Ταξίδι στον κήπο των εσπερίδων

Ανακατέψτε φράπα, περγαμόντο, λεμόνι, μανταρίνι, κίτρο και πορτοκάλι και απολαύστε ένα μοναδικό ταξίδι στον κόσμο των αισθήσεων.

της Μαρίας Γκέκα

Αν αληθεύει αυτό που λένε ότι μερικές γεύσεις και μυρωδιές είναι μοναδικές και παραμένουν ανεξίτηλα χαραγμένες στο μυαλό μας, τότε τα εσπεριδοειδή κατέχουν σίγουρα την πρώτη θέση στη βιβλιοθήκη της μνήμης μας. Την ώρα που το δάχτυλο μπήγεται στη μαλακή τους σάρκα, ξεχύνονται τα πιο ευωδιαστά αιθέρια έλαια που κάνουν τα κύτταρα του εγκεφάλου να διεγείρονται μοναδικά…
 

Τα εσπεριδοειδή είναι μία από τις πιο σπουδαίες οικογένειες φρούτων. Τα πολύτιμα θρεπτικά συστατικά που περιέχουν, η μοναδική τους γεύση, καθώς και η μεγάλη περιεκτικότητά τους σε χυμό τα καθιστά σπουδαία τροφή στο καθημερινό τραπέζι, από το πρωινό μέχρι το βραδινό πιάτο.  Ο λόγος για το πορτοκάλι, το λεμόνι, το μανταρίνι, το γκρέιπφρουτ το νεράντζι, το κίτρο, η φράπα, το περγαμόντο, το κουμκουάτ κ.ά. Με καταγωγή από τις μακρινές ασιατικές χώρες (Ινδία, Κίνα και Ιαπωνία), πλέον είναι γνωστά εδώ και χιλιάδες χρόνια σ’ όλο τον κόσμο.

Η διαδρομή τους στο ελληνικό τραπέζι

Δεν υπάρχουν πληροφορίες για το πώς οι αρχαίοι Έλληνες γνώρισαν  τα εσπεριδοειδή. Ίσως τα έμαθαν από τα μακρινά ταξίδια τους στην ανατολή. Πάντως, ο μύθος των Εσπερίδων φαίνεται πως συμβολίζει την επιθυμία τους ν’ αποκτήσουν τους χυμώδεις και νόστιμους αυτούς καρπούς, που καλλιεργούνταν στην Ασία. Σήμερα, η καλλιέργειά τους έχει επεκταθεί σ’ όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα στην Αμερική, την Ισπανία, Βραζιλία, Γαλλία, Ιταλία, Β. Αφρική, την Ελλάδα, Τουρκία, Ισραήλ, στις ακτές του Εύξεινου Πόντου κ.ά.

Στην Ελλάδα, μεγάλες φυτείες εσπεριδοειδών υπάρχουν στην Άρτα, το Βόλο, την Αττική, το Άργος, την  Εύβοια, την Κρήτη, τον κάμπο της Χίου και άλλα νησιά του Αιγαίου. Το κλίμα που τα ευνοεί είναι το ζεστό παραθαλάσσιο, με αρκετή  υγρασία. Αντίθετα, η  απότομη και παρατεταμένη πτώση της θερμοκρασίας (παγωνιά) τα καταστρέφει.

Στο χειμωνιάτικο κήπο της ελληνικής φύσης, τα εσπεριδοειδή είναι τα πιο αγαπημένα! Υπέροχα χρώματα και αρώματα που ξεσηκώνουν τις αισθήσεις, προσφέροντας την ευεργετική τους δύναμη όσο κανένα άλλο φρούτο.

Πορτοκάλι: ο καρπός του ήλιου

Τα πορτοκάλια μέχρι το Μεσαίωνα ήταν σπάνια και διακοσμητικά φρούτα που τα χάριζαν σαν ακριβό δώρο. Ήταν τόσο πολύτιμα που δεν τα έτρωγαν φρέσκα, έφτιαχναν, όμως, με αυτά γλυκό του κουταλιού.

Τον 18ο αιώνα ήταν ήδη δημοφιλή σε όλο τον καλό κόσμο και μάλιστα τα προσέφεραν στα θέατρα ως αναψυκτικά.
Το πορτοκάλι είναι τονωτικό και έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Είναι πλούσιο σε βιταμίνη C, βιταμίνη Α, και βιταμίνες του συμπλέγματος Β (Β1, Β2, Β3, Β6).

Πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο χυμός του πρέπει να καταναλώνεται αμέσως, γιατί όταν εκτεθεί στο φως καταστρέφεται μεγάλο μέρος των βιταμινών του. Η κατανάλωση ενός πορτοκαλιού ημερησίως μειώνει κατά 50% τον κίνδυνο για πολλές μορφές καρκίνου (στόματος, λάρυγγα, οισοφάγου, στομάχου) και κατά 20% για εγκεφαλικό επεισόδιο.

