Σας κάνει καλό η νηστεία; Τα υπέρ και τα κατά! Διανύουμε την εποχή της Σαρακοστής ή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής που σημαίνει «Μεγάλες 40 Ημέρες». Είναι η σημαντικότατη περίοδος νηστείας στο εκκλησιαστικό ημερολόγιο των Ορθοδόξων Χριστιανών, η οποία προετοιμάζει τους Χριστιανούς για τη μεγαλύτερη εορτή του εκκλησιαστικού ημερολογίου, το Πάσχα.
♦ Της Γεωργίας Τριάντου, διαιτολόγος, διατροφολόγος
Η νηστεία της Σαρακοστής περιλαμβάνει αποχή και άρνηση από διάφορες ζωικές τροφές και υγρά. Όπως τα τυριά, το κρέας, ψάρια, το γάλα και το γιαούρτι. Η νηστεία δεν είναι καλή η κακή από μόνη της. Μπορεί να εξαρτάται από το πως την πλαισιώνει κάποιος. Εάν χρησιμοποιείς τη νηστεία ως τεχνική δίαιτα σκληρού πυρήνα για να χάσεις βάρος γρήγορα και να “τιμωρήσεις” τον εαυτό σου από για τις προηγούμενες κακές διατροφικές συνήθειες, το σώμα θα λειτουργήσει ενάντια στην προσπάθεια αυτή. Από την άλλη πλευρά, εάν χρησιμοποιήσεις την νηστεία ως μέρος καθαρισμού του σώματος, ο οργανισμός θα αντιδράσει καλά.
Υπάρχουν δυο βασικοί τρόποι νηστείας κατά την διάρκεια του ελληνορθόδοξου Πάσχα:
- Άλλοι νηστεύουν 40 ήμερες και άλλοι νηστεύουν για 7 ήμερες πριν την Κυριακή του Πάσχα.
- Επίσης άλλοι απέχουν από το κρέας και το ψάρι και κρατούν μια κυρίως μεσογειακή χορτοφαγική διατροφή.
Ωστόσο, άλλοι επιλέγουν να ακολουθήσουν μια αυστηρή μεσογειακή χορτοφαγική διατροφή, η οποία αποκλείει όλα τα παραπάνω καθώς τα γαλακτοκομικά και το γάλα.
Δεν είναι μόνο τι τρώμε αλλά πόσο τρώμε
Εάν έχετε μια προϋπάρχουσα κατάσταση υγείας, μπορεί να μην συνίσταται η νηστεία. Για παράδειγμα, όσοι έχουν σοβαρή ανεπάρκεια σιδήρου θα πρέπει να είναι προσεκτικοί με το πώς νηστεύουν. Οι έγκυες, οι θηλάζουσες γυναίκες, θα πρέπει να είναι προσεκτικές λόγω των αυξημένων αναγκών τους. Επίσης τα άτομα με διατροφικές διαταραχές, θα πρέπει να είναι προσεκτικοί, καθώς αυτό μπορεί να δημιουργήσει κακή σχέση με το φαγητό. Εάν έχετε αμφιβολίες εάν πρέπει ή όχι να νηστέψετε φροντίστε να συμβουλευτείτε τον ιατρό σας.
Η αντίληψη ότι η απουσία του φαγητού κάνει καλό στην υγεία, μπορεί να φαίνεται αντιφατική αντίληψη, δεδομένου ότι τα τρόφιμα περιέχουν θρεπτικά συστατικά τα οποία χρειαζόμαστε για να επιβιώσουμε. Από την άλλη εάν η νηστεία είναι ισορροπημένη μάς κάνει καλό! Αυτό εξαρτάται και από τις τροφές που καταναλώνουμε αλλά και την συνολική πρόσληψη θερμίδων. Φαίνεται ότι ο Benjamin Franklin είχε δίκιο όταν δήλωνε: «μείωσε τα γεύματα σου» γιατί ένας από τους ισχυρότερους δείκτες μακροζωίας δεν είναι μόνο τι τρώμε αλλά πόσο τρώμε.
Όσοι τρώνε λιγότερο τείνουν να ζουν περισσότερο. Ωστόσο εάν φτάσετε στα άκρα και περιορίσετε σοβαρά τις θερμίδες, το σώμα σας, θα ερμηνεύσει την κατάσταση ως στρεσογόνα.
Σε μια μελέτη, με πειραματόζωα που έκαναν νηστεία δυο εβδομάδων, παρουσιάστηκε απότομη αύξηση στις ορμόνες του στρες μαζί με μείωση του μυϊκού ιστού της καρδιάς. Αυτή η μορφή θερμιδικού περιορισμού ήταν τρομερά ανθυγιεινή.
