safer internet. Πρωί Δευτέρας. Ανοίγεις τον υπολογιστή σου και διαβάζεις ένα ηλεκτρονικό μήνυμα από μία πολύ ευγενική κυρία από το Κάιρο που θέλει να μοιραστεί μαζί σου την κληρονομιά που της άφησε ο θείος της. Δυο ορόφους πιο πάνω, κάποιος κέρδισε ένα αστρονομικό ποσό σε μια κλήρωση που έγινε στη Μόσχα!
Το μόνο που πρέπει να κάνεις είναι να συμπληρώσεις μερικά στοιχεία στο Διαδίκτυο και σύντομα τα χρήματα αυτά θα γίνουν δικά σου…
του Απόστολoυ Στάικου
Μόνο που μαζί με εσένα τα ίδια μηνύματα έλαβαν εκατομμύρια άλλοι χρήστες στον κόσμο. Πρόκειται για μηνύματα-απάτη που σκοπό έχουν να αποσπάσουν χρήματα και στοιχεία τραπεζικών λογαριασμών από τα υποψήφια θύματα και είναι γνωστά ως phishing και scams.
“Ανυπεράσπιστα” τα παιδιά
Η χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή έχει μπει για τα καλά στη ζωή των ελληνόπουλων, καθώς 8 στους 10 μαθητές των δύο τελευταίων τάξεων του Δημοτικού χρησιμοποιούν υπολογιστή. Περίπου το 65% έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο, όμως χωρίς έλεγχο και ηλεκτρονική προστασία και με ελάχιστη γονική μέριμνα. Σύμφωνα με έρευνα του “Saferinternet”, στην οποία συμμετείχαν 602 παιδιά:
- 78% των μαθητών χρησιμοποιούν υπολογιστή και το 65% έχει πρόσβαση στο Ίντερνετ.
- 25% των ερωτηθέντων μαθητών χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο 2-3 ώρες καθημερινά.
- 38% των μαθητών σερφάρουν μόνοι τους χωρίς παρουσία γονέων.
- 39% συνομιλούν με άλλα παιδιά στο Διαδίκτυο.
- 9% δίνουν προσωπικές πληροφορίες.
- 38% έχουν ακούσει για μαγνητοσκόπηση ξυλοδαρμού.
Τα παιδιά πολύ συχνά σερφάρουν…
… εκούσια ή ακούσια- σε ιστοσελίδες με πορνογραφικό περιεχόμενο. Άλλωστε, οι λέξεις «σεξ» και «πορνό» είναι στη λίστα με τις πέντε συχνότερες λέξεις που βάζουν τα παιδιά κάτω των 18 ετών στη μηχανή αναζήτησης του Ίντερνετ. «Όσα παιδιά αναζητούν πορνογραφικό υλικό, εξετίθεντο σε παρόμοιο υλικό και προ Διαδικτύου.
Η διαφορά είναι ότι σήμερα δεν τρέχουν να το δουν στα κρυφά μέσα από περιοδικά και βίντεο που δανείστηκαν από κάποιον φίλο τους ή που αγόρασαν κρυφά από το περίπτερο. Το βλέπουν στο Διαδίκτυο με την ίδια ευκολία», υπογραμμίζει στη Natura nrg η υπεύθυνη της ελληνικής ομάδας του δικτύου EU Kids Online και επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Μέσων Ενημέρωσης και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, δρ. Λίζα Τσαλίκη.
Στη Μεγάλη Βρετανία, το ένα τρίτο των εφήβων δηλώνει πως έμαθε για το σεξ παρακολουθώντας ανάλογο υλικό στο Διαδίκτυο, παρά από το μάθημα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στο σχολείο. «Το υλικό αυτό προορίζεται κυρίως για την ψυχαγωγία των ενηλίκων και όχι για την ενημέρωση των εφήβων, με αποτέλεσμα την επίπτωση στη συμπεριφορά και την κοινωνικότητά τους.
Επιπλέον, ο έφηβος μπορεί να έρθει σε επαφή με σεξουαλική βία και διάφορες παρεκτροπές. Ακόμη αναπτύσσεται ψυχοκοινωνικά και δεν έχει εγκαταστήσει μηχανισμούς φιλτραρίσματος και αντικειμενικής κριτικής», τονίζει η λέκτορας Εφηβικής Παιδιατρικής, Άρτεμις Τσίτσικα.
Το πρόσφατο παράδειγμα της δασκάλας από τα Χανιά, η οποία προσέγγιζε τα μικρά αγόρια μέσω σελίδας κοινωνικής δικτύωσης, δείχνει ότι τα παιδιά είναι ευάλωτα σε τέτοιες κινήσεις προσέγγισης από μεγάλους, οι οποίοι δεν ζητούν μόνο τη φιλία τους..
E mail με στόχο την… τσέπη
Το 1/5 των τηλεφωνημάτων που έχει λάβει η γραμμή βοήθειας για τη χρήση του Ιντερνετ 8001180015 «Υπό-Στηρίζω» της Μονάδας Εφηβικής Υγείας της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών αφορούσε…οικονομικές απάτες σε βάρος ενηλίκων.
Κι αυτό παρόλο που η γραμμή «Υπό-Στηρίζω» απευθύνεται σε εφήβους και στις οικογένειές τους. Προορίζεται να προστατεύσει την υγεία των εφήβων. Παρέχει στήριξη για θέματα που σχετίζονται με την παρενόχληση ή εξάρτηση από το Διαδίκτυο και τις απόπειρες παιδοφιλίας.
