα της μέλισσας, όπως το μέλι, η πρόπολη, ο βασιλικός πολτός και η γύρη, δεν είναι τα νέκταρ των θεών, αλλά των ανθρώπων.
της Αφροδίτης Ραυτοπούλου
Γνωστά από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, παραμένουν δημοφιλή ακόμα και σήμερα αφού δύο από τα βασικά πλεονεκτήματά τους είναι ότι αποτελούν φυσικά προϊόντα και δεν φέρουν αντενδείξεις. Βάλτε τα όχι μόνο στο ψυγείο σας, αλλά και στο νεσεσέρ και το… φαρμακείο σας!
Μέλι
Λίγα τρόφιμα είναι κατάλληλα για όλες τις ηλικίες και το μέλι ανήκει περήφανα στην κατηγορία αυτή. Πρόκειται για ένα πλήρες τρόφιμο, που σε ποσοστό 95% αποτελείται από σάκχαρα, αλλά περιέχει και νερό, μεταλλικές ουσίες, ένζυμα, βιταμίνες και πρωτεΐνες. Παρέχει 320 θερμίδες ανά 100 γραμμάρια και η ημερήσια συνιστώμενη δόση είναι περίπου 30 γραμμάρια, που ισοδυναμούν με 3 κουταλιές της σούπας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμα και οι διαβητικοί μπορούν να επωφεληθούν από τις ιδιότητες του μελιού, καταναλώνοντάς το σε μέτριες ποσότητες. Όπως εξηγούν οι διατροφολόγοι, το μέλι είναι καλύτερο από τη ζάχαρη, επειδή δεν περιέχει σακχαρόζη αλλά κατά κύριο λόγο φρουκτόζη, την οποία ο οργανισμός μεταβολίζει πιο αργά με αποτέλεσμα να διατηρούνται πιο σταθερά τα επίπεδα της γλυκαιμίας.
Πλούσιο σε αντιοξειδωτικές πολυφαινόλες
⇒ Το μέλι είναι ακόμα πλούσιο σε αντιοξειδωτικές πολυφαινόλες που επιβραδύνουν τις διαδικασίες γήρανσης του δέρματος, προλαμβάνοντας έτσι διάφορες ασθένειες. Όχι τυχαία, συστήνεται για πολλές κούρες ομορφιάς. Ακόμα, χάρη στην ισχυρή αντιβιοτική δράση του, αν εφαρμοστεί πάνω σε επιδερμίδα που έχει υποστεί έγκαυμα ή απόξεση, μειώνει τον κίνδυνο βακτηριακής φλεγμονής.
⇒ Σε ό,τι αφορά το αναπνευστικό σύστημα, το μέλι δρα ως ανοσοδιεγερτικό για τις αναπνευστικές οδούς και ηρεμιστικό για τον βήχα (αποτελεί έξοχη εναλλακτική του αντιβηχικού σιροπιού), καθότι έχει αποχρεμπτική δράση. Επομένως, αν υποφέρετε από πονόλαιμο, μπορείτε να πραγματοποιήσετε γαργάρες διαλύοντας μια κουταλιά μέλι σε λίγο χλιαρό νερό ή να αφήσετε μια σκέτη κουταλιά μέλι να λιώσει αργά μέσα στο στόμα σας.
⇒ Επιπλέον, το μέλι έχει αντιφλεγμονώδη, διεγερτική και ρυθμιστική δράση για το έντερο και βοηθάει σε περίπτωση έλκους και γαστρίτιδας. Στην περίπτωση που ληφθεί πριν τα γεύματα, έχει καθαρτική και ηρεμιστική δράση για το στομάχι, ενώ αν ληφθεί μετά το γεύμα, συμβάλλει στην πέψη. Τα αντιοξειδωτικά που περιέχει, βοηθάνε ακόμα να διατηρούνται καθαρές οι αρτηρίες, καταπολεμώντας τον σχηματισμό πλακών που θα μπορούσαν να τις αποφράξουν.
Τέλος, πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι η χρήση του είναι πολύτιμη ακόμα και σε περιπτώσεις αλκοολισμού, αφού έχει την ικανότητα να απομακρύνει την αιθανόλη από τον οργανισμό και να λιώνει τις βλαβερές ουσίες που συσσωρεύονται στο συκώτι.
