Γιόγκα και ενίσχυση της ζωτικότητας Το πράνα είναι η ενέργεια που οδηγεί τη ζωή, η δύναμη που ζωντανεύει το σώμα, ζωντανεύει το μυαλό, φωτίζει την ψυχή. Το πράνα είναι η έμπνευση και το θεμέλιο της ζωής.
♣ της Μαρίας Χρυσοχεράκη, Πιστοποιημένη δασκάλα Iyengar yoga (Level 3), goldy.yogaonline@yahoo.gr
Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Κωστούρος
Επειδή η δύναμη του πράνα πάλλεται κάτω από όλες τις εμπειρίες μας, είναι σοφό να χορεύουμε στο ρυθμό της διαρκώς μεταβαλλόμενης μελωδίας του. Η δημιουργία ενός χαριτωμένου ρυθμού στη ζωή μας μέσω της επιδέξιας χρήσης της ρουτίνας είναι το πιο σίγουρο μέσο για να ενισχύσουμε την ισορροπία που συναντάμε στην πρακτική της γιόγκα και να εδραιωθούμε στο sthira και το sukha. To sthira και το sukha, όπως αναλύθηκε εκτενώς και στο προηγούμενο τεύχος της Νatura nrg, αφορούν δύο συνθήκες: τη σταθερότητα (sthira) και την ευκολία (sukha) που χρειαζόμαστε ώστε να προχωρούμε στη ζωή μας.
Το sthira πηγάζει από την καθιέρωση μιας ρουτίνας που εισάγει έναν ρυθμό και μια συνέχεια στις μέρες μας. Μια υγιεινή καθημερινή ρουτίνα, ακόμη και μια μινιμαλιστική, θα βοηθήσει πολύ να ενθαρρύνει τη σταθερότητα στη ροή του πράνα μας. Το να σηκωνόμαστε νωρίς, να κατανέμουμε σωστά τα γεύματά μας και να πηγαίνουμε για ύπνο νωρίς, όλα συμβάλλουν σε μια ποιότητα ομοιόμορφης σταθερότητας.
Και παρότι η ρουτίνα περιλαμβάνει να σηκωνόμαστε την ίδια ώρα κάθε μέρα, να πηγαίνουμε για ύπνο την ίδια ώρα και να τρώμε την ίδια ώρα, δεν σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε ακριβώς το ίδιο πράγμα κάθε μέρα. Και, παρόλο που η ρουτίνα είναι κεντρική σε μια ζωή γεμάτη sthira και sukha, πρέπει να φροντίσουμε να διατηρήσουμε τη ρουτίνα αυτήν εύπλαστη, για να αποφύγουμε να γίνει άλλη μια αυθαίρετη υποχρέωση. Καλό είναι, επίσης, να δίνουμε μεγάλη προσοχή στο πώς ακριβώς νιώθουμε κάθε πρωί. Αυτή θα είναι η ουσία, το κλειδί που θα χρησιμοποιήσουμε για να καθορίσουμε τον ρυθμό της ζωής μας εκείνη την ημέρα. Είναι πολύ σημαντικό να δίνουμε προσοχή και να ανταποκρινόμαστε στο πώς νιώθουμε από στιγμή σε στιγμή αντί να επιβάλλουμε μια εξωτερική δομή. Και εδώ ο ρυθμός είναι καθοριστικός.
Αν θέλουμε να τρέξουμε έναν μαραθώνιο και κάνουμε σπριντ στα πρώτα 100 μέτρα, θα είναι σχεδόν αδύνατο να τερματίσουμε στον αγώνα. Πολλοί άνθρωποι δεν φαίνεται να το καταλαβαίνουν αυτό. Πιστεύουν ότι μπορούν να επεκταθούν προς όλες τις κατευθύνσεις επ’ αόριστον. Αλλά αν επιβαρύνουμε συνεχώς το σώμα και το μυαλό θα καταλήξουμε να κατοικούμε με τη μοχθηρή δίδυμη dukha του sukha, ή τον «κακό χώρο». Θα νιώθουμε όλο και πιο εξαντλημένοι, αντιδραστικοί και ανυπόμονοι. Η γρήγορη ζωή μας σχετίζεται με το στρες, την αϋπνία, το άγχος και τις καρδιακές παθήσεις, κάτι που καθιστά σαφές ότι η δημιουργία «καλού χώρου» στη ζωή μας μπορεί κυριολεκτικά να αποδειχθεί σωτήρια.