Μια ακόμη μορφή απάτης είναι και το Social Networking Phishing. Αντλώντας πληροφορίες και πολλά προσωπικά δεδομένα από τα προφίλ των χρηστών των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης (facebook, twitter), οι απατεώνες στέλνουν εξατομικευμένα μηνύματα.
Σε πρόσφατο πείραμα που πραγματοποιήθηκε στις Η.Π.Α., το 70% όσων έλαβαν εξατομικευμένο παραπλανητικό μήνυμα, άνοιξε το σύνδεσμο και συμπλήρωσε τα στοιχεία του στο εικονικό site.
Ενημέρωση και ευθύνη
Συμμαχία με στόχο την αντιμετώπιση των απατών «phishing» ανακοίνωσαν 15 κορυφαίες εταιρείες του χώρου της τεχνολογίας. Μεταξύ των οποίων η Google και η Microsoft, που θα συνεργαστούν με εταιρείες όπως η Paypal και η Bank of America, για να βελτιωθούν οι διαδικασίες επιβεβαίωσης ταυτότητας. Στις επιθέσεις phishing συνήθως οι απατεώνες παριστάνουν τους εργαζομένους σε γνωστές εταιρείες. Με αυτόν τον τρόπο μπορούν να εξαπατήσουν τα θύματά τους, ώστε να τους δώσουν προσωπικά τους δεδομένα.
Με στόχο την καλύτερη ενημέρωση του κοινού, διοργανώνεται κάθε χρόνο η Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου. Φέτος γιορτάστηκε στις 7 Φεβρουαρίου και το σύνθημα ήταν «Ανακαλύψτε τον ψηφιακό κόσμο μαζί… με ασφάλεια!», ενώ στόχος της εκδήλωσης αυτής είναι η εξοικείωση όλων των γενεών με το internet, ώστε να μπορέσουμε αποτελεσματικά να προστατεύσουμε τα παιδιά μας από τις παγίδες του διαδικτύου.
Το ζήτημα βέβαια είναι ότι η καλύτερη τεχνολογία, δεν μπορεί να προφυλάξει τον απρόσεχτο χρήστη που δεν λαμβάνει υπ’ όψιν του τις οδηγίες των ειδικών. Σε τελική ανάλυση είναι θέμα του ίδιου του χρήστη το αν αποφασίσει να ανοίξει ένα email ή όχι. Επίσης είναι ευθύνη του γονιού που αγαπά και ενδιαφέρεται για το παιδί του και θέλει να το προφυλάξει.
Πρακτικές συμβουλές για γονείς
- Χρησιμοποιούμε τις τελευταίες εκδόσεις των προγραμμάτων πλοήγησης και ενεργοποιούμε τα χαρακτηριστικά ασφαλείας (π.χ. parental control software).
- Δημιουργούμε διαφορετικούς λογαριασμούς χρηστών με διαφορετικούς κωδικούς για εμάς (διαχειριστής-administrator) και τα παιδιά μας (χρήστης -user). Έχουμε τον έλεγχο του υπολογιστή.
- Θεσπίζουμε κανόνες συμμετοχής σε ηλεκτρονικά παιχνίδια . Κυρίως σχετικά με το χρόνο που μπορεί να αφιερώσει το κάθε μέλος της οικογένειας στο παιχνίδι.
- Πριν αγοράσουμε ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι ελέγχουμε τη συσκευασία όπου αναγράφεται η ηλικία για την οποία είναι κατάλληλο.
- Ρωτάμε για να ενημερωθούμε για τη χρήση του Διαδικτύου γνωστούς και φίλους. Ενημερωνόμαστε μέσα από την ηλεκτρονική σελίδα www.dart.gov.gr στην οποία έχουμε άμεση επαφή με την Ομάδα Δράσης για την Ψηφιακή Ασφάλεια.
Πρακτικές συμβουλές για παιδιά
- Δεν δίνουμε μέσω Διαδικτύου (π.χ. μέσα από τις Σελίδες Κοινωνικής Δικτύωσης-Social Networking,) προσωπικά μας στοιχεία. Διεύθυνση κατοικίας, αριθμό τηλεφώνου και το όνομα του σχολείου.
- Εάν κάποιος μας κάνει να αισθανθούμε άβολα (π.χ. μας προσβάλλει, μας στείλει απρεπές μήνυμα ή μας ζητήσει κάτι που μας φέρνει σε δύσκολη θέση) σταματάμε τη συνομιλία αμέσως. Το συζητάμε με τους γονείς μας.
- Εγκαθιστούμε προγράμματα προστασίας από ιούς και πρόσθετο λογισμικό ασφαλείας (antivirus software, firewall, anti-spyware software).
- Δεν ανοίγουμε μηνύματα, αρχεία ή συνδέσμους από αγνώστους αποστολείς (spam email). Πολλά από αυτά περιέχουν μολυσμένα αρχεία από ιούς ή διαφημίζουν ακατάλληλο και παράνομο περιεχόμενο.
info
Γραμμή Βοηθείας προς παιδιά, εφήβους και τις οικογένειές τους: Tηλεφωνήστε στο 800 11 800 15, εργάσιμες ημέρες και ώρες 09.00 – 15.00 ή στείλτε e-mail στο help@saferinternet.gr