Πρόπολη
Ένα άλλο πολύτιμο προϊόν μέλισσας είναι η πρόπολη, η οποία προέρχεται από τους φλοιούς και τις ρητινώδεις εκφύσεις των δέντρων. Οι μέλισσες τη συλλέγουν και την επεξεργάζονται με τις εκκρίσεις των αδένων τους. Χάρη στην αντισηπτική δράση της, τα έντομα τη χρησιμοποιούν κυρίως για να προστατεύονται από βακτήρια και ιούς.
Από τον πρώτο κιόλας αιώνα μετά Χριστόν, υπάρχουν συγγράμματα στα οποία αναφέρονται οι ιδιότητες της πρόπολης σε ό,τι αφορά την ανακούφιση των οιδημάτων και των μυϊκών πόνων. Το χρώμα της ποικίλλει από κίτρινο μέχρι πράσινο αν έχει εξαχθεί από κωνοφόρα δέντρα, είναι κόκκινο αν προέρχεται από λεύκες ή αντιθέτως καφέ αν προέρχεται από δέντρα σημύδας. Η πρόπολη περιέχει περίπου 300 δραστικά μόρια και αποτελείται κατά 30% από κερί, 50% από ρητίνες, 10% από αιθέρια έλαια και 10% από γύρη και οργανικές ύλες. Είναι πλούσια σε φλαβονοειδή, που διακρίνονται για τις αντιοξειδωτικές τους ιδιότητες, αλλά και μεταλλικά στοιχεία όπως χαλκό, κάλιο, ψευδάργυρο, σίδηρο και βιταμίνες C, E και Β.
Πολύτιμη ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες
Αποδεικνύεται πολύτιμη ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες, που υπάρχει ανάγκη πρόληψης και αντιμετώπισης των ιώσεων του κρυολογήματος. Πέρα από την αντισηπτική, αντιφλεγμονώδη και ήπια αναισθητική δράση της, που της επιτρέπει να παρέχει στις αναπνευστικές οδούς μία άμεση ανακούφιση από τυπικές διαταραχές όπως τσούξιμο και ερεθισμό του λαιμού, πονόδοντο, ουλίτιδα και άφθες, θεωρείται ένα φυσικό αντιβιοτικό, καθώς εμποδίζει τον πολλαπλασιασμό των βακτηριδίων.
Επίσης, έχει ανοσοδιεγερτική δράση καθώς ενισχύει τις φυσικές άμυνες του οργανισμού, αυξάνοντας έτσι την αντίσταση στις λοιμώξεις. Επιπλέον, τονώνει τους μηχανισμούς επανόρθωσης και αναδόμησης του δέρματος χάρη στις επουλωτικές της ιδιότητες, προστατεύει και αποτοξινώνει το ήπαρ, ανακουφίζει το έλκος του στομάχου και βελτιώνει παθήσεις του δέρματος, όπως την ακμή και το έκζεμα. Η χρήση της αντενδείκνυται μονάχα σε περίπτωση αλλεργίας στα τσιμπήματα των εντόμων, κύησης και σε νήπια κάτω των 3 ετών.
Βασιλικός πολτός
Ο βασιλικός πολτός αποτελεί ουσιαστικά ένα αδενικό έκκριμα που οι νεαρές μέλισσες (εργάτριες) παράγουν από την τέταρτη μέχρι την δέκατη τέταρτη μέρα της ζωής τους. Στα μελίσσια, εντοπίζεται μονάχα στις λεγόμενες βασιλικές κυψέλες, εκεί όπου μεγαλώνουν οι μέλλουσες βασίλισσες. Εξ ου και το όνομά του! Αυτές οι μέλισσες διατρέφονται μονάχα με βασιλικό πολτό γα όλη τη ζωή τους και αυτό εξηγεί γιατί είναι μεγαλύτερες και ζουν περισσότερο.
Αν και η σύνθεση του βασιλικού πολτού δεν είναι απόλυτα γνωστή, έχει διαπιστωθεί ότι αποτελείται από 50% νερό, 14% πρωτεΐνες (το μεγαλύτερο μέρος είναι αμινοξέα απαραίτητα για τον άνθρωπο, όπως λυσίνη, φαινυλαλανίνη και τρυπτοφάνη), 6% λιπαρά και 12% σάκχαρα (κυρίως γλυκόζη και φρουκτόζη). Επιπλέον, περιέχει ολιγοστοιχεία, όπως νάτριο, ασβέστιο και κάλιο, και βιταμίνες κυρίως της ομάδας Β. Σε ό,τι αφορά την ενεργειακή της αξία, παρέχει 145 θερμίδες ανά 100 γραμμάρια.
