Βασιλική Μαργέτη, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια
Η εφηβεία είναι μια περίοδος σημαντικών αλλαγών αλλά και αποφάσεων, κατά την οποία ο έφηβος βιώνει καταστάσεις ψυχολογικής και βιολογικής αναστάτωσης. Σ’ αυτό το ιδιαίτερο στάδιο της ζωής του, καλείται να διακρίνει με ωριμότητα την επαγγελματική του κατεύθυνση, να επιλέξει δηλαδή το επάγγελμα που τον εκφράζει περισσότερο και τον γεμίζει ως άνθρωπο. Τι πρέπει λοιπόν να προσέξει;
Η επιλογή επαγγέλματος όμως δεν είναι μια απλή υπόθεση. Είναι απόφαση που επηρεάζει όλη μας τη ζωή. Οι περισσότεροι νέοι σήμερα -και ειδικά στη χώρα μας- είναι ελλιπώς πληροφορημένοι για τις ευκαιρίες που υπάρχουν, δεν εξετάζουν κατά πόσο τους ταιριάζει το εργασιακό περιβάλλον που επιλέγουν και γενικά τείνουν να σχεδιάζουν το επαγγελματικό τους μέλλον, χωρίς να γνωρίζουν τις δυνατότητες και τις κλίσεις τους, βασιζόμενοι σε περιορισμένα επαγγελματικά κριτήρια, π.χ. βιοπορισμός ή περιορισμένη επίδοση στα μαθήματα. Κατά συνέπεια υπάρχει κίνδυνος να πάρουν λανθασμένη απόφαση για το μέλλον.
Δηλαδή συχνά δεν έχουν σαφή και αντικειμενική εικόνα των δυνατοτήτων τους και των αδυναμιών τους. Τείνουν να υποτιμούν τις δυνάμεις τους και άλλες φορές να τις υπερεκτιμούν. Άλλες φορές επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τις επιλογές και τις αποφάσεις των συνομηλίκων, λαμβάνοντας αποφάσεις εν θερμώ, χωρίς να έχουν συνεκτιμήσει όλα τα δεδομένα. Τέλος, μην έχοντας επαρκή πληροφόρηση επιλέγουν επαγγέλματα που εξασκούν άτομα του κύκλου τους ή επαγγέλματα που ασκούν μια γοητεία, όπως τα γνωρίζουν από τα Μ.Μ.Ε.
4 ερωτήσεις – ορόσημα για τη σωστή επιλογή επαγγέλματος
Ένας καλός τρόπος για να αποσαφηνίσουν οι έφηβοι τι πραγματικά τους ενδιαφέρει και προς τα πού προσανατολίζονται επαγγελματικά είναι να υποβάλλουν τον εαυτό τους σε 4 χρήσιμες και κρίσιμες ερωτήσεις, όπως:
Τι θέλω;
- Θέλω απλώς να εργαστώ;
- Θέλω να σπουδάσω;
- Θέλω να κάνω καριέρα;
- Δε με ενδιαφέρει τίποτα από τα παραπάνω;
Είμαι σίγουρος/η ότι γνωρίζω ακριβώς τι είναι αυτό που θέλω;
- Τι περιλαμβάνει το επάγγελμα που σκέφτομαι να ακολουθήσω;
- Ποιες είναι οι απαιτήσεις του;
- Ποια θα είναι τα καθήκοντά μου;
- Είναι πραγματικά δική μου επιλογή;
- Θα με εκφράζει; – Θα νιώθω χρήσιμος και δημιουργικός;
- Θα αντλώ ικανοποίηση;
Έχω τα κατάλληλα προσόντα;
- Ποιες είναι οι ικανότητες και δεξιότητές μου;
- Τι μπορώ πραγματικά να κάνω;
- Τι μου αρέσει να κάνω;
- Ποια είναι τα προτερήματα και τα ελαττώματά μου;
- Τι πρέπει να βελτιώσω;
- Σε ποιον τομέα χρειάζομαι περισσότερη εκπαίδευση;
Πού θα βρω τη δουλειά που θέλω;
- Πού πρέπει να απευθυνθώ για να συγκεντρώσω περισσότερες πληροφορίες για το επάγγελμα που με ενδιαφέρει;
- Πώς θα μάθω αν το επάγγελμα που θέλω έχει ζήτηση;
- Τι προοπτικές έχει;
- Είναι αντάξιο των προσδοκιών μου;
- Ποιες είναι οι απαιτούμενες προϋποθέσεις πρόσληψης;
Γονείς: πότε αποπροσανατολίζουν επαγγελματικά τον έφηβο;
Οι γονείς, στην προσπάθειά τους να στηρίξουν και να συμβουλέψουν τα παιδιά τους σχετικά με την επαγγελματική τους σταδιοδρομία, οικειοποιούνται τη δύσκολη υπόθεση της επιλογής επαγγέλματος κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να αποκτούν ένα ρόλο πιο … πρωταγωνιστικό! Από τη μια η συναισθηματική τους εμπλοκή και από την άλλη το έντονο άγχος τους για τις σωστές επιλογές των παιδιών τους για ένα «ασφαλές» μέλλον, καταλήγουν συχνά σε έντονες διαμάχες μέσα στην οικογένεια. Σε ένα τέτοιο κλίμα έντασης είναι πράγματι πολύ δύσκολο ο έφηβος να παραμείνει ήρεμος και νηφάλιος με αποτέλεσμα, κάποιες φορές, να αποφασίζει βεβιασμένα και λανθασμένα. Κάποιες από τις αιτίες λανθασμένων επιλογών είναι:
- Η απεγνωσμένη προσπάθεια του εφήβου να φανεί αντάξιος των προσδοκιών των γονέων του
- Η αντίδρασή του στην υπερβολική γονεϊκή προστατευτικότητα και τον περιορισμό της προσωπικής του ελευθερίας
- Ο φόβος του μήπως οι δικές του επιθυμίες απογοητεύσουν τους γονείς του
- Οι τύψεις και οι ενοχές αν φύγει μακριά για σπουδές και «εγκαταλείψει» την οικογένειά του
- Η λανθασμένη εκτίμηση για τις προτιμήσεις και τα ενδιαφέροντά του
- Διάφοροι οικονομικοί παράγοντες, οι οποίοι δεν του επιτρέπουν να σπουδάσει στη σχολή που επιθυμεί ή σε άλλη πόλη
Πώς θα βοηθήσω το παιδί μου;
Για τη σωστή καθοδήγηση του εφήβου σχετικά με την επιλογή του επαγγέλματός του, θα ήταν χρήσιμο οι γονείς να παρακινήσουν το παιδί τους να παρακολουθήσει τα εξειδικευμένα προγράμματα Επαγγελματικού Προσανατολισμού. Με τη βοήθεια των κατάλληλων ψυχομετρικών τεστ (προσωπικότητας, ενδιαφερόντων και τεστ ικανοτήτων) θα αποκτήσει μια ξεκάθαρη εικόνα για την προσωπικότητά του, τα ενδιαφέροντα και τις δεξιότητές του.