Θρέφοντας σώμα και νου
Η Αγιουρβέδα θεωρεί ότι το φαγητό είναι η πιο σημαντική δραστηριότητά μας, επειδή οι σωστά αφομοιωμένες τροφές τρέφουν τους ιστούς μας, οι οποίοι με τη σειρά τους τρέφουν το μυαλό και τα συναισθήματά μας. Τα σημάδια του sthira και του sukha στις διατροφικές μας συνήθειες περιλαμβάνουν τη σωματική άνεση, τη διαρκή ενέργεια, τη συναισθηματική σταθερότητα και τη διανοητική εστίαση. Η οικοδόμηση του sthira μέσω της διατροφής συνίσταται κυρίως στην τακτική κατανάλωση φαγητού, γιατί τόσο το σώμα όσο και το πράνα «λατρεύουν» να τρέφονται με παρόμοιες ποσότητες σε παρόμοιες ώρες κάθε μέρα.
Ο σωστός διαχωρισμός μεταξύ των γευμάτων είναι άλλο ένα κλειδί για ευχάριστη, βιώσιμη ενέργεια. Σε αντίθεση με ορισμένες σύγχρονες θεωρίες ότι η «συχνή τροφή» όλη την ημέρα είναι ο καλύτερος τρόπος για να φτάσουμε στο ιδανικό βάρος, η Αγιουρβέδα συνιστά καθημερινές περιόδους νηστείας. Οι περισσότεροι άνθρωποι πρέπει να αφήσουν τουλάχιστον τρεις ώρες μεταξύ των γευμάτων για να δώσουν στον οργανισμό τους το χρόνο να αφομοιώσει πλήρως τα θρεπτικά συστατικά και να επεξεργαστεί και να αποβάλει τα άχρηστα προϊόντα και τις τοξίνες.
Συχνά είναι χρήσιμο να πίνουμε ζεστά αφεψήματα από βότανα ή ζεστό νερό μεταξύ των γευμάτων για να υποστηρίξουμε το σώμα στη διαδικασία της πέψης και της αποτοξίνωσης. Όσοι εργάζονται κατά τη διάρκεια της ημέρας πρέπει να τρώνε τα μεγαλύτερα γεύματά τους στο πρωινό και το μεσημεριανό γεύμα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις γυναίκες, των οποίων η ορμονική παραγωγή και ισορροπία επωφελούνται καλύτερα από ένα πλούσιο πρωινό και μεσημεριανό γεύμα με άφθονες πρωτεΐνες και υγιή λίπη.
Καλύτερα να διατηρούμε τη διατροφή μας απλή και να ακολουθούμε μερικές βασικές αρχές:
Περιορισμό της πρόσληψης ζάχαρης και αλατιού—οι περισσότεροι άνθρωποι καταναλώνουν αυτές τις ουσίες σε υπερβολική ποσότητα. Δίνουμε προσοχή ενώ τρώμε. Δεν τρώμε όταν μιλάμε, οδηγούμε, εργαζόμαστε ή παρακολουθούμε τηλεόραση. Μασάμε καλά την τροφή μας. Όλα αυτά είναι απλές παρατηρήσεις, τόσο απλές που οι άνθρωποι τείνουν να τις αγνοούν υπέρ περίπλοκων διατροφικών πρακτικών. Αλλά αυτές οι απλές αρχές είναι τα θεμέλια για μια σταθερή βάση. Εάν η βάση μας δεν είναι σταθερή, μπορούμε να καταναλώνουμε κάθε είδους συμπληρώματα και να κάνουμε κάθε είδους περίπλοκες πρακτικές γιόγκα, αλλά η βιώσιμη σταθερότητα να μας διαφεύγει. Κάτι τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό: επιλέγουμε τροφές όσο το δυνατόν απευθείας από το αγρόκτημα. Όταν μιλάμε για φαγητό που μας θρέφει, εννοούμε ότι θρεφόμαστε από το πράνα που περιέχεται στο φαγητό, όχι από τη φυσική μορφή της ίδιας της τροφής.