Οι ευεργετικές του δράσεις, εκτός των παραπάνω, επεκτείνονται και στην πρόληψη του διαβήτη, του καταρράκτη, της αρθρίτιδας, αλλά και της παχυσαρκίας. Ένα μέτριο πορτοκάλι περιέχει 50 θερμίδες.

Ναι και στην υπέρταση!

Ολοκληρώνοντας την αναφορά μας στο πορτοκάλι, αξίζει να αναφερθούμε και σε μία από τις μεγαλύτερες παρεξηγήσεις, που αφορά στην κατανάλωσή του. Πολλοί πιστεύουν πως τόσο το πορτοκάλι όσο και ο χυμός του, δεν πρέπει να καταναλώνονται από άτομα που πάσχουν από υπέρταση. Το πορτοκάλι όμως είναι, συν τοις άλλοις, πολύ πλούσιο σε κάλιο και φτωχό σε νάτριο, γεγονός που το καθιστά ευεργετικό σε περιπτώσεις υπέρτασης.

Tips

Εμπλουτίστε, λοιπόν, καθημερινά το διαιτολόγιο του παιδιού σας με πορτοκάλια, ώστε να απομυζήσει μέγιστα οφέλη, που ξεκινούν από την αύξηση στην απορρόφηση του σιδήρου των πρωτεϊνών και φυτικών τροφών και επεκτείνονται στην προστασία του καρδιαγγειακού του συστήματος!

→ Το ξέρατε;

O κόκκινος χυμός από τις ποικιλίες πορτοκαλιών σαγκουίνι, έχει τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε βιταμίνη C.

Μανταρίνι: ο μικρός πρίγκιπας

Αν και τα μανταρίνια ξεκίνησαν την… καριέρα τους από την Κίνα πριν 3.000 περίπου χρόνια, στην Ευρώπη και στη Β. Αμερική έφτασαν γύρω στο 1830.

Λέγεται ότι τα γευστικά αυτά φρούτα πήραν το όνομά τους από τους μανδαρίνους, τους ανώτερους κρατικούς λειτουργούς της κινεζικής αυτοκρατορίας, εξαιτίας του χρώματος που είχαν οι στολές τους, αλλά και γιατί αντάλλασαν τα φρούτα αυτά ως δώρα.

Ο Ρώσος ναύαρχος Λογγίνος Χέιδεν λέγεται ότι έφερε πρώτος το μανταρίνι στη χώρα μας.

Συμβολίζει τη μακροζωία

Είναι πλούσια πηγή καλίου και βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Η παρουσία αλάτων βρωμίου δικαιολογεί την ηρεμιστική του δράση. Η αποξηραμένη φλούδα του χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική, γιατί διευκολύνει την πέψη και κάνει καλό στην εντερική υγεία. Το μανταρίνι και οι παραλλαγές του (κλημεντίνες, satsuma, tangor) είναι όλες πλούσιες σε καροτενοειδή. Μία μερίδα 100 γραμμαρίων έχει περίπου 53 θερμίδες.

→ Το ξέρατε;

Τα μανταρίνια αποδεικνύονται και πολύ ευεργετικά στην πρόληψη κατά του καρκίνου του ήπατος, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες Ιαπώνων επιστημόνων.

Λεμόνι: το φάρμακο

Ο χυμός του λεμονιού περιέχει πληθώρα βιταμινών και κυρίως βιταμίνη C. Παλαιότερα, τον χρησιμοποιούσαν σαν αντισκορβουτικό. Πέρα όμως από τη βιταμίνη C, το λεμόνι αποτελεί μια διατροφική έκπληξη, χάρη στα πολύτιμα θρεπτικά συστατικά που περιέχει, όπως: βιταμίνες Β1, Β2, Β3, Β6, κάλιο, ασβέστιο, φώσφορο, μαγνήσιο, πυρίτιο.

Δια πάσα … νόσον

Είναι ιδανικό για την αντιμετώπιση των χειμωνιάτικων λοιμώξεων. Έχει αντιπυρετική δράση, ενώ θεωρείται ένα από τα αποτελεσματικότερα φυσικά αντιμικροβιακά κατά των λοιμώξεων του λαιμού και της αμυγδαλίτιδας.

Συνιστάται σε δίαιτες κατά της χοληστερίνης και γενικά για την καλύτερη υγεία των αγγείων και του κυκλοφορικού συστήματος. Επειδή περιέχει κάλιο είναι αποτελεσματικό για τη μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης.