Τονώνει τις φυσικές άμυνες του οργανισμού
Ο βασιλικός πολτός διεγείρει τον μεταβολισμό και τονώνει τις φυσικές άμυνες του οργανισμού, γι’ αυτό και θεωρείται πολύτιμος για τα βρέφη και τους ηλικιωμένους. Επιπλέον, έχει αναζωογονητική δράση, οπότε είναι σημαντικός σε περίοδο ανάρρωσης, καθότι πλούσιος σε παντοθενικό οξύ και ουσίες που διεγείρουν τη λειτουργία των εσωτερικών αδένων και κυρίως των επινεφριδίων. Η πιο σημαντική όμως δράση του είναι αυτή που αφορά στην καταπολέμηση του στρες και της κόπωσης, επιτρέποντας την αποκατάσταση του μυϊκού τόνου και χαρίζοντας μεγαλύτερη αντοχή στην καθημερινή σωματική και πνευματική καταπόνηση.
Είναι ιδιαίτερα ωφέλιμος και για τους καρδιοπαθείς, καθότι βελτιώνει την οξυγόνωση του καρδιακού μυός, σταθεροποιεί την αρτηριακή πίεση και ρίχνει τα επίπεδα της χοληστερόλης, ενώ σε περίοδο αδιαθεσίας, αποκαθιστά την όρεξη. Μπορεί να καταναλωθεί τόσο από βρέφη ηλικίας άνω των 12 μηνών, ενώ συστήνεται και για εγκύους, καθώς συμβάλλει στη ρύθμιση των συσπάσεων της μήτρας και τη θρέψη του εμβρύου. Τέλος, ενδείκνυται και για όσους υποφέρουν από καταθλιπτικές ή αγχώδεις διαταραχές, χάρη στην περιεκτικότητά του σε ακετυλχολίνη, τρυπτοφάνη και βιταμίνες της ομάδας Β.
Γύρη
Το τρόφιμο που εξασφαλίζει στις μέλισσες την επιβίωση και την αναπαραγωγή και στις προνύμφες τα κύρια θρεπτικά συστατικά για να μεγαλώσουν, είναι η γύρη. Καθώς όμως το όνομά της είναι συνδεδεμένο με το ξέσπασμα αλλεργιών, λίγοι γνωρίζουν ότι στην πραγματικότητα οι κόκκοι της μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία διαφόρων αλλεργικών μορφών, προσφέροντας μία δράση αναισθητοποίησης στους αλλεργικούς.
Ωστόσο, η γύρη διακρίνεται κυρίως για την περιεκτικότητά της σε πρωτεΐνες, τόσο που θεωρείται ένα είδος «κρέατος για χορτοφάγους». Οι πρωτεΐνες αποτελούν το 20% της σύνθεσής της και είναι άμεσα αξιοποιήσιμες από τον οργανισμό, παρέχοντας μάλιστα και τα οχτώ βασικά αμινοξέα, τα οποία δεν παράγει ο οργανισμός και πρέπει να λαμβάνει μέσω της τροφής.
Επιπλέον, η γύρη έχει αντιαναιμική δράση, καθότι πλούσια σε μεταλλικά άλατα και κυρίως σίδηρο, που ευνοεί τον σχηματισμό λευκών και ερυθρών αιμοσφαιρίων, αλλά και αιμοπεταλίων. Ενδείκνυται λοιπόν ιδιαίτερα για τις γυναίκες την περίοδο της κύησης, που κινδυνεύουν με αναιμία.
Επιπλέον, το νέκταρ των μελισσών καταπολεμά το αίσθημα της κόπωσης και τονώνει τον οργανισμό όταν χρειάζεται ενίσχυση των φυσικών αμυνών. Η γύρη περιέχει όλες τις βιταμίνες της ομάδας Β, υψηλή ποσότητα βιταμίνης C, αλλά και D και Ε, καθώς β-καροτίνη, γνωστή για τις αντιοξειδωτικές της ιδιότητες.
