Νόσος που αφορά σημαντικό μέρος του πληθυσμού παγκοσμίως. Προτιμά νέους ενήλικες 18-40 ετών, ιδιαίτερα γυναίκες.
⇒ της Μαρίας Γκέκα,
⇒ Επιστημονικός συνεργάτης ⇒ Ιωάννης Κουβέλης, Γαστρεντερολόγος -Ηπατολόγος
Η σπαστική κολίτιδα είναι μια λειτουργική διαταραχή του παχέος εντέρου και χαρακτηρίζεται από προβλήματα κινητικότητας του γαστρεντερικού συστήματος, η οποία ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να είναι υψηλότερη (πολύ γρήγορα → διάρροια) ή χαμηλότερη (πολύ αργή → δυσκοιλιότητα) από το κανονικό.
Η σπαστική κολίτιδα είναι το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Παρόλο που έχει επικρατήσει στη χρήση του ο όρος σπαστική κολίτιδα, στην ουσία δεν υφίσταται ως ιατρικός όρος.
Η σπαστική κολίτιδα ή σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS) είναι μια χρόνια ασθένεια που χαρακτηρίζεται από κοιλιακό άλγος και μεταβολές στις κινήσεις του εντέρου. Οι αιτίες του δεν είναι ακόμη κατανοητές αλλά μπορεί να σχετίζονται με τις αλληλεπιδράσεις του εγκεφάλου-εντέρου, τη βακτηριακή υπερανάπτυξη, τη μόλυνση, τη φλεγμονή και την ευαισθησία.
Προτιμά νέους ενήλικες 18-40 ετών, ιδιαίτερα γυναίκες. Μετά τις ηλικίες αυτές φαίνεται ότι η ένταση των συμπτωμάτων αρχίζει να μειώνεται. Γενικά, έχει μια χρόνια πορεία, με επαναλαμβανόμενες συμπτωματικές επιθέσεις που διαχωρίζονται από ακανόνιστες περιόδους στάσης. Εμφανίζεται κυρίως με δύο μορφές:
⇒ Σπαστικό παχύ έντερο με κύριο σύμπτωμα τον κολικοειδή πόνο
Μπορεί να είναι συνεχής πόνος ή διαξιφιστικός σε οποιαδήποτε περιοχή της κοιλίας και πολλές φορές πόνος στην πλάτη. Υπάρχει τυμπανισμός της κοιλίας, πολλά αέρια και συνοδεύεται από δυσκοιλιότητα ή διάρροια.
⇒ Διάρροια χωρίς κοιλιακό πόνο
Παρουσιάζεται συχνότερα στις γυναίκες απ’ ότι στους άνδρες σε οποιαδήποτε ηλικία κυρίως όμως σε νέα αγχώδη άτομα και ευνοείται η εμφάνισή του από τον τρόπο και τον ρυθμό της ζωής. Αντιμετωπίζεται πολύ συχνά στην καθημερινή Ιατρική πρακτική και χωρίς να είναι σοβαρή νόσος, έχει ενοχλήματα που ταλαιπωρούν πολλούς ανθρώπους.
Αιτίες
Οι υποκείμενες αιτίες της σπαστικής κολίτιδας εξακολουθούν να μην είναι απολύτως σαφείς, αλλά φαίνεται ότι ορισμένοι παράγοντες μπορεί να ευνοήσουν την ανάπτυξή τους.
Αυτές περιλαμβάνουν γενετική προδιάθεση, καθιστική ζωή, λοιμώξεις, τροφικές δυσανεξίες, μεταβολές στη βακτηριακή χλωρίδα, άγχος, στρες και διαταραχές σωματοποίησης.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Γαστρεντερολογίας κ. Ιωάννη Τριανταφυλλίδη, PhD, MACG, FEBG, η παθογένεση της σπαστικής κολίτιδος είναι όχι μόνο πολύπλοκη, αλλά και δύσκολα κατανοητή, ακόμη και σήμερα. Για τη γένεση της ασθένειας έχουν ενοχοποιηθεί γενετικοί (κληρονομικοί) παράγοντες, λοιμώδη (μολυσματικά) αίτια, ψυχολογικά αίτια, καθώς και παράγοντες του περιβάλλοντος (κυρίως διαιτητικοί). Οι διαιτητικοί παράγοντες φαίνεται ότι συνεισφέρουν στην πρόκληση του συνδρόμου.