Η ποιότητα του πράνα που αφομοιώνουμε, και επομένως το σχετικό χάος ή αρμονία μεταξύ σώματος και νου, καθορίζεται από την ποιότητα της τροφής που τρώμε. Ενώ το πρόχειρο φαγητό είναι το απόλυτο σε χαοτικό πράνα, η απλή, αγνή, φυσική τροφή παρέχει το ισορροπημένο, ευεργετικό πράνα που κρατά το σώμα και το μυαλό σταθερά και «καλοαναθρεμμένα». Εκτός από την ανώτερη φρεσκάδα και γεύση, η κατανάλωση τροφών που παράγονται από αγρότες που προωθούν βιώσιμες πρακτικές είναι ένα μέσο οικοδόμησης sukha στην ευρύτερη κοινότητα, ενώ παράλληλα εμπλουτίζουμε τη διατροφή μας με τη θετική ενέργεια που περιέχουν τα τρόφιμα που παράγονται με ευσυνειδησία. Η αρνητικότητα στο φαγητό ενοχλεί το μυαλό.
Μην μαγειρεύετε ποτέ όταν είστε θυμωμένοι, καταθλιπτικοί ή φοβισμένοι, γιατί θα μεταφέρετε αυτή την αρνητική ενέργεια στο φαγητό που ετοιμάζετε. Το φαγητό που μας ταΐζει στο βαθύτερο επίπεδο είναι το φαγητό που παρασκευάζεται με αγάπη.
Γι’ αυτό τίποτα δεν συγκρίνεται με το σπιτικό μαγείρεμα. Η πέψη πηγαίνει πολύ πιο βαθιά από αυτό που τρώμε. Επεκτείνεται σε όλες τις πτυχές της οικογενειακής και κοινωνικής μας ζωής.
Διαβάστε ακόμα ⇒ Sthira και Sukha: Σταθερότητα και Ευκολία
Η Γιόγκα των Σχέσεων
Η ζωή απαιτεί από εμάς μια αέναη σχέση με τον κόσμο. Η ίδια η ύπαρξή μας εξαρτάται από την τακτική πρόσληψη τροφής, νερού, φωτός, ήχου, αγάπης και άλλων «θρεπτικών συστατικών» που ρέουν μέσα μας από πηγές έξω από εμάς. Καθένας από εμάς με τη σειρά του επηρεάζει το περιβάλλον του καθώς επικοινωνούμε, κινούμαστε, εκκρίνουμε, δημιουργούμε και εκτελούμε όλες τις δραστηριότητες από τις οποίες αποτελείται η ζωή μας. Διαταράσσοντας την ισορροπία αυτών των ανταλλαγών διαταράσσουμε τα θεμέλια της ύπαρξής μας.
Επειδή η ζωή είναι σχέση, το πόσο καλά ή όχι σχετιζόμαστε με το περιβάλλον μας και με τους ανθρώπους γύρω μας καθορίζει πόσο σταθερή και ευχάριστη θα είναι η ζωή μας, πόσο ευτυχισμένη ή δυστυχισμένη. Οι υγιείς διαπροσωπικές ενώσεις είναι βασικές για την υγιή ζωή. Ο Aghori Vimalananda πρόσφερε κάποιες συμβουλές για τη δημιουργία sthira και sukha στις σχέσεις μας. «Η γιόγκα έχει σκοπό να κάνει κάθε σπίτι ένα χαρούμενο σπίτι».
