Tα Μέσα (Μαζικής Μεταφοράς) αγιάζουν το σκοπό; Ποιον σκοπό; Την ψυχική μας γαλήνη, τις ανάσες του «περιβάλλοντος», τις ανάσες της πόλης, την απελευθέρωση του δημόσιου χώρου, το υγιές σώμα.
της Δήμητρας Τριανταφύλλου
Είναι μια συζήτηση που κρατάει πολλά χρόνια τώρα- η σχέση των κατοίκων των μεγάλων ελληνικών πόλεων με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Η έλευση του μετρό στην Αθήνα το 2000 βελτίωσε αρκετά τις μετακινήσεις στην πόλη. Όχι όμως τόσο δραματικά όσο νομίζουμε ενώ η δημιουργία του τραμ τέσσερα χρόνια αργότερα συνεχίζει να αμφισβητείται μέχρι και σήμερα όσον αφορά την αποτελεσματικότητά της.
Η νέα καμπάνια της WWF σε συνεργασία με τις «Συγκοινωνίες Αθηνών» περιλαμβάνει μια έρευνα που πραγματοποίησε η Public Issue η οποία δείχνει τα εξής ανησυχητικά:
– 34% επιλέγει για τις διαδρομές προς τη δουλειά, το σχολείο/σχολή, τα ψώνια, τη διασκέδαση κ.λπ. το αυτοκίνητο.
– Το 33% επιλέγει το λεωφορείο, καθώς διαθέτει το πιο διευρυμένο δίκτυο μεταξύ των μέσων μαζικής μεταφοράς. Ακολουθεί το μετρό με 31%, ο ηλεκτρικός σιδηρόδρομος με 10%, το τρόλεϊ με 9%, η μοτοσικλέτα (8%), το ταξί (4%), το ποδήλατο (3%) και το τραμ (2%).
– Ένα 27% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι πραγματοποιεί τις καθημερινές του μετακινήσεις με τα πόδια.
Παράλληλα, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2013, στη χώρα μας κυκλοφορούν 5,2 εκατ. επιβατηγά οχήματα, ενώ το 2012 το 81,6% των επιβατοχιλιομέτρων που διανύθηκαν ήταν με αυτοκίνητο και το 17,7% με μέσα μαζικής μεταφοράς.
– Όσον αφορά τον τρόπο που χρησιμοποιούν οι κάτοικοι των Αθηνών τα ΜΜΜ προκύπτουν τα εξής: το 21% των κατοίκων του Δήμου Αθηναίων κάνει χρήση Ι.Χ., έναντι 32% στα νοτιοανατολικά προάστια, 56% στα βόρεια προάστια, 35% στα δυτικά προάστια και 34% στον Πειραιά.
– Η πιο διευρυμένη χρήση λεωφορείων παρατηρείται στους κατοίκους του Πειραιά με ποσοστό 46%, ακολουθούν τα δυτικά προάστια με 38%, τα νοτιοανατολικά με 34%, ο Δήμος Αθηναίων με 31% και τέλος τα βόρεια προάστια με 17%.
– Συστηματικότεροι χρήστες του μετρό φαίνεται ότι είναι οι κάτοικοι του Δήμου Αθηναίων (35%), των νοτιοανατολικών προαστίων με 34%, των δυτικών και βορείων με 32% και τέλος του Πειραιά (όπου δεν έχει φτάσει ακόμα το μετρό) με 19%.
Γιατί δεν αγαπάμε τα ΜΜΜ;
Ο βασικότερος λόγος μη χρήσης των μέσων μαζικής μεταφοράς, όπως καταγράφεται στην έρευνα, είναι ότι δεν χρειάζεται (γιατί είναι όλες οι διαδρομές κοντινές) με ποσοστό 39%, η μη εξυπηρέτηση των δρομολογίων που προσφέρονται (34%), οι καθυστερήσεις (10%), η ασυνέπεια των δρομολογίων (7%), η απουσία σταθμών ή στάσεων κοντά και τα ακριβά εισιτήρια με ποσοστό 6%. Η πολύωρη αναμονή στις στάσεις αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για το 4% των ερωτηθέντων. Ο συνωστισμός για το 3%, όπως και η περιορισμένη προσβασιμότητα από ηλικιωμένα άτομα ή άτομα με αναπηρία (3%).