Για παράδειγμα, δυσανεξία ή αλλεργία σε ορισμένες τροφές, τοξικοί μεταβολίτες τροφών, ακόμη όμως και το κανονικό περιεχόμενο των τροφών, όλα μπορεί να δρουν ως σκανδάλη η οποία προκαλεί την έκλυση των συμπτωμάτων του συνδρόμου. Το γεγονός ότι δίαιτες αποκλεισμού βασιζόμενες σε δερματικά test, καθώς και υποαλλεργικές δίαιτες μπορεί να βοηθήσουν κάποιο ποσοστό των ασθενών με ευερέθιστο έντερο, αποτελεί ένδειξη για ενδεχόμενη εμπλοκή διαιτητικών παραγόντων στην αιτιολογία της νόσου.
Οι ασθενείς χαρακτηρίζονται από σπλαχνική υπερευαισθησία, από «ικανότητα» δηλαδή να αισθάνονται τον πόνο ακόμη και όταν αυτός είναι τέτοιου μεγέθους που ένα φυσιολογικό άτομο δεν θα τον αισθανόταν.
Σήμερα το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου θεωρείται ως μια κατάσταση που προέρχεται από κακή λειτουργία του άξονα εγκεφάλου-εντέρου που έχει ως αποτέλεσμα παθολογική λειτουργία του νευρικού συστήματος του εντέρου. Τέλος, υπάρχουν ενδείξεις ότι επεισόδια λοιμώξεων του εντέρου (γαστρεντερίτιδες) από μικρόβια ή ιούς μπορεί να προκαλέσουν τη νόσο τουλάχιστον σε κάποιο ποσοστό (15-20%) των ασθενών.
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα
Εμφανίζεται με επίμονα συμπτώματα από το παχύ έντερο, χωρίς όμως σοβαρά αντικειμενικά ευρήματα και με σημαντική επίδραση των ψυχολογικών παραγόντων στη δημιουργία του.Τα συμπτώματα της σπαστικής κολίτιδας περιλαμβάνουν:
• Πόνος στο στομάχι και κράμπες, συχνά αμέσως μετά το φαγητό
• Πόνος στη μέση
• Διάρροια ή δυσκοιλιότητα ή εναλλαγές μεταξύ διάρροιας και δυσκοιλιότητας
• Φούσκωμα ή μετεωρισμό
• Αέρια (ερυγές ή αποβολή αερίων από το ορθό)
• Αίσθημα ταχείας πλήρωσης του στομάχου
• Ναυτία
• Αϋπνία
• Πονοκέφαλος
Οι καταστάσεις με υψηλό συναισθηματικό αντίκτυπο, λανθασμένη διατροφή (κατάποση λιπαρών τροφών, κακή ενυδάτωση και μειωμένη πρόσληψη φυτικών ινών), ορμονικές μεταβολές που προκαλούνται από τον έμμηνο κύκλο ή λήψη ορισμένων φαρμάκων μπορούν να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τα γαστρεντερικά συμπτώματα.
Συνολικά, η σπαστική κολίτιδα δεν αποτελεί σοβαρή παθολογία, αλλά μπορεί να υπονομεύσει σημαντικά την ποιότητα ζωής αυτών που πάσχουν από αυτήν.
Υπάρχει ειδική εξέταση για τη σπαστική κολίτιδα / ευερέθιστο έντερο;
Προς το παρόν δεν υπάρχει διαθέσιμη στην Ελλάδα ειδική εξέταση για την σπαστική κολίτιδα. Από τις πληροφορίες που θα δώσετε στον γαστρεντερολόγο σας, μπορεί να καταλάβει αν έχετε σπαστική κολίτιδα, αποκλείοντας άλλα νοσήματα, επειδή πολλές διαφορετικές παθολογικές καταστάσεις μπορεί να έχουν παρόμοια συμπτώματα. Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στα χαρακτηριστικά του πόνου και απαιτεί τον αποκλεισμό άλλων παθολογικών διεργασιών μέσω φυσικών εξετάσεων και ρουτίνας.
Οι καταστάσεις που μπορεί να συγχέονται με τη σπαστική κολίτιδα περιλαμβάνουν βακτηριακή εντερίτιδα, ασθένειες της χοληφόρου οδού, δυσανεξία στη λακτόζη, εκκολπώματα του παχέος εντέρου, διάρροια προκαλούμενη από φάρμακα, κατάχρηση καθαρτικού, παρασιτικές μολύνσεις (π.χ. γιάρδα) και χρόνιες εντερικές φλεγμονώδεις ασθένειες.
Θεραπεία
Περιλαμβάνει τη φαρμακευτική αγωγή, τις διατροφικές παρεμβάσεις, την εξάλειψη των FODMAPs και της λακτόζης, τη χρήση προβιοτικών και τη βελτίωση του τρόπου ζωής. Επίσης, η τακτική σωματική δραστηριότητα συμβάλλει στη μείωση του στρες και βελτιώνει τη λειτουργία του εντέρου.