Διαβάστε ακόμα ⇒ Χαλβάς: ο πρωταγωνιστής της Σαρακοστής
Ένα πρόγραμμα διατροφής κατά τη διάρκεια της νηστείας μπορεί να έχει και θετικά και αρνητικά αποτελέσματα. Όταν είναι ισορροπημένο το πρόγραμμα διατροφής έχει θετικά αποτελέσματα, όπως:
- Μειώνονται τα επίπεδα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων, λόγω της μείωσης κατανάλωσης ζωικών προϊόντων.
- Αυξάνεται η κατανάλωση των λαχανικών και των φρούτων και έτσι υπάρχει αυξημένη πρόσληψη αδιάλυτων φυτικών ινών οι οποίες βοηθάνε στην καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος και βοηθάνε στην πρόληψη διαφόρων μορφών καρκίνου.
- Αυξάνεται η πρόσληψη αντιοξειδοτικών ουσιών όπως βιταμίνη C (ασκορβικό οξύ), καροτενοειδή (β-καροτένιο και λυκοπένιο), οι οποίες τονώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα με το να παρεμποδίζουν τη δράση των ελευθέρων ριζών.
- Βελτιώνεται η καρδιακή λειτουργία και η λειτουργία του νευρικού συστήματος με την αύξηση πρόσληψης των Ω-3 λιπαρών οξέων (DHA, EPA) και του σεληνίου τα οποία προέρχονται από την κατανάλωση θαλασσινών.
- Όσον αφορά την πρόσληψη βιταμινών και ανόργανων στοιχείων (μέταλλα και ιχνοστοιχεία) τόσο η πρόσληψη βιταμίνης B2 όσο και η πρόσληψη ασβεστίου μειώνονται. Αντίθετα αυξάνεται η πρόσληψη μαγνησίου.
- Η πρόσληψη βιταμινών Α, θειαμίνης, βιταμίνης B3, βιταμίνης C, βιταμίνης Ε, φωσφόρου, καλίου και ψευδάργυρου δεν φαίνεται να αλλάζει καθόλου. Ενώ η πρόσληψη φυλικού οξέος φαίνεται να αυξάνεται κατά την διάρκεια της νηστείας.
- Πολλοί επίσης αποφεύγουν το ελαιόλαδο που παραδοσιακά επιτρέπεται μόνο τα σαββατοκύριακα (παλιά το αντικαθιστούσαν με ταχίνι). Σήμερα πολλοί από αυτούς που αποφεύγουν το ελαιόλαδο κατά την διάρκεια της νηστείας χρησιμοποιούν άλλα φυτικά έλαια ή σπορέλαια για να αποφύγουν το ελαιόλαδο. Αυτά τα έλαια δεν είναι ωφέλιμα για την υγεία. Επομένως εάν θέλετε να ακολουθήσετε μια υγιεινή μεσογειακή νηστεία, θα ήταν καλύτερο να χρησιμοποιήσετε ελαιόλαδο, το όποιο έχει πολλά οφέλη και βελτιώνει πραγματικά την διατροφή σας.
- Στην περίοδο της νηστείας το μεγαλύτερο λάθος είναι η δίαιτα υψηλής θερμιδικής αξίας, που είναι πλούσια σε ζάχαρη και λιπαρά αλλά είναι φτωχή σε θρεπτικά συστατικά. Έτσι όμως διατρέχετε τον κίνδυνο να αυξηθεί το βάρος σας.
Άρα η περίοδος της νηστείας εάν την ακολουθήσουμε με το σωστό πλάνο της μεσογειακής διατροφής, θερμιδικά και θρεπτικά ισορροπημένα, θα μας ωφελήσει. Διαφορετικά μπορεί να κάνει το εντελώς αντίθετο.
Υπόδειγμα μεσογειακής νηστείας:
Πρωινό:
μια φέτα ψωμί ολικής άλεσης με ταχίνι ολικής άλεσης ή μέλι κι ένα ποτήρι φρέσκο χυμό
ή
Ένα ποτήρι φρέσκο χυμό, μια φέτα ψωμί ολικής άλεσης με κρέμα αβοκάντο και ελαιόλαδο
Σνακ:
φρούτα και ξηρούς καρπούς
Μεσημεριανό:
σαλάτα εποχής με ελαιόλαδο, μια μερίδα φακές με ρύζι ή θαλασσινά με μακαρονάκι ολικής και ψωμί ολικής άλεσης
Σνακ:
ένα φρούτο και ένα παστέλι με μέλι
Βραδινό:
μια μερίδα σπανακόπιτα (χωρίς τυρί) και ένα ποτήρι φρέσκο χυμό