Αν αρχίσουμε λοιπόν να αναλύουμε περαιτέρω αυτή την έρευνα, θα δούμε ότι αθροιστικά ένα 67% αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα με τα ΜΜΜ. Προκύπτει λοιπόν το ερώτημα: «γιατί απαξιώσαμε σε τέτοιο βαθμό τις συγκοινωνίες, γιατί στο κεφάλι μας ισοδυναμούν με κόλαση;» Ας δούμε το χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός κατοίκου του κέντρου που τις απορρίπτει προτιμώντας το αυτοκίνητο.
Όπως μας είπε η Κατερίνα, ιδιωτική υπάλληλος, η οποία μένει Αλεξάνδρας και Μουστοξύδη γωνία «η δουλειά μου βρίσκεται στην αρχή των Ιλισίων μόλις δύο οικοδομικά τετράγωνα πάνω από τη Μιχαλακοπούλου. Υπό φυσιολογικές συνθήκες αυτή η απόσταση των 2 περίπου χιλιομέτρων θα έπρεπε να καλύπτεται μέσα σε είκοσι λεπτά το πολύ. Κι όμως χρειάζομαι πενήντα… Ένα τέταρτο με τα πόδια μέχρι το μετρό των Αμπελοκήπων κι άλλα δέκα λεπτά μέχρι να φτάσει ο συρμός στο Μέγαρο Μουσικής. Από εκεί άλλο ένα τέταρτο με τα πόδια μέχρι το γραφείο. Αν μάλιστα πω ότι από το σπίτι μέχρι το μετρό Αμπελοκήπων κι από το μετρό στο Μέγαρο Μουσικής μέχρι το γραφείο θα χρησιμοποιήσω λεωφορείο, τότε με τις αναμονές θα καβαλήσω σίγουρα την ώρα.
Εξωφρενικό για μια τόσο μικρή απόσταση έτσι; Οπότε από το να γίνεται η ψυχολογία μου κουρέλι από αυτό το χρονοβόρο συνδυασμό αλλά και από τη φοβερή ηχορύπανση που εισπράττουν τα αυτιά μου όταν περπατάω στην Αλεξάνδρας προτιμώ τελικά το αυτοκίνητο.» Απλό! Και νομίζω και μη κατακριτέο.
Είναι όλα πια αυτοκίνητο
«Ειδικά για το θόρυβο ξέρουμε σήμερα ότι δεν επηρεάζει μόνο το νευρικό μας σύστημα αλλά και την ίδια την υγεία μας, ενώ υπάρχει και το ζήτημα της παραμόρφωσης του δημόσιου χώρου, δηλαδή η πόλη μας που έχει πάψει πια να είναι όμορφη. Είναι όλα πια αυτοκίνητο…» λέει χαρακτηριστικά ο καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Θάνος Βλαστός στο πλαίσιο της καμπάνιας ευαισθητοποίησης τουWWF.
Υπό φυσιολογικές συνθήκες, λοιπόν θα έπρεπε τα κίνητρα που δίνονται στους κατοίκους των πόλεων για να χρησιμοποιούν τα ΜΜΜ να είναι ισχυρά. Τα λεωφορεία να έρχονται στην ώρα τους με απόλυτους όρους δευτερολέπτου, όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες του εξωτερικού κι η διέλευσή τους να είναι συχνή, με αποτέλεσμα όταν επιτέλους φτάνουν στις στάσεις να μη θυμίζουν… σαρδελοκούτια κι η ατμόσφαιρα μέσα τους να είναι σχεδόν επιζήμια για την υγεία.