Πώς λειτουργούν τα προβιοτικά με το IBS;
Ένας σημαντικός αριθμός πρόσφατων ερευνών έχει διερευνήσει πώς τα προβιοτικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία και τη διαχείριση του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου.
Στους περισσότερους ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου των οποίων το κύριο πρόβλημα είναι ο μετεωρισμός και η διάρροια εμφανίζεται αλλαγή στη φυσιολογική σύσταση της φυσιολογικής χλωρίδας του εντέρου με αποτέλεσμα να ο μειώνεται αριθμός των ωφέλιμων προβιοτικών και να αυξάνεται ο αριθμός των παθογόνων μικροβίων.
Για παράδειγμα, τα άτομα με IBS έχουν χαμηλότερες ποσότητες Lactobacillus και Bifidobacterium στα έντερά τους, και υψηλότερα επίπεδα επιβλαβών Streptococcus, Ε. Coli και Clostridium
Για το λόγο αυτό, η συμπληρωματική χορήγηση προβιοτικών, είναι ωφέλιμη στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων των ασθενών στη διατήρηση της υγείας του εντέρου, και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.
Σύμφωνα με μελέτες τα προβιοτικά ωφελούν με τους παρακάτω τρόπους:
– Αναστέλλοντας την ανάπτυξη βακτηρίων που προκαλούν ασθένειες
– Ενίσχυση των λειτουργιών φραγμού του ανοσοποιητικού συστήματος
– Βοηθώντας την καταπολέμηση της φλεγμονής
– Μειώνοντας τις κινήσεις του εντέρου
– Μείωση της παραγωγής αερίου με εξισορρόπηση της χλωρίδας του εντέρου
– Μείωση της ευαισθησίας του εντέρου στην συσσώρευση αερίων
Σπαστική κολίτιδα και δίαιτα χαμηλή σε FODMAP
Πρόσφατα, έχει φανεί ότι μία δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs (Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides and Polyols) δηλαδή χαμηλή σε ζυμώσιμους ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και πολυόλες (σακχαρούχες αλκοόλες) είναι αποτελεσματική στην μείωση των συμπτωμάτων.
Ο κύριος μηχανισμός μέσου του οποίου τα FODMAPs επάγουν τη συμπτωματολογία του IBS περιλαμβάνει σπλαχνική υπερευαισθησία, μεταβολή της κινητικότητας και της διαπερατότητας του εντέρου, αλλαγές στη διαδικασία ζύμωσης από τη μικροχλωρίδα του παχέος εντέρου, γεγονότα που οδηγούν στη αυξημένη παραγωγή αερίων και αυλική διάταση, αίσθημα ατελούς κένωσης ή επείγουσας αφόδευσης.
Τα FODMAP στη διατροφή είναι
• Φρουκτόζη (κάποια φρούτα, μέλι, σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη)
• Λακτόζη (γαλακτοκομικά)
• Φρουκτάνες (σιτάρι, κρεμμύδι, σκόρδο κ.ά.) *Οι Φρουκτάνες είναι γνωστές και ως ινουλίνη
• Γαλακτάνια (φασόλια, φακές, όσπρια όπως σόγια κ.ά.)
• Πολυόλες (γλυκαντικά που περιέχουν σορβιτόλη, μαννιτόλη, ξυλιτόλη, μαλτιτόλη, φρούτα με κουκούτσι όπως αβοκάντο, βερίκοκα, κεράσια, νεκταρίνια, ροδάκινα, δαμάσκηνα κ.ά.)
Στη πρώτη φάση εκτιμάται ο βαθμός ευκολίας και το όφελος από την χορήγηση μίας τέτοιας δίαιτας. Έπειτα, πραγματοποιείται αποκλεισμός των τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε FODMAP για 6-8 εβδομάδες με την καθοδήγηση διαιτολόγου. Σε δεύτερη φάση, γίνεται σταδιακή επαναεισαγωγή των τροφίμων αυτών προκειμένου να διαπιστωθεί το είδος και η ποσότητα των FODMAP που γίνονται ανεκτά από τον κάθε ασθενή.
Η δεύτερη αυτή φάση κρίνεται απολύτως απαραίτητη προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο αλόγιστος περιορισμός τροφίμων από το διαιτολόγιο των ατόμων με IBS, και να εξασφαλιστεί η μέγιστη ποικιλία με ταυτόχρονο ικανοποιητικό έλεγχο των συμπτωμάτων.
πηγή: www.naturanrg,gr , T. 107