«Όταν κάθε μέλος της οικογένειας δίνει τον καλύτερό του εαυτό για να ενώσει την οικογένεια και να την κάνει να επιτύχει, αυτό είναι πραγματική γιόγκα. Και δεν εννοώ απαραίτητα την οικογένεια στην οποία γεννηθήκαμε ή την οποία δημιουργήσαμε. Με όποιον ζεις είναι η οικογένειά σου. Όπως λέμε στα σανσκριτικά, «vasudeva kutumbam—είμαστε όλοι μέλη της οικογένειας του Θεού».
Η οικογένειά μας είναι η γη μας, είναι το θεμέλιό μας, το στήριγμά μας, το έδαφος στο οποίο περπατάμε, στο οποίο ζούμε, στηριζόμαστε.
Όλοι γνωρίζουμε από προσωπική εμπειρία ότι η επίτευξη ευτυχίας και αρμονίας στις σχέσεις μας μπορεί να είναι πρόκληση. Συχνά είναι οι πρωταρχικές μας σχέσεις που μας προκαλούν περισσότερο, αλλά με αυτόν τον τρόπο μας παρέχουν την ευκαιρία να καλλιεργήσουμε μια ποιότητα σταθερότητας και ευρύχωρης αποδοχής, χωρίς εγωκεντρικές προσδοκίες για το πώς πρέπει να είναι τα πράγματα. Οι σχέσεις απαιτούν πάντα υπομονή.
Σύμφωνα με τα λόγια του ινδικού λαού, «η υπομονή είναι η μητέρα κάθε γνώσης».
Η υπομονή συνεπάγεται αντοχή, δύναμη διατήρησης, επιμονή, σθένος, γαλήνη. Για να έχουμε αυτές τις ιδιότητες χρειάζεται κάποιο μέρος μας να είναι σταθερό. Αν είμαστε σε θέση να είμαστε υπομονετικοί, θα χτίσουμε σταθερότητα. Και τα δύο τονώνουν το ένα το άλλο γιατί η υπομονή είναι μια πτυχή της σταθερότητας. Έτσι, καθώς αναπτύσσουμε το sthira στην πρακτική της γιόγκα, στον τρόπο ζωής μας και στη διατροφή μας, θα είναι πολύ πιο εύκολο να είμαστε υπομονετικοί με την οικογένεια, τους φίλους και τους συναδέλφους μας. Ομοίως, η προώθηση του sukha στις σχέσεις είναι μια συνεχής διαδικασία, που επιτυγχάνεται σιγά σιγά με πράξεις καλοσύνης, ευγνωμοσύνης, συγχώρεσης, φαντασίας, χιούμορ και χαράς. Καμία από αυτές τις προτάσεις δεν προορίζεται να προστεθεί σε μια λίστα με πρέπει και δεν πρέπει. Αυτή δεν είναι μια ακόμη απλοποιημένη συνταγή για καλή διαβίωση.
Η γιόγκα και η αγιουρβέδα είναι εργαλεία για τη ζωή, αλχημικές παραδόσεις αφιερωμένες στη μετατροπή των βασικών μετάλλων της χαοτικής ζωής μας σε χρυσό της υγείας, της ευτυχίας και της σοφίας. Αυτές και άλλες πρακτικές είναι απλώς οδηγίες για τη δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά, προκειμένου να διαλυθούν τα σύννεφα της σύγχυσης που εμποδίζουν την άμεση αντίληψη της ουσίας της βαθύτερης φύσης μας. Κάθε φορά που πατάμε στα χαλάκια μας ή καθόμαστε σε διαλογισμό, καλλιεργούμε sthira και sukha.
Εφαρμόζοντας αυτές τις ιδιότητες στον τρόπο ζωής, τη διατροφή και τις σχέσεις μας, μπορούμε να κινηθούμε στο ρυθμό της ζωής μας με σταθερότητα και ευκολία και η ικανότητά μας να παραμένουμε σταθερά στην εμπειρία της γιόγκα ωριμάζει μέσα μας.