Αλήθεια, γιατί οι κάτοικοι των Βορείων ή των Νοτιοανατολικών Προαστίων επιλέγουν με τέτοια σφοδρότητα το Ι.Χ; Είναι κάτι που έχει να κάνει μόνο με το στάτους ή και με το γεγονός ότι τα λεωφορεία στα Βόρεια Προάστια περνούν …κάθε Χριστούγεννα και Πάσχα; Πώς περιμένουμε να μετακινηθεί ας πούμε ο κάτοικος της Πολιτείας ή της Άνοιξης μέχρι να φτάσει στον ΗΣΑΠ της Κηφισιάς; Έχετε δοκιμάσει ποτέ να περιμένετε ένα λεωφορείο για τη Βάρη; Αν ξεκινήσετε από το κέντρο ένα πρωινό θα χρειαστείτε τουλάχιστον μιάμιση ώρα, ώρα στην οποία κάποιος μπορεί να φτάσει σε χωριό της Βόρειας Εύβοιας… Επιτρέπονται τα τόσα αραιά δρομολόγια του προαστιακού σιδηρόδρομου; Όσοι έχουν δοκιμάσει να τον χρησιμοποιήσουν βράδυ, έχουν βρεθεί να ξεπαγιάζουν –βλ. π.χ το σταθμό της Νερατζιώτισσας- μέσα σε ένα υποφωτισμένο τοπίο που θυμίζει Φαρ Ουέστ.
Οι δικές μας ευθύνες
Εντάξει, τα μέσα μαζικής μεταφοράς συχνά μας «προδίδουν» αλλά με τη σειρά μας τι κάνουμε για να τα υποστηρίξουμε; Όταν χρησιμοποιούμε μαζικά τα αυτοκίνητά μας, αφήνουμε στους δρόμους χώρο για να μετακινούνται άνετα τα ΜΜΜ; Πώς περιμένουμε μετά να μη χρειάζονται τόσην ώρα για να φτάσουν στον προορισμό τους; Όταν παραβιάζουμε συστηματικά τη λεωφορειολωρίδα, πώς έχουμε απαιτήσεις να κινείται ευέλικτα το λεωφορείο και το τρόλει;
Αλήθεια, γιατί μας είναι τόσο δύσκολο να αναπτύξουμε αισθήματα αλληλεγγύης και σεβασμού απέναντι στους συμπολίτες μας που μετακινούνται με τα λεωφορεία; Το ζήτημα του αλληλοσεβασμού είναι ένα πάγιο ερώτημα για όλες τις λανθασμένες συμπεριφορές που εμφανίζει ο Νεοέλληνας. Συχνά η απάντηση είναι «δεν τον έχει εκπαιδεύσει το σύγχρονο κράτος».
Tα θετικά της υπόθεσης
Πάντως, φαίνεται πως η κρίση έχει και κάποια θετικά. Σύμφωνα με την έρευνα του WWF, η υψηλή τιμή της βενζίνης έχει οδηγήσει σε αύξηση της χρήσης του ποδηλάτου αλλά και των συγκοινωνιών.
Στα θετικά νέα μαζεύονται κι άλλα. Όπως λέει κι ο Γρηγόρης Δημητριάδης, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος των «Συγκοινωνιών Αθήνας»: «σε ένα χρόνο από τώρα όλο το δίκτυο των λεωφορείων θα διαθέτει μια τηλεματική ταμπέλα, η οποία θα ενημερώνει πότε θα έρθει το λεωφορείο. Προς το παρόν αυτό λειτουργεί πιλοτικά σε 10 στάσεις. Εκτός από το τηλεματικό καντράν θα μπορούμε να ενημερωνόμαστε και μέσα από το κινητό μας πότε θα έρθει το λεωφορείο.»
Σε αυτό το σημείο να τονίσουμε ξανά την οικονομική πτυχή αυτής της υπόθεσης. Εχει εκτιμηθεί ότι κατά μέσο όρο ένα Ι.Χ διανύει 12.000 χλμ. ετησίως από το οποίο το 45% μέσα σε πόλεις. Θεωρώντας μια μέση πραγματική κατανάλωση καυσίμου μέσα στην πόλη τα 8 λίτρα ανά 100 χιλιόμετρα, τότε ένα όχημα που κινείται μέσα στην πόλη πληρώνει ετησίως τουλάχιστον € 560-710 σε καύσιμα. Αν ο οδηγός άφηνε το αυτοκίνητο στην άκρη και προτιμούσε τα μέσα αστικής συγκοινωνίας για τις μετακινήσεις του, τότε θα πλήρωνε το πολύ € 320, καθώς τόσο κοστίζει η κάρτα απεριορίστων διαδρομών. Το όφελος είναι μεγάλο- τουλάχιστον € 240-€ 390 ετησίως.