Ωφελεί την όραση και βοηθά στην καλύτερη απορρόφηση του σιδήρου. Κι επειδή έχει διουρητική και κυρίως λιποδιαλυτική δράση, είναι ιδανικό κατά τη διάρκεια μιας δίαιτας.

Ο χυμός λεμονιού δυναμώνει τα ούλα και ωφελεί το μυοσκελετικό σύστημα, αφού συνεργεί στην καλύτερη απορρόφηση του ασβεστίου. Ακόμη, προλαμβάνει τις δηλητηριάσεις, ιδιαίτερα από οστρακοειδή και ενεργεί ως αντίδοτο.

Αλλά, η δράση του δεν σταματά εδώ! Οι αντιοξειδωτικές του ιδιότητες, το καθιστούν πρωταγωνιστή στην πρόληψη διαφόρων ειδών καρκίνου.

Το ξέρατε;

Στη ρινορραγία, αν βάλετε μέσα στο ρουθούνι ένα μικρό κομματάκι βαμβάκι εμποτισμένο με σταγόνες λεμονιού, η αιμοστατική δράση του  θα βοηθήσει να σταματήσει γρήγορα και αποτελεσματικά την αιμορραγία.

Γκρέιπφρουτ: το εξωτικό

Με φανατικούς φίλους ή εχθρούς, το δημοφιλές αυτό εσπεριδοειδές με την ξινόπικρη γεύση δεν περνάει επ’ ουδενί απαρατήρητο.

Με καταγωγή από τη Τζαμάικα και τα νησιά Μπαρμπέιντος, θεωρείται πολύ πιθανό ότι αποτελεί μετάλλαξη της φράπας. Το μέγεθός του ποικίλει ανάλογα με το είδος και τις συνθήκες καλλιέργειας, ενώ η σάρκα του έχει κίτρινο, ροζ ή κόκκινο χρώμα ανάλογα με την ποικιλία. Είναι μαλακή και χυμώδης και η γεύση της γλυκόξινη. Οι Η.Π.Α έχουν τη μεγαλύτερη παραγωγή γκρέιπφρουτ στον κόσμο, ακολουθούν η Κούβα, η Νότια Αφρική και το Ισραήλ.

Βόμβα υγείας

Το «παραδοσιακό» αυτό διαιτητικό φρούτο αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμινών Α, Β, C, φυτικών ινών και ισχυρών αντιοξειδωτικών ουσιών.

Ακόμη, αποτελεί πλούσια πηγή φυτικών ινών, β-καροτίνης, κάλιου, λυκοπένιου, φυλλικού οξέος, αλλά και φλαβονοειδών, ισχυρές αντιοξειδωτικές ουσίες που βοηθούν στην πρόληψη κατά του καρκίνου.

Το γκρέιπφρουτ βοηθάει πραγματικά στη μείωση τουλίπους και της χοληστερίνης, κυρίως χάρη στην πηκτίνη, που συνδέεται με τη λιποδιάλυση. Ταυτόχρονα, έχει αντιβακτηριδιακές ιδιότητες, οι οποίες ηρεμούν το πεπτικό έλκος και συμβάλλουν στη θεραπευτική διαδικασία του στομάχου.

→ Το ξέρατε;

Αν και είναι ιδανικό για δίαιτες, ωστόσο πρέπει να καταναλώνεται με προσοχή. Και αυτό γιατί επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει, τελευταία, ότι ο χυμός του μπορεί να επηρεάσει ενδεχομένως και αρνητικά τη δράση αρκετών φαρμάκων.

Εσπεριδοειδή & Company 

Νεράντζι

Τα Νεράντζια είναι ποικιλία πικρών πορτοκαλιών. Δεν τρώγονται ωμά, αλλά χρησιμοποιούνται σε μαρμελάδες. Γίνονται επίσης υπέροχα γλυκά του κουταλιού, όταν είναι ακόμα άγουρα. Προέρχονται από το Βιετνάμ, αλλά σήμερα καλλιεργούνται σε τροπικές χώρες και στη Μεσόγειο.

Κουμκουάτ

Τα κουμκουάτ μοιάζουν με μικρά πορτοκάλια, τρώγονται με τη φλούδα τους. Καλλιεργούνται στην Κίνα κυρίως, αλλά και στη Μεσόγειο (Κέρκυρα και Ιταλία).

Λάιμ

Τα λάιμ είναι τροπικά φρούτα της μεγάλης οικογένειας των εσπεριδοειδών. Αποτελούν βασικό συστατικό στις κουζίνες των τροπικών χωρών αλλά και στην ταϋλανδέζικη κουζίνα. Είναι μικρά πράσινα λεμόνια με έντονο ευχάριστο άρωμα.

Πηγή: NaturaNrg #25