Ο Αχιλλέας Πληθάρας υπεύθυνος προγράμματος «WWF – Καλύτερη Ζωή»
απαντάει στις ερωτήσεις της natura.nrg
Πολύς κόσμος ισχυρίζεται ότι ένας από τους λόγους που δεν χρησιμοποιεί τα τρόλει και τα λεωφορεία είναι η αργοπορημένη τους προσέλευση, με αποτέλεσμα να στοιβάζεται ο κόσμος κι η ατμόσφαιρα μέσα στα οχήματα να είναι δυσάρεστη. Τι αντιτείνετε σε αυτό το επιχείρημα;
Οι καθυστερήσεις και η ασυνέπεια είναι λόγοι που συγκεντρώνουν κάτω από το 10%, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν αποτελούν υπαρκτό πρόβλημα. Ένα πρόβλημα που έχει δυο όψεις. Η μια αφορά τις συγκοινωνίες. Η μείωση των οδηγών και οχημάτων ως απόρροια της κρίσης, αλλά και η ανάγκη καλύτερου σχεδιασμού του δικτύου και του τρόπου εξυπηρέτησης είναι ζητήματα που αφορούν τους οργανισμούς αστικών συγκοινωνιών και απαιτούν την άμεση παρέμβασή τους. Η άλλη σχετίζεται με εμάς τους ίδιους. Πόσοι από εμάς δεν χρησιμοποιούν παράνομα τη λεωφορειολωρίδα. Δεν παρκάρουν σε σημεία που εμποδίζουν τη διέλευση λεωφορείων ή δεν σταματούν με alarm στο περίπτερο, όταν πίσω τους περιμένει το λεωφορείο γεμάτο επιβάτες; Τα πράγματα δεν πρόκειται να καλυτερεύσουν δια μαγείας και θα πρέπει κι εμείς να συνεισφέρουμε στη λύση.
Συχνά έχουμε την αίσθηση ότι οι πολίτες των μεγάλων πόλεων συνεχίζουν να μην ενδιαφέρονται για τις επιπτώσεις των πράξεων τους στο περιβάλλον. Συμμερίζεστε αυτή την άποψη, κι αν ναι, τι θα μπορούσε να αλλάξει από την πλευρά της πολιτείας;
Σαφέστατα ακόμη και σήμερα σημαντική μερίδα των πολιτών εξακολουθεί να μην αντιλαμβάνεται πως περιβάλλον και ποιότητα ζωής είναι συνυφασμένες έννοιες. Από την άλλη, το ποσοστό των ανθρώπων που δραστηριοποιείται και ενδιαφέρεται για τις συνέπειες των πράξεών του είναι σαφώς αυξημένο. Το καλύτερο που μπορεί να κάνει η Πολιτεία είναι το λεγόμενο leading by example. Δεν μπορεί η κάθε κυβέρνηση να κλείνει τα μάτια στην περιβαλλοντική υποβάθμιση. Ακόμα χειρότερα να προκρίνει περιβαλλοντοκτόνες πολιτικές και να περιμένει από τους πολίτες να αποκτήσουν στιβαρή περιβαλλοντική συνείδηση. Από την άλλη, βρισκόμαστε μέσα σε έναν φαύλο κύκλο που συντηρείται και από τη δική μας συμπεριφορά. Όσο η περιβαλλοντική υποβάθμιση δεν έχει πολιτικό αντίκτυπο και δεν αποτελεί κριτήριο ψήφου, τόσο θα παραμένει εκτός πολιτικής ατζέντας.
Πιστεύετε ότι η λογική των προστίμων για όσους χρησιμοποιούν τις Λωρίδες Έκτακτης Ανάγκης ή τις Λεωφορειολωρίδες είναι μια λογική σωστή για τον περιβαλλοντικό σωφρονισμό μας;
Λένε ότι ο κάθε Έλληνας χρειάζεται έναν τροχονόμο πάνω από το κεφάλι του. Κάποιοι άλλοι το πάνε ακόμα παραπέρα. Ισχυρίζονται ότι ο Έλληνας θέλει έναν τροχονόμο δίπλα του. Για να ελέγχει τι κάνουν όλοι οι άλλοι και να συνεχίσει ο ίδιος τα καμώματά του. Είναι αλήθεια ότι δεν έχουμε σωστή οδηγική συμπεριφορά. Κι αυτό φαίνεται από τα πολλά ατυχήματα και τον φόρο αίματος που κάθε χρόνο πληρώνουμε. Η παράνομη χρήση της Λ.Ε.Α. και των λεωφορειολωρίδων είναι μια πτυχή του μεγάλου λάθους. Τα πρόστιμα μπορούν να λειτουργήσουν ανασταλτικά. Αν όμως ο σεβασμός των κανόνων δεν γίνει μέρος της κουλτούρας μας δεν θα δούμε αποτελέσματα. Ας σκεφτούμε πώς φερθήκαμε κατά τη διάρκεια των ολυμπιακών αγώνων, που κανείς δεν διανοήθηκε να πατήσει την ολυμπιακή λωρίδα. Δεν είναι δύσκολο να το πράξουμε ξανά. Όχι για τα μάτια των ξένων, αλλά για τη βελτίωση της δικής μας καθημερινής ζωής.
Ποιο πιστεύετε ότι είναι το ισχυρότερο κίνητρο για τους Έλληνες κατοίκους των πόλεων, ώστε να στραφούν στη χρήση των ΜΜΜ;
Τα μέσα μαζικής μεταφοράς έχουν ως σκοπό ύπαρξης την μεταφορά πολλών ανθρώπων ταυτόχρονα προς την κατεύθυνση που επιθυμούν. Η επιλογή τους φέρνει πολλαπλά κέρδη. Καταρχάς κερδίζει το περιβάλλον και η τσέπη μας. Η χρήση ΜΜΜ απαιτεί 3 φορές λιγότερη ενέργεια για τη μεταφορά ενός επιβάτη σε σχέση με τα αυτοκίνητα. Επίσης, οι εκπομπές αέριων ρύπων είναι πολύ λιγότερες. Κερδίζουμε επίσης από τη δημιουργία καλύτερων συνθηκών στις πόλεις. Oσο πιο πολύ χρησιμοποιούμε ΜΜΜ τόσο μειώνεται το μποτιλιάρισμα. Τόσο πιο γρήγορα φτάνουν στον προορισμό τους τα μέσα μη σταθερής τροχιάς (λεωφορεία, τρόλεϊ).
Στα ΜΜΜ μπορείς επίσης να κάνεις με ασφάλεια ένα σωρό πράγματα! Να διαβάσεις ένα βιβλίο ή μια εφημερίδα. Να ακούσεις μουσική με ακουστικά. Ισως, να παίξεις ένα παιχνίδι στο κινητό σου ή να συνδεθείς στο ίντερνετ. Ακόμη να μιλήσεις με φίλους στο τηλέφωνο χωρίς να φοβάσαι αν θα αποσπάσεις την προσοχή σου από το δρόμο. Μπορείς επίσης να χαζέψεις αξιοθέατα και να παρατηρήσεις πράγματα που δύσκολα θα έβλεπες αν οδηγούσες το αυτοκίνητο. Μπορείς πάνω από όλα να έχεις το κεφάλι σου ήσυχο και να μην ανησυχείς για τα συνεχή σταμάτα-ξεκίνα. Να μην αγχώνεσαι με τον τύπο που κορνάρει από πίσω, ούτε να εκνευρίζεσαι με τον άλλο που πάει σαν χελώνα. Τα ΜΜΜ είναι απαραίτητα. Βοηθούν στην τσέπη, βοηθούν στο περιβάλλον, βοηθούν στην ψυχική μας υγεία, βοηθούν στην απελευθέρωση του δημόσιου χώρου.
Χρειάζονται άλλα κίνητρα;
Αποκλειστικός δωρητής του προγράμματος WWF – Καλύτερη Ζωή, είναι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
|
|
